CAPUT VI.

Quod in formis sive circa aliquid circumstantibus figuris non est alteratio.

Maxime autem inter alias species qualitatis videbitur esse alteratio in formis et figuris et habitudinibus et dispositionibus, et horum acceptionibus in subjecto aliquo et remotionibus eorum a subjecto, si quis intelligendo mentem apponat. Sed nos ostendemus, quod in neutra harum specierum est alteratio: sed prius ostendemus, quod alteratio non est in forma sive constante circa aliquid, figura. Dicitur autem, figura, quae est quantitatis terminatio: quia sic invenitur in corporibus naturalibus et artificiatis. Nec differunt forma et figura subjecto, sed ratione: quia figura refertur ad terminationem quanti, prout quantitas subjecti extra terminatur superficiebus et lineis. Forma autem dicitur idem prout subjectum in ipsa informatur, quasi per conversum modum respectu subjecti et ad intus. Propter quod etiam quidam satis bene dixerunt determinantes formam quae subjecto idem est cum figura, quod ipsa est dicta forma quasi foris manens, licet sit relata ad intus, sicut diximus. Ostendemus igitur, quod in. his non est aliquid alterationis. Quaecuinxpiae enim per generationem fiunt, fiunt cum quaedam alterantur et sunt quasi consequentia alterationem, quorum illa non sunt termini alterationis, sed figurae sic fiunt in corporibus naturalibus: ergo ad figuras et ad formas non est alteratio. Sive enim dicamus sicut Antiqui dixerunt, quod congregatio et disgregatio sunt causae generationis et corruptionis: sive dicamus, quod calidum et frigidum et caeterae qualitates in generatione transmutant materiam: semper invenimus formas et figuras sequi alterationem. Quia si dicamus quod congregatio et segregatio sunt causae generationis, sicut dicebat Democritus, tunc rarum et densum erunt prima alterantia materiam: et tunc ex illorum alteratione inerit figura diversa: quia alia est figura ejus cujus partes propinquae in loco parvo, et alia ejus cujus partes sunt longinquae in loco magno, sive exeant a suis plenis et relinquant illa vacua, sicut dixit Xutus, sive non. Si autem dicimus, quod calidum et frigidum sunt causa rari et densi, sicut veritas se habet in ro: tunc iterum variatur figura ex calido di. sgregante, et frigido congregante et inspissante: et sic alteratio per se non est in istis: sed sunt consequentia quorumdam aliorum alterationem.

Amplius autem non praedicamus id ex quo est figura, sive sit in naturali corpore, sive in artificiali de ipsa forma sive figura: quia non dicimus proprie loquendo, quod statua idoli sit aes hoc: nec dicimus quod pyramis sit lapis, vel circulus ferrum: vel id quod est in figura hominis, non dicimus carnem et ossa, sed potius denominantes a materia dicimus ea aenea, vel lapidea, vel lignea, vel carnea, et ossea, vel terrea, vet ferrea. Illud autem quod alteratur, praedicatur de forma supposita quae concretivae signatur sicut proprie habet signari: eo quod accidens alterans potius est esse quod habet in subjecto quam sit essentia absoluta: dicimus enim, quod hoc calidum est aes. Similiter autem est de humido, et forti et duro et aliis qualitatibus sensibilibus secundum quas est alteratio. In omnibus enim his aequivoce haec natura secundum nominis communitatem dicimus et praedicamus materiam, hoc est, subjectum, de passione, et e converso. Hujus autem alia causa nulla est, nisi

quia cum. figura sit terminis naturalis corporum physicorum et sit species artificialium, non inerit alia et alia figura nisi cum materiae et subjecti transmutatione. Sed hoc in naturalibus corporibus manifestum est, quia in materiam transit et non manet in specie una: quia non potest esse, quod figura hominis et asini sint circa subjectum quod in substantialibus idem est: quia sicut differunt naturalia corpora formis suis substantialibus, ita differunt figuris: et tanta potest esse distantia a figura speciei debita, quod id quod generatur, non salvatur, sicut patet in hominibus quando generant enormiter magna capita, vel alia monstra, sicut diximus in secundo libro supra: et ideo materia non praedicatur de ipsis nisi denominative. In artificialibus autem non est adeo manifestum: tamen etiam in eis est: quia figura ipsa in artificialibus est species, sicut patet in domo et circulo et omnibus aliis: et cum supponatur ut species, et de specie non praedicatur subjectum suum quod est materia, cum species quaerat materiae transmutationem in substantialibus, ideo in artificialibus etiam non praedicatur materia proprie, sed. in his quae alterantur in illis, omnino nihil mutatur de substantialibus subjecti.: et ideo idem in natura manens quod ante fuit, praedicatur de forma quae alteravit ipsum, sicut dicimus quod hoc aes est calidum, vel humidum, vel durum, vel molle, et e converso. Figura autem non est in ipso nisi sit mutatum a statu in quo ante fuit: et ideo non generaliter possumus dicere, quod hoc figuratum est aes, sed hoc potius est aereurn, vel ligneum, vel carneum, vel osseum: ut per talem denominationem signetur, quod materia antequam esset susceptibilis talis figurae, mutata est a formis in quibus prius fuit substantialibus, si figura est consequens formam substantialem, sicut fit in physicis, vel accidentalibus; si. figura est artificialis, sicut in artificiatis. Quoniam quidem ex quo fit et facta est figu- ra, non aequivoce dicitur secundum. nominis communitatem de figura, vel e converso. Quae autem alterantur secundum nominis communitatem praedicantur de se invicem et non secundum denominationem, quia non. dicimus hoc calidum esse aereum, sed. aes, manifestum est quod in figuris non est alteratio, sed in solis sensibilibus sicut dictum est.

Amplius inconveniens est, quod dicamus artificialia vel naturalia alterata quando acceperunt suas perfectiones secundum finem qui est forma in natura. Ridiculum enim est si dicamus hominem vel domum esse alteratam quando accipit ultimum finem se perficientem: et ideo non dicimus esse alteratam quando laterata est et tecta et in. debita figura composita:. quia tunc perfecta est. Sicut autem in artificialibus figura est dans speciem et rationem in artificialibus, ita etiam figura conjuncta est physicis formis et in physicis corporibus: quia concomitatur talem formam talis figura: et ideo figura etiam est de perfectione in physicis ad minus quantum ad extra: ergo secundum formam et figuram non est alteratio.

Manifestum est enim, quod id quod est de ratione alterationis, non est de numero eorum quae fiunt per generationem: forma autem et figura sunt de commutan-

tibus necessario speciem et formam substantialem quae inducitur per generationem: ergo in talibus non est alteratio. Figura enim omnis speciei duo habet extrema et medium: et si convenit distare extrema illa, non erit generatum salvatum in illa specie, sicut diximus: et hujus signum est, quod figura in generato nunquam variatur secundum aetatem. Qualitates autem alterantes variantur quasi continue. His addatur quod non est contrarietas in figuris, et scietur perfecte quod non est alteratio in forma sive circa aliquid constante figura.