CAPUT VIII.

Quod ipsum nunc est numerus ejus quod fertur sicut unitas numeri, et quam convenientiam ei differentiam habeat ad punctum ei unitatem.

Ex dictis non difficile est invenire diffinitionem ipsius nunc, et convenientiam quam habet ad. punctum et unitatem, et differentiam quam habet ad eadem. Manifestum est enim ex dictis, quod nisi tempus sit, ipsum nunc non erit: et si ipsum illinc non erit, tempus non erit. Ista enim simul sunt necessario, quia sequuntur id quod fertur et loci mutationem: unde sicut simul sunt id quod fertur secundum quod hujusmodi

et loci mutatio, nec unum est sine altero, ita quod necesse est quod simul sint numerus loci mutationis qui est tempus, et numerus ejus quod fertur qui est ipsum nunc. Sicut enim diximus, tempus nihil aliud est nisi numerus loci mutationis, et nunc nihil aliud est nisi numerus ejus quod fertur, sicut unitas est in numero. Sed tamen est differentia habitudinis unitatis ad numerum., et ejus quod est nunc ad tempus: quia tempus continuatur ipsi nunc, et dividitur secundum ipsum: sed numerus non dividitur nisi unitate, et non continuatur per ipsum. Sicut autem hoc est in ipso nunc quod continuat tempus et dividit, ita illud sequitur ad id quod fertur. Motus autem et loci mutatio una quidem est et continua ab eo quod fertur: eo quod non deficit ipsum in forma illati seu translati: sed est unum in toto motu, et non ita quod quandoque sit, et quando non. Si enim non esset aliquando unum in forma translati, absque dubio deficeret. Dictum autem prius est, quod non deficit nisi ratione quae sumitur penes situs renovationem. Hoc autem idem ipsum nunc etiam dividit et determinat priorem et posteriorem motum, per hoc quod est finis praeteriti, et principium futuri, et per hoc assimilatur puncto. Hoc etiam quodammodo similiter sequitur ad punctum. Punctum enim duo facit in continua longitudine: continuat enim eam in quantum est terminus sive indivisibile unum commune anteriori et posteriori lineae: di. vid. it autem eam in quantum est finis unius et principium alterius: sicut instans cum accipitur ut indivisibile commune praeterito et futuro, continuat tempus: in quantum autem est principium unius et finis alterius, ipsum nunc dividit tempus. Ista autem similitudo inter nunc et punctum in actu continuandi et dividendi non est nisi quodammodo, et non in omnibus. Cum enim sic accipit aliquis sicut indivisibile idem bis utens uno et eodem indivisibili dividente tan- quam duobus, tunc necesse est stare et quietum manere in suis partibus continuum quod dividitur tali indivisibili. Si enim non permaneret pars anterior accepta, tunc non posset demonstrari indivisibile ut finis ejus: quia quod ipsum non est, illudfmis non. est: et si. non permaneret pars posterior, non posset idem indivisibile demonstrari, nec principium ejus propter eamdem rationem: quia scilicet quod in se non est, illius principium non est.

Si ergo utatur uno indivisibili bis, semel ut fine, et semel ut principio, necessarium est ut et indivisibile et continuum quiescat et permanentiam habeat in suis partibus: et sic est in linea divisa in puncto: siquidem enim erit ipsum punctum principium et finis sic dividens lineam: sed ipsum nunc quod est unitas ejus quod fertur secundum quod fertur, oportet alterum esse semper quando dividit tempus, sicut et id quod fertur, semper alterum est in spatio et in motu: quia cum praeteritum non sit, finis etiam ejus non est: et cum futurum non sit, principium ejus non. est: et ideo alterum altero nunc secundum esse est principium futuri, et finis praeteriti, ita quod nunc ad minus duobus nunc divisum est temporis praeteriti et futuri: et ideo etiam cum tempus sit numerus, et numerus ille causetur ab illo nunc sive ab instanti, erit tempus numerus quidam prioris et posterioris creatus ab ipso nunc, non sicut punctum cujusdam creantis numerum, sed sicut duo ultima duorum, hoc est, sicut duo fines duorum diversorum temporum: quae tamen ultima sive fines non sunt partes temporis. Et propter hoc quod dictum est, quod pars aliquota est in toto: et ideo quando puncto diviso utimur in. ratione duorum velut duobus, tunc oportet quiescere partes divisas, et habere permanentiam. Et ideo si hoc modo ute-

reiimr ipso nunc, oportet partes temporis habere permanentiam: et hoc non est verum.

Et adhuc alia de causa patet, quod ipsum nunc nulla pars est temporis: quia divisio quae est indivisibile in motu, cui respondet ipsum nunc acceptum in tempore, nulla pars ipsius est motus, sicut nec punctum, nec cui respondet indivisibile motus et temporis in spatio, est pars aliqua lineae super quam est motus, sed potius duae lineae sunt partes unius: patet ergo quod ipsum nunc non est tempus secundum quod est terminus sive Unis dividens, sed accidit ei esse finem: quia finis est ejus cujus est finis et non alterius: nunc vero unum est in toto tempore secundum substantialem acceptionem suam, et hoc est secundum quod est numerus ejus quod fertur, numerans ipsum in toto motu existens: et sic est ipsum agens numerum qui. est tempus. Sic autem, ut diximus, non est terminus, quia terminus non est nisi solius terminati, et non excedit. Numerus autem est omnium numerabilium, et non applicatur uni tantum: quia numerus formalis qui est horum decem equorum, qui numerus est denarius formaliter acceptus, ille est etiam aliarum rerum numerabilium, sicut canum, vel. hominum: hoc enim est substantiale ipsi nunc: quia sic se habet ad tempus, ut agens ipsum, sicut patet ex superius habitis. Manifestum est igitur, quod tempus est numerus motus secundum prius et posterius. Manifestum est etiam, quod ipsum est continuum: eo quod ipsum est continuus numerus, sicut diximus, licet continuitas sit in ipso sicut materia et discretio quasi forma: ostendemus tamen infra, quod ipsum nunc nunquam est terminans et dividens nisi per accidens, in loco ubi determinatur qualiter nsine est in tempore.