CAPUT I.

Et est digressio declarans intentionem libri, et qualiter Deus praecedit mundum.

In ultimo autem nostro Physicorum nostra est intentio investigare, utrum sit aliquis motus perpetuus, qui est sicut causa perpetuitatis motus in genere. Mo-

tum enim in genere diximus esse perpetuum, et secundum naturam infinitum in fine sexti libri Physicorum superius , ''licet secundum numerum non necessario sit aliquis rectus motus perpetuus. Circularis autem solus potest esse perpetuus propter continuam circuli circulationem, in qua si generans continuae sit allationis, erit etiam generatio perpetua, et inquieta, et infinita secundum naturam. Et ideo ad. sciendum omnem physicorum generationem et corruptionem, oportet nos hic investigare, si est aliquis motus qui aliorum motuum successionis causa est perpetuus. Scimus autem, quoniam si nos demonstremus successionem motuum in-

fenorum esse perpetuam, et per illam vellemus tanquam per signum sive effectum demonstrare, quod unus esset primus motus perpetuus, esset nostra demonstratio insufficiens, et circulariter nos demonstrare oporteret: quoniam hic secundum ea quae diximus, concludemus unum motum perpetuum: et ex eo quod successio motuum est perpetua, ut in secundo Peri geneseos videbimus , oportebit nos concludere motus inferiores esse perpetuos secundum successionem: quoniam allatio circuli primi motus est perpetua. Unde nos in demonstrationis modo essemus reprehensibiles. Propter quod nos volumus hic investigare id ex quo in secundo Peri geneseos procedere volumus, hoc est, utrum sit aliquis primus motus perpetuus, quae est causa continuae successionis motuum in inferioribus in materia generabilium et corruptibilium. Non autem nos aliquis existimef ita loqui de proprietate motus, quod putemus Deo esse motum coaeternum, sed potius ita ut probare velimus nullum fore tempus in futuro, in quo non futurus sit motus, et nullum fuisse tempus in praeterito, in quo non fuerit

motus. Secundum quem sensum etiam Boetius in V Consolationis philosophiae mundum dicit semper fuisse, nec Deum praecedere mundum tempore, sed aeternitate. Clini autem constet etiam secundum dicta Peripateticorum Deum esse ante mundum aeternitate et causa, per hoc quod dicitur Deus praecedere mundum duratione, cum aeternitas duratio quaedam sit indeficiens, et omnino immutabilis.

Si tamen quaeratur, utrum ista duratio quae solius Dei aeterni est, habet extensionem in partes simul stantes vel sibi succedentes ? Constanter respondemus, quod non: quia si haberet partes simul stantes, tunc esset contiiiuiim. habens permanentiam in suis partibus, cum

aeternitas sit in genere mensurae, oporteret etiam quod suum mensuratum haberet partes simul stantes, eo quod mensura et mensuratum proprium sunt ejusdem quantitatis: et sic Deus haberet partes, et esset quantus, quod est abusio. Omnino autem eadem sequerentur, quod si haberet partes succedentes, quod Deus aeternus ejusdem rationis haberet partes, quod etiam est absurdum. Adhuc si daretur talibus partibus dividi aeternitas, in nullo differret a tempore: et hoc ostendimus supra in quarto libro falsum esse. Sequitur igitur inevitabiliter, quod cum Deus aeternitatis duratione praecedat mundum, quod aeternitas ejus dicat nunc indivisibile aeternitatis quo sine principio esse praecessit mundum. Et hoc ipsum quod dicimus ipsum praecedere mundum, non dicit spatium magnum vel parvum anni vel diei alicujus temporis, sed potius ordinem aeternitatis ad tempus, et causae ad causam.

Propter quod nihil quaerunt qui dicunt , quid Deus tantum expectavit facere mundum? vel quid fecit Deus in tanto spatio aeternitatis antequam faceret mundum? quia in illa aeternitate non est diu, neque cito, neque spatium longum, neque breve: cum omnia haec dicant distensionem quantitatis alicujus per partes. Et nos jam ostendimus, quoniam aeternitas Dei indivisibile nunc est, quod non est terminus alicujus continui, sed potius ipsa ipsius aeternitatis substantia.

Ex his etiam elucescit, quod falsum dicunt qui dicunt voluntatem Dei esse dilato riam in creando mundum. Dicunt enim Deum existentem ab aeterno voluntate non necessitate naturae produxisse mundum: et ideo non ab aeterno produxisse: quia voluntas est causa quae potest differre productionem sui causati. Causam autem quare distulit mundi creationem dicunt esse, ne mundi duratio divinae durationi aequaretur. Frivolum enim est hujusmodi dictum, cum omnis dilatio sit

respectu futuri. Jam enim ostendimus talem processionem non esse aeternitatis a tempore. Nec causa potest esse quam dicunt, quod scilicet duratio mundi divinae durationi non aequaretur: quia impossibile est durationem secundum causatum aequari causae suae, quando causa et causatum non sunt coessentialia: et quod impossibile fuit accidere, non oportuit eum cavere per dilationem voluntatis.

Si autem aliquis dicat objiciendo, quod aliquando fuit primo verum, quod nunc est mundus: et ante hoc istans fuit verum mundum fore: ante primum autem instans mundi non fuit tempus: ergo cum dicebatur mundum fore, hoc designabat aliquid aeternitatis, et ita futurum et praeteritum sunt in aeternitate: et sic duratione divisibili et extensa Deus praecessit mundum. Dicimus ad hoc, quod in primo instanti temporum differentia fuit dicere, mundus est, et ante hoc non fuit verum dicere mundum fore: quia ratione illius non fuit aliquid aptum enuntiari per compositionem, nec aliqua temporis differentia. Et si tu dicas, quod quidquid est verum de praesenti, fuit verum in futuro quod continuabatur ad hoc praesens. Dico quod tu dicis verum: sed ante mundum non futurum, quod continuaretur ad praesens instans temporis, in quo fuit verum dicere quod mundus nunc primo est: et Ideo non potuit tunc significari aliquid de futuro. Si autem tu objicis et dicas, quod si mundum fore tunc non fuit verum, quod ejus contradictorium fuit verum, scilicet mundum non fore: et si contradictorium fuit verum, quod tunc aliquid de futuro fuit verum: et sic aliquid fuit futurum. Dico ad. hoc quod nec ejus contradictorium tunc fuit verum eo quod non esset contradictorium, eo quod non esset aliqua differentia temporis futuri, nec aliqua compositio quae notaretur componi vel etiam dividi re- spectu alicujus temporis: et etiam cum dicimus ante, et tunc, non sumimus distinctiones istas proprie, eo quod proprie signant temporis differentias: sed omnes in talibus locutionibus signant ordinem aeternitatis ad tempus, sicut diximus. Et sic patet qualiter Deus praecedit mundum non spatio extenso, sed aeternitatis nunc indivisibili et causa. Causa enim non coessentialis et proxima causato hoc modo necessario praecedit causatum suum Si quis autem forte objiciat, quod Deus est potentiae infinitae, et non agit per aliquotam partem suae potentiae, sed per totam potentiam suam, et Ideo agit infinitum effectum in duratione, sicut et ipse infinitus est durando. Dicendum quod ratio Ista decepit multos Academicorum: sed tamen planum est solvere eam. Dicimus enim. Deum nunquam agere nisi tota potentia sua, cum sit sua potentia Indivisibiliter simplex, sicut et sua essentia. Sed ordo qui necessario ponitur inter causam et causatum, exigit quod mundus duratione inceperit aliquando: et ideo dixit Aristoteles, quod actus causae efficientis quae vere est efficiens et prima causa, praecedit tempore, et substantia, et ratione, vocans tempus durationem indeficientem aeternitatis, licet causando simul producat materiam perfectam sub forma, tamen non potest esse materia receptibilitatis infinitae: quia non posset terminari talis receptibilitas: et ideo etiam mundus quantitate finitus est, sicut et duratione: et Ideo licet Deus agat secundum potentiam Infinitam, tamen Impossibile est mundum agi secundum potentiam, infinitam quoad fieri, propter causas Inductas jam: propter quod mundum necesse est esse finitum, et secundum durationem et secundum quantitatem. In nullo enim potentia Dei proportionatur potentiis causatorum: et ideo non inveniuntur in causatis ea quae Inveniuntur in creatore. Cum autem haec sint potius de specu latione primae philosophiae

et haec non sunt dicta nisi ad faciliorem intellectum sequentis, haec ita dicta sufficiant. Inferius enim ponemus rationes physicas ex quibus videbitur mundum esse creatum.

Non lateat autem nos, quod cum intendamus probare motum non incepisse in aliquo tempore praeterito, neque corrupendum in aliquo tempore futuro, non 3 procedemus nisi per rationes physicas, quae sunt quod generando incipit quidquid incipit, et per corruptionem finitur quidquid finitur. Non enim possumus in Physicis probare, nisi quod sub principiis est physicis : et si nos extendamus nos ad loquendum de his quae supra physica sunt, non possemus esse physici. quia non procederemus ex probatis vel per se notis., sed potius transcenderemus ea quae ratione non valent; comprehendi, sicut est creatio et modus creandi omnia simul et divisim. Physici enim est aut nihil dicere, aut dictum suum demonstrare per illa quae sunt illi scientiae propria, de qua intendit facere considerationem. His igitur sic praelibatis, intendimus probare quod motus naturaliter nunquam incepit, et naturaliter nunquam deficiet.