CAPUT II.

De probatione, quod locus sit aliquid in natura,

Ostendamus igitur primo locum esse, et sumamus potissimum nostrae conside-

rationis argumentum et transmutationem secundum locum. Quod enim corpus movetur de loco ad locum, non debetur ei ratione alicujus quod est in ipso in utroque locorum: nec ratione substantiae, nec ratione quantitatis, nec ratione qualitatis quam accipiat semper in motu illo, sed tantum ratione loci: et hunc semper accipit in loci mutatione: et tunc recedit ab ubi uno, et tendit ad ubi aliud: sicut est videre in aqua, et aere: quia ubi est modo aqua, ibi autem aer fit exeunte aqua de loco sicut de vase. Et aliquando aliud corpus quod tertium est ab his duobus, obtinet locum hunc eumdem quando egreditur aer inde. Videtur autem omnibus, quod hoc in quo fiunt sic successive multa corpora, cum ipsum remaneat idem, aliud sit a, corporibus illis: vocatur autem illud locus: ergo locus est aliquid in natura: in. quo enim ubi aqua est modo, in illo eodem aer prius erat ipso eodem salvato: ergo locus est aliquid et est receptaculum aeris et aquae, alterum ab utrisque existens in quod et ex quo mutantur corpora.

Si autem forte quis instet et dicat non. esse verum quod supponitur, et in ista ratione, quod scilicet locus maneat idem. diversis corporibus mutatis in ipsum et ex ipso, eo quod locus est aequalis locato et configuratur eidem: non autem est una quantitas aeris et aquae, nec figura corporum mutatorum: et ideo videtur corrumpi locus quando ex ipso mutatur locatum, et quando aliud movetur ad ipsum, videtur generari novus locus: et ideo videtur non esse probatum, quod locus maneat in motu diversorum corporum ad ipsum et ex ipso nisi in genere. Dicendum erit ad hoc, quod est accipere loci essentiam, et loci esse quod habet secundum quod procedit ab ipso circumscriptio propria loci quod est in ipso: essentia enim loci est superficies quaedam continentis corporis: esse autem loci quod habet per comparationem ad locatum secundum quod a loci circumscrip- tlone procedit circumscriptio ejus quae est ubi ejus: et absque dubio corrumpitur locus secundum esse suum quod habet in comparatione ad locatum: sed non corrumpitur secundum essentiam: quia superficies continentis utrumque manet: una enim est superficies in qua est aqua, et in qua ingreditur aer. Sic ergo probatur aliquid esse locum secundum essentiam, et ex qua et in quam unam existentem est motus diversorum corporum.

Naturalius autem probatur aliquid esse locum per motum physicorum et simplicium corporum, quae sunt ignis, et terra, et his similia. Ex motu enim illorum non solum probatur aliquid esse locus, sed etiam quod locus habet potentiam quamdam formaliter complentem corpora quae moventur ad locum. Fertur enim unumquodque physicorum corporum in sui proprium et naturalem locum non prohibitum, tanquam id quod est perfectio sua secundum formam: et ideo quantum suscipit de forma a generante, tantum suscipit de loco ejus: et unum et idem generans dando ei formam, dat ei etiam locum in quo completur et salvatur forma illa: sic enim quidem fieri hoc videmus sursum ut ignem, et aliud. deorsum ut terram: hic autem sunt partes loci, non quantitativae, sed formales: et ideo sunt species loci in oppositas formas loci differentes, et sunt sex, scilicet sursum, deorsum, ante, et retro, dextrum, et sinistrum.

Hae enim differentiae sive distantiae non

solum differunt secundum respectum ad nos, ut dicatur dextrum et sinistrum, etc, sed differunt in natura per formas oppositas. Si enim differrent in comparatione ad nos lanium, tunc posset esse, quod non idem esset semper dextrum,

sed illud idem nobis efficeretur sinistrum: unum enim et idem si nos convertamus secundum diversa ad ipsum, efficitur aliquando nobis dextrum, aliquando sinistrum, et aliquando ante, et aliquando retro, et aliquando sursum quando nos sumus inferiores ab ipso, et aliquando inferius quando est sub pedibus nostris, eo quod ascendimus super ipsum: sed in natura unumquodque istorum determinatum est et distinctum ab altero per formas oppositas, et non per contingentem causam est sursum id quod est deorsum in natura, sicut id quod est per conversionem corporis, est sursum: et hoc est sursum ubi fertur ignis et leve corpus: et similiter et deorsum non per contingentem causam, sed potius ubi feruntur et manent terrea et habentia gravitatem, sicut ea quae non solum positione differunt, sed etiam potentia naturali qua congruunt hujusmodi locatis: et sic constat non solum quantitatem esse, sed etiam qualitatem formalem inesse illi quantitati quae congruit naturis illorum corporum quae moventur ad ipsum et quiescunt in ipso. Utrum autem omnes differentiae positionum quae sex sunt numero, ita per oppositas formas distinguantur in mundo, sicut distinguuntur superius et inferius, dubium est: quia videmus non esse motum elementorum nisi ad duas ex ipsis, quae sunt sursum et deorsum: et hujusmodi scientia vera tradetur in libro de Coelo et Mundo: quoniam veritas est, quod omnes distinguuntur in mundo per oppositas formas, et non sunt distinctae quoad nos tantum, sed duae quae sunt superius et inferius, distinguuntur ad motum simplicium inanimatorum localem: quatuor autem aliae distinguuntur quoad motum animatorum tantum. Est autem dictum coelum animatum a Pythagora, et consenserunt ei in hoc Peripatetici: et ideo sicut in elementis simpliciter et non per causam contingentem erit dextrum et sinistrum, et ante et retro: ita sunt istae differentiae in coelo: et totum hujusmodi subtilius In secundo de. Caelo et Mundo inquiremus.

Quod autem tale quid sit locus, et quod habeat potentiam hujusmodi quae dicta

est, ostendunt mathematica: haec enim non sunt in loco, ita quod locus positionem habeat ad ipsa sicut ad physica: et tamen secundum positionem quae est in comparatione ad nos, habent dextra et sinistra: et ideo differentia positionis eorum non est nisi in intellectu, sicut et ipsa per solum intellectum abstracta esse accipiuntur, et non habent per naturam unamquamque differentiam istarum sex positionum: quia si. haberent eas per naturam, tunc moverentur ad ipsas per naturam: et hoc falsum est, cum sint separata a motu.

Amplius affirmantes vacuum esse, dicunt esse locum aliquid, et hoc probant per vacui diffinitionem: quia vacuum est locus privatus corpore: et ideo vacuum licet non sit simpliciter, tamen ex eo probatur esse locus: quia sicut infinitum est in eo quod est finitum sicut in subjecto, et sicut materia non est actu nisi sub forma, et nunquam ab omni forma est separata: ita vacuum licet non sit absolute, tamen est in pleno quodammodo per hoc quod sicut materia privatur qualibet forma, et ita locus privatur quolibet corpore divisim, et nunquam omnibus simul. Philosophi autem antiqui dixerunt vacuum esse absolute. Per dicta igitur potest aliquis intelligere, quod locus est aliquid praeter corpora iocata, et quod omne sensibile quod qualitatibus tactus distinctum est, in loco aliquo esse: et quoad hoc videtur Hesiodus recte dicere quando principium dixit esse chaos, hoc est, receptaculum inane. Dixit enim in creatione mundi primo Deum fecisse chaos, et postea fecit terram latam super aquas natantem: et hoc dixit, quod po-

. sint, qui corpora sensibilia primo indigent receptaculo in quo generentur: et sic in hoc non male dixit: quia nos infra ostendemus quod locus simplicium est principium generationis ipsorum: sed peccavit Hesiodus in hoc quod posuit illum locum vacuum.

Quod autem dicit Averroes, quod omnes qui generant mundum per creationem, incidunt in dictum Hesiodi: quia necesse est esse vacuum ante mundum in quo creetur mundus, et cum falsum sit esse vacuum, falsum est mundum esse creatum: non est recipiendum, et satis plane patet non esse verum: quia nos dicimus cum mundo creatum esse locum sicut circumferentia locans omnia, et unumquodque superiorum locans in se corpus inferius, quemadmodum testatur Aristoteles dicens, quod terra est in aqua, et aqua est in acre, et aer est in igne, et ignis in coelo: coelum autem non amplius in aliquo est. Et ideo dictum Averrois falsum est absoluto, quod profertur contra mundi creationem. Nec est dictum Aristotelis simile dicto suo, quia Aristoteles expresse in libro de natura deorum dicit mundum creatum esse a Deo. Et Hesiodus licet in parte verum diceret, sicut etiam testatur Aristoteles eum dixisse verum et recte, tamen in hoc falsum dixit, quod affirmabat vacuum mundum praecessisse natura et tempore: et hoc accidit, quia putabat consequentiam hanc, sicut et alii, necessariam esse, scilicet si. quod non est in loco, non est, ergo id quod est aliquid, de necessitate erit in loco: et ideo dixit omnia esse in loco et in ubi aliquo.

Si autem talis esset locus, qualem dixit esse Hesiodus, tunc utique mirabilis esset potentia loci: cum enim mirabile sit quod sua prioritate trahit admirantem, nihil esset adeo admirabile sicut locus:

quia potentia loci hoc modo esset prior omnium, et prima omnibus principiis naturae: primum enim est in natura, sine quo nullum aliorum esse potest, et ipsum potest esse sine omnibus aliis: et hoc convenit loco secundum Hesiodum: quia secundum eum non destruitur locus, etiamsi omnia destruantur quae sunt in loco. Sunt autem omnia in loco secundum eum. Ergo non perditur locus omnibus entibus perditis: et hoc ideo dixit, quia dixit eum esse vacuum separatum ab omnibus his quae sunt, sine quo vacuo nihil entium potest fieri: hoc autem in supra habitis ostendimus esse falsum.