CAPUT III.

De probatione, quod omne quod mutatum est, in eo est ad quod mutatum est, et non est in eo ex quo mutatum est.

Antequam autem probemus, quod in infinitum est divisibilis motus, ostendemus quod id quod mutatur quando mutatum est, est ineo ad quod est mutatum, et non in eo ex quo mutatum esti et etiam prius ostendimus, quod id in quo primo mutatum est, est indivisibile. Sine enim his duobus non possumus habere viam ad hoc quod probemus motum dividi in infinitum.

Dico igitur circa primam inter haec duo declarationem, quod omne quod mutatur quacumque mutatione, sive illa sit simpliciter mutatio, sive motus, venit ex quodam in quiddam. Cum autem id quod mutatur, deserat id ex quo mutatum est, et acquirat id ad quod mutatum est, oportet quod sit in eo ad quod mutatum est, et non in eo ex quo mutatum est: et ipsum deficit in eo quod mutatur per mutationem: quia mutari ex aliquo, aut est idem quod deficere id ex quo mutatur ab ipso, aut ad mutari sequitur deficere id ex quo mutatur in eo quod mutatur. Si enim mutatio accipiatur ut passio ejus quod mutatur, tunc necessario mutari est deficere ab eo ex quo est mutatio: quia passio magis facta abjicit formam quae contrariatur agenti in ipsam. Si autem mutatio accipiatur ut actus sive perfectio ejus quod mutatur secundum quod ipsum est in potentia, tunc abjicere id ex quo est mutatio, sequitur ad mutari. Quocumque autem istorum modorum mutari se habeat ad deficere id ex quo est mutatio, semper verum est quod id quod mutatum est, non est in eo ex quo mutatum est, sed in eo ad quod: eo quod hoc quidem simpliciter vel secundum quid acquisitum est per mutationem. Dico autem quod mutatum est, non tantum quando perfecte est mutatum, sed etiam quantumcumque parum mutatum sit, statim quando attingit proximum medium quod est post id ex quo mutatum est, et jam incipit deficere id ex quo mutatum est, et id quod mutatum est in eo ad quod mutatum.

Et hoc manifestum est in mutatione quae est secundum contradictionem: eo quod ibi extremum mutationis conjungitur sine medio: eo quod inter contradictoria non est medium. Unde cum mutationes quae sunt in substantia, sint inter contradictoria, non est medium inter ea: cujus causam assignavimus hanc esse:

quia scilicet forma substantialis simplex est, et non permixta contrario, nec habens contrarium: et ideo aut secundum totum et perfectum esse habetur, aut nullo modo habetur. Quia ibitur id quod mutatur in substantia, statim ut mutatum est, est in extremo illo ad quod est mutatio, ideo hoc quod dictum est manifestius est in substantia quam in aliis mutationibus. Quoniam igitur una mutationum secundum genus est secundum contradictionem, et manifestum est in mutatione quae non habet medium, quod id quod mutatum in esse, ex eo quod non deficit et distat ante esse, necessarium est quod sit in esse. Cum enim de quolibet sit affirmatio vel negatio vera, omne quod est, necesse est aut esse aut non esse. Manifestum igitur est, quod etiam id quod mutatum est in mutatione secundum contradictionem, erit aut in esse, aut in non esse: sed non in non esse, eo quod deficit et distat a non esse: erit igitur in esse quod mutatum est. Si autem in hac mutatione sic se habet, tunc necesse est quod in omnibus similiter se habeat: quia omnes mutationes in hoc sunt similes, quod sunt ex aliquo in aliquid, et distant ab eo ex quo sunt.

Amplius et si nos accipiamus id quod dictum est secundum unamquamque mutationem sigillatim, manifestum erit, et hoc probatur per deductionem ad impossibile si detur oppositum. Id enim quod mutatur, quando mutatum est, necesse est quod sit alicubi, sive in aliquo. Si ergo non sit in eo in quod mutatum est, tunc necessario aut erit in eo ex quo mutatum est, aut in alio. Constat autem quod non est in eo ex quo mutatum est, quia habitum est quod id deficit et distat ab ipso. Cum ergo necesse sit alicubi sive in aliquo esse, erit in hoc ad quod mutatum est, aut in alio. Et si dicatur quod non est in hoc, tunc est in alio. Sit igitur id aliud ad quod mutatum est b, et id.

aliud in quo est id quod mutatum est quando mutatum est, sit c. Cum igitur ex praemissis constet, quod mutatio sit continua, erit id continue mutatum usque ad B, quia positum est quod b sit in quod mutatum est. Iterum cum sit c aliud ab ipso B, sicut positum est, oportet quod transeat id quod mutatum est a c in B, quia aliter mutatio non esset continua: ergo cum est in c, transit in id quod est in b: sed dictum est quod erat in c quando mutatum est: ergo quando mutatum est, transit adhuc in b, quod est impossibile: quia si quando in b mutatum est, erat in c, et transit de c in b: tunc quando mutatum est ad b, transibat adhuc ad b, quod est absurdum: positum enim erat quod c non sit cum b, nec sit etiam contrarium sive contradictorium ejus: quia sic c esset id ex quo mutatum est. Cum igitur mutatio continua est sicut dictum est, tunc id quod mutatum est quando mutatum est, adhuc mutatur in id quod mutatum est: hoc autem est impossibile: ergo necesse est quod id quod mutatum est, sit in id in quod mutatum est.

Cum his igitur manifestum est, quod etiam id quod factum est, quando factum est, est in esse: et quod corruptum est, quando corruptum est, erit in non esse. Universaliter enim dictum est de omni mutatione, et maxime manifestum est in ea quae secundum contradictionem est. Manifestum est igitur quod id quod mutatum est cum primuiu mutatum est, ad proximum juxta id ex quo mutatum est, sive id sit medium, sive extremum, est in illo in quod mutatum est: et hoc est quod volumus declarare. Lineae vero indirectam in linea signantur ita quod c et B sint duae lineae ab uno principio exeuntes, et quod mutatum ponitur esse in altera quae est c, cum mutatum est in b secundum veritatem, sicut videri potest hic.