CAPUT XII.

Et est digressio ad declarandas rationes

nominum materiae. Hoc autem principium quod est materia, multa habet nomina, quorum quaedam sunt propria, et quaedam per translationem conveniant ei. Nomina autem quibus nominatur proprie, sunt hyle, subjectum, massa, materia, origo, et elementum. Nomina autem quibus nominatur transumptive, sunt sylva, mater, foemina. Nominum aut ero. propriorum Avicenna in Sufficientia sua reddit rationem talem, dicens quod dicitur hyle, secundum quod ipsa est receptibilis formarum in potentia aut formae . Subjectum autem dicitur secundum hoc quod est in actu sustinens formam aut motum ad formam. Non autem dicitur subjectum ex hoc intellectu, quo dicitur substantia prima vel secunda esse subjectum in Logicis, quia videlicet substet secundis substantiis et accidentibus, vel quia substet accidentibus tantum, sicut subjectum in Praedicamentis accipitur: sed potius hoc modo, quod ipsa substat formae et gratia ipsius substare habet omne quod substat: propter quod etiam ipsa vocatur subjectum primum, et substantia composita prima vel secunda dicitur subjectum secundum. Materia autem est secundum quod omnia resolvuntur in illam sicut in alterum componentium. Massa vero secundum quod ipsa una prima existens, per divisionem formarum est in omnibus compositis substantiis diversificata, sicut vasa figuli ex una massa figuli finguntur diversificata formis artificialibus. Origo autem dicitur in quantum ab ipsa est motus. Sic autem est immixta privationi, ut diximus: quia per privationem quae permixta est ei, principium efficitur et rei origo, a qua si intelligeretur abstracta, posset quidem esse incomposita a Iterum componentium cum forma, non tamen subjici posset motui propter causas quas supra assignavimus: propter quod ipsa est unum numero principium motus cum privatione, licet specie differat ab ipsa, eo modo quo species est materiae species. Elementum ''autem dicitur secundum quod est in resolutione ultimum, et in compositione primum, et in ipsa stat resolutio: quia ipsa non resolvitur in aliquid aliud aliquo modo resolutionis: quia elementum simplicior est pars compositi, et uno modo

simplicior est quam forma: quoniam forma spocieb quae est in individuo hoc signato, contingit resolvere in diffinientia, sicut docetur in VII philosophiae primae. Materia autem in nihil omnino resolubilis est.

Stjlvae autem rationem reddunt expositores Platonis sic, quod sylva dicitur secundum quod ipsa est prima et indeterminata per dispositiones quasi dol. abilis in esse aedificium naturale: et hoc vocavit Empedocles mixtum, in quo germana capita sunt sine cervice, eo quod illa quae germana sunt principia compositorum, non habent ibi dispositiones facientes ea germana. Et hoc modo etiam dicebant Platonici, omnium esse materiam unam, sicut sylva una ex qua est omne aedificium. Mater autem dicitur, quod ipsa in se recipit formam, et quasi pariendo ex ipsa educitur ad actum quando de potentia educitur: et hoc est nomen quod inter transumptiva nomina magis competit ei, quia, sicut nos supra ostendimus, materia continet in se omnes formas tanquam in potentia habituali. Foemina autem dicitur. in quantum est imperfecta ad formam, habens tamen potentiam habitualem ad ipsam: quia sicut foemina ad partum indiget masculo movente formaliter, et aliter non parit: ita materia indiget efficiente movente formaliter materiam, et aliter non educitur de potentia ad actum. Foemina enim est, quae parit in se movente alio, et in se habet principia partus confusa et imperfecta, quae per semen masculinum adunantur et ducuntur ad perfectionem : unde quamvis in quibusdam, sicut in. animalium generatione, aliquid de materia decidatur a masculo, in hoc tamen natura non intendit dare, materiam, sed facit decisionem propter virtutem quam subjectum ex quo in foeminam trajiciatur, habere oportet. Etiam, hoc modo transumptive aptatur ei nomen quod est turpe i turpe enim in se habet habitum moris potentia, habituali, sicut in secundo Ethicorum probatur: quia si sibi virtus esset omnino contra naturam et violenta, non plus assuesceret morem quod assuescere posset lapis sursum: si autem esset e contra perfectum ad virtutem, non indigeret assuetudine operum quae formaliter generant habitum: et ideo sicut turpe innatum est suscipere morem, non habens ipsum nisi assuetudine operum: ita materia immixta privationi, nata est habitualiter habere formas, non habens tamen ipsas nisi ex generante et movente.