CAPUT VII.

De naturae divisione in materiam, formam, et privationem, ei cui horum conveniat esse naturam per prius.

Videtur autem fere omnibus Antiquis quod natura principaliter dicatur materia, eo quod ipsi formam rei veram non prospexerunt. Et ideo dixerunt quod substantia eorum quae natura sunt, et quod primum est unicuique et est informabile,

hoc est, formam recipiens, non mediante alio, sed per seipsum, est natura rei, sicut lectuli natura est lignum: quoniam sicut in fine primi libri diximus supra, materia generabilium cognoscitur per analogiam materiae artificialium ad formam artis. Signum autem hujus quidam Antiquorum, Antiphon nomine, induxit dicens, quod natura est illud, ex quo pullulat pullulans. Est enim natura vis insita rebus naturalibus ex similibus secundum naturam similia procreans. Si enim plantetur in terra lectus, et putrescens in terra accipiat potentiam naturalem germinandi, id quod producitur, est lignum, et non lectus: ergo lignum est natura lecti, et non lectica quae est forma ejus. Hoc autem dixit Antiphon, tanquam putaret quod id quod est in ligno secundum legem quae regula artis est, et proportionem facit materiae ad formam, et id quod est in eo quod dicitur forma artis, sit secundum accidens: et id quod permanet in producente et producto, idem sit natura et substantia rei passionem accipiens secundum formas accidentium variatas circa ipsum.

Sicut autem est in artificialibus, ita per analogiam est in naturalibus: et ideo si etiam horum quae naturalia sunt, unumquodque ita se habet ad suam naturam sicut artis opus ad naturam artis, sicut aes et aurum se habent ad aquam, quae est materia prima eorum: ossa autem et ligna ad terram, quae prima materia est ipsorum.: et similiter aliorum quodlibet naturalium: hoc dicunt esse naturam illorum, quod primum materiale est in ipsis: materia enim prima in quolibet illorum est una manens, sustinens variationes ex, formarum diversitate: unde aes et aurum resoluta producunt aquam, et ossa et ligna resoluta producunt terram.

Et haec fuit causa quod quidam eorum

dixerunt, quod prima materia fuit terra: et quidam dixerunt, quod fuit ignis, alii aerem, alii vero aquam primam materiam esse dixerunt. Et alii dixerunt, quod quaedam horum, plura tamen uno sunt materia omnium naturalium, Aliis autem placuit, quod omnia ista sunt materia naturalium rerum et natura eorum. Quot enim numero unusquisque eorum accepit pro principio materiali, haec et tot dixit esse omnium substantiam et naturam, sive unum supponeret, sive multa, sive etiam omnia. Alia autem dixerunt esse passiones istorum quae movent in actione et passione in ipsis, sicut qualitates primae. Aut etiam dixerunt esse habitus, sicut forma et quiescentes in ipsis quae non habent contrarium: vel dixerunt esse dispositiones materiam et naturam praeparantes ad habitus recipiendos. Quodcumque autem horum dixerunt esse principium materiale et naturam, illud etiam dixerunt esse perpetuum: et dixerunt quod illi non inest mutatio ex seipso, quia nunquam mutatur ab esse suo, sed alia quae sunt passiones et habitus et dispositiones, fiunt et corrumpuntur circa hoc modis infinitis. Iste ergo est modus unus, quod dicitur natura prima uniuscujusque subjecta materia eorum quae habent in seipsis motus et mutationis principium. Videtur autem esse causa ignorantiae Antiphontis, quia nescivit distinguere inter formam accidentalem et substantialem: et ideo utramque putavit esse accidentalem, et putavit quod forma naturalis per omnia esset sicut forma artificialis: et hoc non est verum,

Et ideo melius alii in naturae ratione praehonoraverunt formam , dicentes quod natura uniuscusquo rei naturalis est forma dans esse, et species quae dat unicuique earum rationem diffinitivam.

Et hujus dicunt probationem per simile in artibus: quia sicut ars dicitur dupliciter, scilicet quod est factum secundum artem, et id quod est artificiosum: quia id quod est arte factum, habet formam artis, per quam fuit in arte apud artificiosum. Et sunt hoc modo rationes unius et formae opus artis et artificiosum. Sic et natura dicitur quod secundum, naturam factum, est, et natura: quia id quod secundum naturam factum est, formaliter est in natura faciente: et ideo formaliter conveniunt naturale et natura: et ideo forma rationem habet naturae, et natura est magis quam materia. Sicut enim in operibus artis non dicimus, quod opus artis aliquid habeat antequam accipiat formam artis, sed dicimus cum habere potentiam ad artem quando habet materiam artis, sicut lectus potentia est in lignis, et non est lectus, nisi accipiat formam artis: ita est in rebus naturalibus, quod nihil vere actu dicuntur habere ex materia in qua sunt potentia, sed ex forma habent quod sunt res naturales. Caro enim et os non habent suiipsorum naturam, nisi accipiant speciem carnis et ossis. Speciem, inquam, qua diffinientes unumquodque dicimus quid est caro, et quid est os.

Oportet ergo secundum hanc rationem, quod alio modo natura sit eorum quae habent in seipsis principium motus forma et species: quae quidem natura non est visseparatata a naturalisbus diffusa in ipsis qucmodmodum supra diximus. Sed si separatur, hoc esse secundum rationem et intellectum resolventem tantum, sicut manifestavimus supra. Compositum autem quod ex ipsis non est natura, sed est secundum naturam, sicut homo. Forma autem magis est natura quam materia: quia sicut se habet res naturalis ad esse in natura sive secundum naturam, ita se habet ad naturam. Magis autem est secundum naturam quando est secundum formam endelechia: hoc autem actu est quantum est in potentia materiali

tantum: ergo forma quae facit compositum esse secun. ciuili naturam, magis quam materia, magis est natura quam materia,

Amplius homo secundum naturam fit ex homine, et non fit lectulus ex lectulo propter differentiam formae naturalis ad artificialem. Si ergo haec fuit causa, quod dixerunt formam lecti non esse naturam lecti: quia lectus si germinet, germinabit lignum et non lectum: et ideo in arte non producitur forma, sed materia si germinet artificiatum, erit compositum causa compositi in natura. Cum ergo in natura forma producat formam, eo quod ex homine generetur homo secundum convenientiam speciei et formae, erit forma natura in physicis secundum rationem similem per oppositum rationi eorum. Amplius id. quod dat naturalibus esse et naturam communicando se eis, et quod solum est necessarium ad esse ipsorum, per se est natura. Est autem forma dans naturalibus esse et naturam communicando se eis, et ipsa sola per se est necessartia ad esse ipsorum: quia si forma possit subsistere in se sine materia., non inquireretur materia in rebus naturalibus: et ideo non per se quaeritur materia, sed propter aliud, videlicet quod forma subsistat in ipsa: ergo sola ipsa est natura principaliter. Fuerunt autem quidam dicentium, quod motus et mutatio quae acquirunt rebus substantiam et naturam, sunt etiam natura: et ideo dixerunt, quod natura dicitur generatio quae est via in naturam. Hoc autem longe est a natura, quoniam motus est ex malitia et imperfectione, ut alibi ostendimus. Tale autem non est natura.

Si autem, dicatur matura generatio, eo

quod est via in naturam, tunc in quod est via ipsa generatio, multo magis dicetur luitura. Est autem via in formam rei acquisitam per motum et mutationem generationis. Ergo forma magis digna est nomine quam generatio. Non enim est in naturae motibus quae sunt viae sicut est in actionibus et motibus artis. In artibus enim non est motus artificis via ex forma in formam convenientem illi in specie et ratione, sed potius motus medici est ex medicina, quae est habitus in anima medici, non in medicinam, sed. in sanitatem, quae est forma naturalis in complexione calidi et sicci, et frigidi et humidi. Et si dicatur motus esse ex sanitatis specie, quae est in anima medici in sanitatis formam, quae est in complexionem: non tamen erunt istae formae ejusdem rationis: quia una denudata est quiescens in anima medici, altera autem quiescit in materia habens esse materiale in ipsa: et illa quae est in anima medici, potius est intentio formae quam forma . ''Illa autem quae est in re extra, vera est forma, sed aliquando est tantum artificialis: eo quod per solam artem inducta est, ut forma domus vel idoli. Aliquando autem est forma naturalis, quando ars imitatur naturam in opere, sicut est forma sanitatis: sed in naturae motibus et generationibus non hujusmodi est processus, sed potius ex forma in formam: quia ex homine est homo generatione activa productus.

Et si dicatur fieri ex materia cum forma, naturalis est in materia potentia: et tunc iterum forma secundum quid existente, est forma in actu existens secundum quid unumquodque naturalium, est aptum natum procedere ad formam in actu existentem. Quod autem materia nascitur in tali via naturae, non est materia ex qua fit res, sed est forma quae est terminus motus generationis. Forma itaque est natura et non materia, vel forma est natura magis quam materia.

Sed intelligendum quod forma ei, natura multipliciter est et dicitur. Supra enim ostendimus in libro quem ante istum praemisimus, quod privatio propter habitualem aptitudinem quam relinquit et supponit in subjecto, forma est quodammodo: et sic privatio est natura secundum aliquem modum. Posterius autem in libro Perigeneos considerandum erit utrum circa simplicium corporum, generationem est contrarium quod sit privatio, sicut circa generationem quae est generatio secundum quid. In generatione enim secundum quid alterum contrariorum privatio est, et reliquum habitus, sicut nigredo privatio est albedinis, et frigiditas privatio est caliditatis . Si enim considerentur prima contraria quae sunt in genere coloris secundum esse formale quod habent a lumine, erit albedo lux clara in superficie corporis terminati, quae susceptiva est luminis. Nigredo autem erit color privatus luce, eo quod superficies corporis terminati in nullo lucis est receptibilis: et hac consideratione manifestum, est, quod nigredo privative opponitur albedini. Si autem nigredo et albedo consideretur secundum esse materiale secundum quod constituuntur a primis qualitatibus quae commiscentur in corpore composito colorato, sic albedo et nigredo opponuntur contrarie, et utraque est species qualitatis non. privativa. De his autem rationem reddemus ampliorem in libro de Sensu et Sensato. Similiter cum frigiditas sistat motum, et caliditas motum inducat, erit frigiditas materialis et privative opposita caliditati, sicut habet ostendi in quarto Meteororum ante finem. Sed in generatione substantiae aliquando generatur id quod est materiale ex formali, sicut terra ex igne vel aere, aliquando e converso. Et id quod est pius materiale, est etiam plus privationi permixtum: et sic patet quod tam in quali-

tatibus quam in substantiis quaedam formae sunt permixtae privationi et materiales, quaedam autem sunt formales et purae: et de hoc perspecta ratio assignanda erit in primo de Generatione et Corruptione, ubi quaeretur quae sit generatio simpliciter, et quae sit generatio quo, sive secundum quid.

Ex supra dictis autem jam planum est, quod natura est forma et materia, et quod forma magis natura quam materia: et ideo accidentia propter formam, magis naturalia sunt quam accidentia propter materiam: et si aliqua accidunt composito propter utrumque, erit illud, accidens magis naturale quod plus accidit ad formam, quam id. quod plus accidit ad materiam. Accidentia autem propter formam, aliquando accidunt formae separatae, et illa non sunt vere naturalia, eo quod non accidunt propter formam in quantum natura est compositi, sicut est scientia, et contemplatio, et felicitas contemplativa, et delectatio in theorematibus: sed accidentia ratione formae naturalis sunt, quae sic sunt in composito, quod non conveniunt ei nisi ratione formae quae est natura compositi, sicut est sensus, et carneitas, et osseitas, et hujusmodi: et haec quando accidunt tam propter formam quam propter materiam, magis naturalia sunt quae sunt propinquiora formae, sicut vigilia magis est naturalis quam somnus: cum tamen tam vigilia quam somnus accidant ex corpore et anima.

Ilatioiie autem materiae accidentia minus sunt naturalia, et in. ipsis est considerandum, quod cum materia proportionem habeat ad. formam, et sit etiam praeter hoc quaedam substantia compositi, quod illa quae accidunt composito ex proportione quam habet materia ad formam, sunt magis naturalia quam illa quae accidunt propter ipsam, in quantum est quae- dana substantia in composito, formae non comparata. Complexio enim et commixtio et esse miscibilium in complexione et mixtione, accidit ex materia proportionata ad formam: et ideo omnia talia accidentia aequivocantur, quando materia separatur a forma, sicut in quarto Meteororum habet ostendi.

Accidentia autem quae sunt propter materiam in se consideratam, minus sunt naturalia: et ideo nequaquam aequivocantur in ipsa, quando est cum forma, et quando separatur ab ipsa. Talia autem sunt, quae accidunt quantitati materiae, sicut est statura corporis, et figura, et cicatrices vulnerum, et hujusmodi quae in mortuo sunt sicut in vivo . ''Illi autem qui dicebant materiam magis dici et esse naturam quam formam, totum oppositum hujus scientiae dicunt: et ideo apparet quod dictum eorum non est verum. Haec igitur dicta sint ad hoc quod intelligatur qualiter natura est quodlibet principiorum quae di-

cta sunt, quae sunt forma, et materia, et privatio.