CAPUT I.

Et est digressio declarans quae sit intentio in hoc opere, et quae pars essentialis philosophiae sit scientia, naturalis, et cujus ordinis inter paries.

Intentio nostra in scientia naturali est satisfacere pro nostra possibilitate Fratribus Ordinis nostri nos rogantibus ex pluribus jam praecedentibus annis, ut talem librum de Physicis eis componeremus, in quo et scientiam naturalem perfectam haberent, et ex quo libros Aristotelis competenter intelligere possent. Ad quod opus licet non sufficientes nos re- putemus, tamen precibus Fratrum deesse non valentes, opus quod multoties abnuimus, tandem annuimus, et suscepimus devicti precibus aliquorum, ad laudem primo Dei omnipotentis, qui fons est sapientiae et naturae sator et institutor et rector, et ad utilitatem Fratrum, et per consequens omnium in eo legentium et desiderantium adipisci scientiam naturalem.

Erit autem modus noster in hoc opere Aristotelis ordinem et sententiam sequi, et dicere ad explanationem ejus et ad probationem ejus quaecumque necessaria esse videbuntur: ita tamen quod textus ejus nulla fiat mentio. Et praeter hoc digressiones faciemus, declarantes dubia subeuntia, et supplentes quaecumque minus dicta in sententia Philosophi

obscuritatem quibusdam attulerunt. Distinguemus autem totum hoc opus per titulos capitulorum: et ubi titulus ostendit simpliciter materiam capituli, signatur hoc capitulum esse de serie librorum Aristotelis: ubicumque autem in titulo praesignatur, quod digressio fit, ibi additum est ex nobis ad suppletionem vel probationem inductum. Taliter autem procedendo libros perficiemus eodem numero et nominibus quibus fecit libros suos Aristoteles. Et addemus etiam alicubi partes librorum imperfectas, et alicubi libros intermissos, vel omissos, quos vel Aristoteles non fecit: et forte si fecit, ad nos non pervenerunt: hoc autem ubi fiat, sequens declarabit tractatus.

Cum autem tres sint partes essentiales philosophiae realis, quae, inquam, philosophia non causatur in nobis ab opere nostro, sicut causatur scientia moralis, sed. potius ipsa causatur ab opere naturae in nobis : ''quae partes sunt naturalis sive physica, et metaphysica, et mathematica: nostra intentio est omnes dictas partes facere Latinis intelligibiles. Inter vero partes illas : prima quidem secundum ordinem rei est, quae est universalis de ente secundum quod ens, quod non concipitur cum motu et materia sensibili secundum se et secundum sua principia, nec secundum esse, nec secundum rationem: et haec est philosophia prima quae dicitur metaphysica vel theologia. Secunda autem in eodem ordine rei est mathematica, quae quidem concipitur cum motu et materia sensibili secundum esse, sed non secundum rationem. Ultima autem est physica quae tota secundum esse et rationem concipitur cum motu et materia sensibili. Si quis enim diffinire velit sub stanti am in eo quod substantia, et esse ejus considerare voluerimus, nihil sensibilium vel mobilium ingredietur in esse et rationem suam: quia, si talia in esse substantiae et rationem ingrederentur, oporteret quod essent de esse et ratione omnis substantiae: et hoc patet non esse verum, cum nihil horum conveniat substantiis separatis. Similiter si quis diffinierit circulum mathematicum vel lineam, non ponet in diffinitione ejus lignum, vel aes, vel aliquam aliam materiam sensibilem in qua circulum possibile est figurari: alioquin circulus esset aequivocus ligneus et aereus, quod non est verum. Nihil ergo cadit in ratione mathematicorum de materia sensibili, sed potius de materia intelligibili quae est quantitas imaginabilis : et ideo abstrahens ab omni materia sensibili diffinitur, quando dicit Euclides, quod circulus est figura plana, una linea contenta, in cujus medio est punctum quod vocatur centrum, a quo omnes lineae ad circumferentiam productae sunt aequales. Figura enim quae quantitas terminata est, et materia circuli et subjectum abstrahit ab omni particulari circulo in materia sensibili descripto: sed tamen esse circuli extra materiam sensibilem non invenitur. Si enim consideremus circulos qui in corporibus naturalibus sphaericis describuntur, sicut in caelo et in elementis, nullius eorum esse invenimus extra corpus sensibile. Similiter autem artificiales circuli, sicut cupreus, vel aureus, non habent esse extra materiam sensibilem: tamen si ratio circuli quaeratur, non dabitur ex materia sensibili, quae sit caelum, vel ignis, vel aurum: sed potius ponetur abstrahens ab omnibus his cum dicitur: Circulus est figura plana, una linea contenta: propter quod quia ratio figurae una est in coelo, et in terra, et aliis sensibilibus corporibus, circulus est unius rationis in omnibus eis. Omni autem eodem modo est in omnibus mathe-

maticis. Hoc autem, ut patuit prius, de ente et substantia in eo quod ens et substantia non erat verum: quoniam illa ante omne corpus sensibile inveniuntur: et ideo esse eorum non fundatur in corpore sensibili etiam quando sunt in ipsis, ita quod trahant esse a corpore sensibili: sed potius e converso, corpus sensibile et esse principia quibus in esse constituitur, trahit ab illis. Sed physica de quibus hic intendimus, sunt in toto concepta cum materia per esse et diffinitionem. Si quis enim diffinit caelum, vel elementum, vel aliquid ex elementis, ut cor, vel aes, vel os, nunquam potest diffinire sine materia quae subjicitur motui. Est enim natura caeli corpus rotundum, quod circulariter movetur. Similiter elementum est subjectum motui et mutationi, et sic diffinitur: et similiter ea quae sunt ex elementis. Propter quod omnia naturalia diffinitiones habent materiales: per materiam enim sensibilem et subjectam diffiniuntur: quia essentialia naturalis rei quae in diffinitione ponenda sunt, talia sunt quod motui et sensibilibus qualitatibus subjiciuntur. Si enim darentur per intentiones communes generum et diffferentiarum quae abstracta in universali secundum rationem simplicem accipiuntur, manifestum esset quod tunc essent logicae, et ideo quoad physicum negotium esset vanae omnes, quoniam ex talibus non constituitur esse rei, sed potius ex materia et forma sensibilibus.

Est autem in his tribus philosophiae partibus adhuc advertere, quod secundum dicta ea quae abstrahuntur a motu et materia secundum esse et diffinitionem, sunt intelligibilia tantum. Ea vero quae abstrahuntur a motu et materia secundum diffinitionem et non secundum esse, sunt intelligibilia et imaginabilia. Quae autem concepta sunt cum materia per esse et diffinitionem, sunt simul intelligibilia et imaginabilia et sensibilia. Si enim accipiatur diffinitio substantiae secundum quod substantia est, ipsa erit abstrahens ab omni magnitudine et sensibilibus: et ideo dabitur diffinitio illa per quidditates simplices, quae simplicia concepta sunt intellectus. Si vero diffiniantur figura) sphaerarum et circulorum, non potest esse quidditas eorum, nisi in quantitate: quantitas autem secundum omnes partes sui imaginabilis est. Et ideo in eo quod quidditates talium sunt, intelligibilia sunt: sed in eo quod quidditas est horum quidditas, necessario imaginationi imprimuntur. Physicorum vero quidditas in eo quod quidditas est, in intellectu est i quia omnis rei ratio per intelligibilia est. in eo autem quod talia quantitate distincta sunt, imaginabilia sunt. In eo autem quod sunt distincta formis activis et passivis, sunt sensibilia: quia agere et pati non convenit nisi secundum aliquam qualitatem sensus.

Adhuc autem cum prima simpliciter quidditas primum det esse, a quo fluit esse hujus quantitatis in mensurato per quantitatem, a quo ulterius etiam profluit esse hujus sensibilis distincti per quantitatem et distincti per formas activas et passivas, erit primum absque dubio causa secundi et tertii: unde tam mathematica quam naturalia causantur a metaphysicis, et accipiunt principia ab ipsis: et quia ibi probata sunt, ideo non peccant supponendo ea.

Adhuc autem cum quidditas essentiae absolute sit entis in universali non contracti in partem aliquam, quidditas autem essentiae contractae ad materiam quantitativam vel contrarias formas passionis et actionis habentem, sit entis secundum partem accepti, sequitur necessario quod metaphysica sit scientia universalis, speculans ens in quantum ens . Aliae autem duae sunt scientiae particulares, non speculantes ens in quantum ens, sed quasdam partes entis, scilicet subjectum, quantitati, vel subjectum

quantitati et motui. Cum ergo ens universale dividatur in principium, et de principio esse, competit primo philosopho quaerere de principiis: et mathematico et naturali competit hoc: quia non haberent viam ad probandum, nisi per ens et differentias entis in quantum est ens: et hoc non considerat nisi primus Philosophus: et ideo nullius scientiae particularis disputatio est ad destruentem principia, sed primi Philosophi solius ex communitate subjecti, et logici ex medio suae argumentationis, quoniam ipse procedit ex communibus quae inveniuntur in multis et non sunt essentialia illis, et ideo logica dicitur inquisitiva, ad omnium methodorum principia viam habens . Tanta ergo dicta sint et tot ad sciendum, quod physica pars essentialis est philosophiae realis, et quod pars ejus est, et quod ipsa sermonem ad destruentem principia non habet.

Ex dictis autem facile innotescit quo ordine se habet ad alias partes philosophiae realis. Est enim ipsa ordine sui quaesiti, et scibilis ultima, sed tamen ordine doctrinae est ipsa prima. Doctrina enim non semper incipit a priori secundum rem et naturam: sed ab eo a quo facilior est doctrina , Constat autem quod humanus intellectus propter reflexionem quam habet ad sensum, a sensu, colligit scientiam: et ideo facilior est doctrina ut incipiatur ab eo quod possumus accipere sensu et imaginatione et intellectu, quam ab eo quod possumus accipere imaginatione et intellectu, vel ab eo quod accipimus intellectu solo. Et ideo etiam nos tractando de partibus philosophiae, primo complebimus, Deo juvante, scientiam naturalem, et deinde loquemur de mathematicis omnibus, et intentionem, nostram finiemus in scientia divina.