CAPUT III.

Et est digressio declarans subjectum scientiae naturalis.

Inquiremus autem post haec de subjecto scientiae naturalis. Omnis enim scientia est alicujus generis subjecti de quo probantur passiones, et cujus considerat passiones et differentias. Hoc autem in omni scientia naturali absque dubio est corpus mobile prout motui subjicitur. Voco autem corpus subjectum physicae in communi, et non hoc corpus vel illud. In communi autem accipio non simpliciter, sed quod motui subjicitur. Est enim corpus in eo quod corpus ante motum: quoniam mathematicum corpus non subjicitur motui secundum quod est mathematicum. Corpus enim ab alio habet quod est corpus simpliciter, et ab alio quod est hoc corpus, sive mathematicum, sive naturale: habet enim quod est simpliciter corpus ex eo quod ubique aptum est, quod duae diametri ad rectos angulos se secent, tertia secet duas diametros ad rectos angulos. Trium autem diametrorum una est mensura longitudinis, alia latitudinis, et tertia profunditatis corporis: si enim corpus haberet quod est corpus ab actu intersecationis harum diariietrorum, oporteret, cum cera imprimitur inter manus vel aliud corpus formabile, quod mutaretur secundum corporeitatem. Hoc autem non est verum. Non ergo habet quod corpus est ab aliqua actuali dimensione quae sit per tres diametros se in uno puncto secantes secundum latum, longum et profundum, sed potius ab aptitudine sic se intersecandi tres diametros in sua dimensione. Ab actuali autem trina dimensione trium diametrorum habet quod est hoc corpus mathematicum: sed a forma perficiente materiam sensibilem in aptitudine trinae dimensionis existentem, habet quod est corpus naturale in quantum na-

turale est. Et ab actuali trina dimensione materiae sensibilis quae forma substantiali perfecta est, habet quod est corpus naturale hoc vel illud. Sic ergo patet quod corpus absolute et simpliciter sumptum est ante mathematicum et ante naturale, et secundum reductionem ad ens considerat ipsum divinus. Corpus autem mathematicum secundum diversitates figurarum actualiter in ipso inventarum considerat geometra. Corpus autem naturale in universali, subjectum est naturalis philosophiae: et corpus hoc physicum vel illud, scilicet mobile ad locum tantum, vel mobile ad formam et locum, vel corpus simplex, vel mixtum, cadit in considerationem alicujus partis scientiae naturalis.

Cum autem omne corpus quod tertio vel quarto modo dicitur, sit mobile, et hoc solum est de consideratione physici, videtur quod non egemus dicere, quod corpus mobile sit subjectum physicae: sed sufficit, quod dicamus, quod corpus hoc modo dictum, subjectum sit scientiae naturalis: quia per mobile quod additur ei, in nullo videtur restringi, sicut nec nix cum dicitur, nix alba vel aethiops cum dicitur aethiops niger. Sed ad hoc solventes dicimus, quod licet omne corpus quod in natura est, mobile sit: tamen cum ponitur esse subjectum physicae, oportet quod addatur sibi hoc quod dico mobile: quia alia est consideratio corporis in quantum hujusmodi, et alia est consideratio mobilis, licet omne corpus sit mobile: quia non in quantum corpus, sed in quantum corpus mobile subjicitur scientiae naturali: ideo dicimus, quod non corpus tantum, sed corpus mobile est subjectum scientiae naturalis. Licet autem natura sit principium motus et quietis, sicut infra ostendemus: non tamen dicimus quod corpus mobile et quiescibile sit subjectum physicae: quia quies privatio motus est: et ideo quies non dicit

formam positivam circa corpus sed potius privationem quae non intelligitur nisi per habitum. Et ideo melius determinatur corpus per mobile, quam per quiescibiie. Possumus etiam ad hoc aliter dicere, scilicet quia omne corpus physicum mobile est, sed non omne corpus physicum est quiescibile: quia id quod est perpetui motus, non est quiescibile secundum naturam.

Si quis autem fortasse dicat, quod nec omne corpus physicum mobile est: quia terra et maxime partes quae sunt circa centrum sphaerae mundi, mobiles non sunt: quia in omni sphaera mota necesse est centrum et utrumque polum immobilia esse. Dico quod licet in quantum circa centrum sunt, immobiles sint partes terrae, vel etiamsi detur tota terra esse immobilis, non erunt immobilia quae dicta sunt, nisi motu locali: possunt autem moveri alterationis motu, et alteratio est motus physicus sicut et motus secundum locum. Nihil enim est ubi virtutes totius sphaerae et omnium partium coniluant nisi centrum: et ideo ipsum alterari a virtutibus illis est necesse. Sunt tamen quaedam physica, de quibus intendit physicus, non propter hoc quod sint corpus mobile, nec propter hoc quod sint corpora, sed quia referuntur ad motum ut moventia sicut motores orbium secundum quod ad motum referuntur, et animae secundum quod sunt causae motuum in vegetabilibus et animalibus: et haec sunt naturalia ad. motam relata, et non sicut per se subjecta motui et mutationi. Motus enim non est in ipsis, sed potius ab ipsis in quibusdam aliis: et hoc modo etiam fit tractatus de ipsis: quia hoc modo anima est principium vegetabilium et animalium, sicut suo loco ostendetur. Haec igitur de subjecto dicta sufficiant.