Caput XIII.

Qumodo tentamenta diaboli plena sint mendacii; et de deceptione mulieris, et lapsu Adae. Quemadmodum etiam cognoverint se esse nudos, et succinctoria sibi fecerint, quidve per ea significetur.

0306C

61. Discamus igitur tentamenta diaboli plena esse mendacii; vix enim unum verum videtur ex iis quae pollicitus est, reliqua falsa composuit. Sic enim habes: Et dixit serpens mulieri: Non morte moriemini (Gen. III, 4) . Ecce unum falsum; nam morte mortuus est homo, qui secutus est promissa serpentis. Deinde addidit: Scit, inquit, Deus quia quacumque die manducaveritis ex eo, adaperientur oculi vestri (Ibid., 5) . Hoc solum verum, quia infra habes: Quia manducaverunt ambo, et aperti sunt oculi eorum (Ibid., 7) . Sed hoc verum quod noceret. Denique non 0306D omnibus aperire oculos utile, quia scriptum est: Videbunt et non videbunt (Esai. VI, 9) . Sed statim agglutinatum mendacium est, quia adjunxit: Et eritis sicut dii scientes bonum et malum (Gen. III, 5) . In quo licet advertere idololatriae auctorem esse serpentem, eo quod plures deos induxisse in hominum videatur errorem quaedam serpentis astutia. Et hoc 0307A fefellit, quia homo sicut dii. Non solum enim sicut dii esse homines desierunt, sed etiam qui quasi dii erant, quibus dictum est: Ego dixi, dii estis, sui gratiam perdiderunt (Ps. LXXXI, 6) .

62. Et vidit mulier quia bonum est lignum ad manducandum, et quia gratum oculis ad videndum, et speciosum est ad intuendum (Gen. III, 6) . Infirma auctor judicii quae de eo quod non gustaverat, judicabat. Et ideo non facile, nisi id quod diligentius pertractaverimus, quod interiore probaverimus affectu, videtur ad opus aliquod esse sumendum. Accipiens, inquit, de fructu ejus manducavit, et dedit viro suo simul, et manducaverunt ambo. Bene praetermissum est ubi decipitur Adam; quia non sua culpa, sed vitio lapsus uxoris est.

0307B 63. Et aperti sunt, inquit, oculi eorum, et cognoverunt quod nudi essent (Ibid., 7) . Et ante quidem nudi erant, sed non sine virtutum integumentis (De Poenit. dist. 2, c. Ut cognoverunt) . Nudi erant propter morum simplicitatem, et quod amictum fraudis natura nesciret. Nunc autem multis simulationum involucris mens humana velatur. Ergo posteaquam spoliatos se illa sinceritate et simplicitate viderunt integrae incorruptaeque naturae, quaerere mundana et manufacta 175 coeperunt, quibus nuda suae mentis operirent: delectationes delectationibus, et mundi hujus umbratiles voluptates velut folia foliis assuentes, quibus obumbrarent genitale secretum. Nam quomodo clausos oculos corporis habuit Adam, qui omnia animantia ita vidit, ut his et nomen imponeret? 0307C Quomodo cognoverunt, id est, interiore et altiore scientia non tunicam sibi, sed virtutum deesse velamina?

64. Et assuerunt, inquit, folia ficus, et fecerunt sibi succinctoria (Ibid. 7) . Ficum hoc loco pro qua specie debeamus accipere divinarum nos docet series lectionum: quandoquidem sanctos esse qui sub vite et ficu requiescunt Scriptura memoraverit (Mich. IV, 4) , et Salomon dixerit: Quis plantat ficum, et de fructu ejus non manducat (Prov. XXVII, 18) , et Dominus ad ficum venerit; sed ideo sit offensus, quia non invenerit fructum, sed folia tantum. Docet ergo me Adam quid sint folia, qui posteaquam peccavit, de foliis ficus fecerit sibi succinctorium, qui de fructibus magis ejus gustare debuerit. Justus 0307D fructum eligit, folia peccator. Quis est fructus? Fructus, inquit, spiritus est charitas, gaudium, pax, patientia, benignitas, modestia, continentia, dilectio (Galat. V, 22) . Non habebat fructum, qui gaudium non habebat. Non habebat fidem, qui praevaricatus erat mandatum Dei. Non habebat continentiam, qui de interdicto sibi gustaverat ligno.

65. Ergo quicumque praevaricatur mandatum Dei, spoliatur atque nudatur; et fit ipse sibi turpis: vult se operire quibusdam ficus foliis, fortasse quibusdam inanibus, vel umbratilibus sermonibus, quos 0308A compositis mendaciis assuens, et verbum de verbo struens, ad operiendam conscientiam suae mentis, factique velamen peccator intexit, ut pudenda sua contegat. Jacit enim supra se folia, qui culpam velare desiderans aut diabolum delicti memorat auctorem, aut carnis praetendit illecebras, aut alium quempiam persuasorem prodit erroris. Et de Scripturis divinis frequenter promit exempla, quibus justos in culpam perhibet incidisse, dicens si forte in stupris fuerit deprehensus: Et Abraham cum ancilla concubuit (Gen. XVI, 4) , et David alienam adamavit et sibi adscivit uxorem (II Reg. XI, 4 et 27) . Assuit enim sibi quaedam folia, quaedam exempla de propheticarum serie scripturarum, fructum earum non putat requirendum.

0308B 66. Nonne tibi videntur etiam Judaei folia assuere, dum legis spiritalis verba corporaliter interpretantur? Quorum interpretatio fructum omnem viriditatis amittit, damnata maledicto ariditatis aeternae. Bona igitur interpretatio, hoc est, spiritalis ficus est fructuosa, sub qua justi sanctique requiescunt. Quam qui plantaverit in animis singulorum, sicut Paulus ait: Ego plantavi, Apollo rigavit (I Cor. III, 6) , manducabit ex ea fructum. Mala autem interpretatio fructum ferre, viriditatem servare non poterit.

67. Quod igitur gravius est (Vid. S. Aug. II cont. Jul. Pelag., c. 6, n. 16) , hac se Adam interpretatione succinxit eo loco, ubi fructu magis castitatis se succingere debuisset. In lumbis enim quibus praecingimur, 0308C quaedam semina generationis esse dicuntur; et ideo male ibi succinctus est Adam foliis inutilibus, ubi futurae generationis 176 non fructum futurum, sed quaedam peccata signaret, quae manserunt usque in adventum Domini Salvatoris. Caeterum posteaquam Dominus advenit, ficum invenit incultam: rogatus ne eam juberet excidi, ut coleretur permisit. Et ideo jam non foliis, sed divino sermone succingimur; quia ipse Dominus ait: Sint lumbi vestri succincti, et lucernae ardentes (Luc. XII, 35) . Unde etiam pecuniam in zonis nostris portare prohibet (Matth. X, 9) ; non enim saecularia, sed aeterna debet zona nostra servare.