CAPUT II.

De descriptionibus vacui, et improbationibus eorum ex quibus intelligitur vacuum nihil esse.

Ad quale autem se habet secundum veritatem verum ad affirmativam partem vel negativam, non potest declarari nisi prius accipiatur quid est quod significatur per nomen vacui: cum. enim id quod quaeritur per quaestionem an res est, an non est, debeat determinari, oportet quod accipiatur Homiliis diffinitio, et postea inquiratur, utrum hoc sit genus ejus quod ponitur esse genus, et haec differentia quae dicitur inesse ut differentia: et quando hoc ita esse invenitur, tunc scitur res esse: si autem non ita invenitur, nec invenitur in alio genere, tunc scitur quoniam, res non est. Describitur autem. vacuum ab Antiquis pluribus descriptionibus. Quidam enim dicunt, quod videtur vacuum esse locus in quo nihil est: et non vocant locum superficiem continentis vel spatium quod est inter superficies continentis suppositum, sed vocant locum c uj u s i i b o t r ei c ap ac itat e in qu o cum q 11 e modo dictam: et ideo tunc descriptio est valde generalis, non ponens vacuum aliquam esse naturam determinatam. Causa autem hujus est, quod opinantur quod omne ens sit corpus, et quod omne corpus sit in loco: et vacuum dicunt esse in quo nullum corpus est, et ideo vacuum est id in quo nihil est. Sic ubi non est corpus, ibi nihil dicitur esse. Adhuc autem cum. omne quod est corpus dicatur esse, non dicunt aliquid osse corpus nisi ffiiod habet gravitatem et levitatem et caeteras differentias tangibilium qualitatum. Sic ex syllogismo habetur, quod id in quo nullum corpus tangibile est, vacuum sit. Haec igitur, sicut diximus, ex syllogismo accidunt quando syllogizat abauis ex positione Antiquorum de descripti one vacui.

Antequam autem ponamus aliorum aliam descriptionem vacui, dicemus inconvenientia quae huic accidunt positioni. Primum autem quod accidit his qui non. nonunt vacuum aliquam naturam determinalam, sed negatione universali difliniunt ipsum, dicentes hoc esse vacuum in quo nihil est, sequitur secundum eos, quod punctum est vacuum: quia punctum est in quo nihil est. Est autem hoc

inconveniens: cum vacuum sit quoddam spatium, et locus similiter: spatium autem omne divisibile sit. Si ergo punctum sit vacuum, erit spatium divisibile in puncto: et ita divisibile in indivisibili, quod est inconveniens: non ergo locus et vacuum erunt ita determinanda, quod vacuum est in quo nihil est, et locus, sit id quod capax est alicujus quocumque modo.

Sic igitur videtur, quod vacuum dicatur uno modo alio a praedicto, scilicet spatium non plenum sensibili corpore secundum tactum. Sic enim diffinitur vacuum a negatione in genere spatii, et non a negatione universali simpliciter: corpus autem sensibile secundum tactum est id. quod habet gravitatem vel levitatem. Unde etiam dubitare potest aliquis in hac Antiquorum descriptione, quid dici debeat tali hypothesi facta, quod spatium sit plenum colore vel sono, utrum sit vacuum dicendum aut non. Manifestum est enim si. dicatur nihil esse plenum, nisi quod gravi vel levi corpore plenum est, quod spatium illud est vacuum. Si autem illud non dicatur tantum plenum, sed et alia quae plena sunt quaecumque: tunc istud spatium minime dicetur esse vacuum. Et describentibus vacuum, sicut nunc dictum est, accidit quod caelum totum est vacuum: quin non est plenum corpore sensibili habente gravitatem aut levitatem: accidit etiam idem esse vacuum et plenum: quia multa sunt plena, quae nunc corpore sensibili per totum sunt plena.

Alio autem modo et tertio dicitur esse: vacuum secundum Platonem id in quo non est hoc aliquid quod est substantia corporea perfecta per formam substantialem: in qua ratione vacui dicunt quidam Platonicorum corporis materiam esse vacuam antequam habeat formam: et hoc innuit Plato in Timaeo, ubi dicit

quod materia est formarum gremium: hoc enim vacuum verissime dixerunt esse locum, eo quod locum et materiam idem esse dixerunt, sicut diximus supra de Hcsodio. Non bene autem in hoc dixerunt. Materia enim non separabilis est universaliter a rebus, ita quod ipsa sit per se sola ab omni forma separata: et quando dicitur quod separatur ab omni forma, intelligitur quod successive separatur ab hac et ab illa. Vacuum autem dicunt Antiqui qui ponunt vacuum, esse corpus separatum a corpore, quod aliquando est in ipso.

Contra autem, omnes istas vacui descriptiones est id quod diximus de loco: quon. ia. rn enim de loco supra determinatum est, et vacuum locum necesse est esse, sed privatum corpore: et supra diximus qualiter locus est, et qualiter non est, manifestum est quoniam vacuum et hoc modo non est sicut dicunt ipsum esse spatium extra corpus separatum ab ipsis, aut in ipsis corporibus imbibitum, sicut dicunt dicentes poros rarorum corporum esse vacuum et intra corporum naturam contentivum, Ambae autem istae sectae volunt, quod vacuum sit non corpus, sed spatium corporis, hoc est, habens dimensiones: cum enim supra ostenderimus, quod locus est superficies continens et contingens corpus quod non est aliquid locati, et quod locus non est ipsae dimensiones spatii quae sunt intra superficies corporis contenti, et quod est intra superficies corporis continentis, non. est spatium aliquarum dimensionum, nisi, dimensionum illarum quae sunt corporis contenti in loco: manifestum, est tunc ex. eisdem probationibus, quod vacuum non est etiam dimensiones spatii separati, et quod non sunt ibi aliquae dimensiones separatae a corporis in loco contenti dimensioiiibus.

Unde et vacuum dicitur aliquid eorum quorum est locus, quia ponitur locatorum esse receptaculum: et propter hanc causam acceptum est et suppositum ab Antiquis vacuum esse: et ideo unam rationem habent dicentes esse vacuum et illi qui dicunt locum esse spatium quoddam separatum: dicentibus enim esse loci mutationem aliquid, et aliquid esse locum, convenit etiam secundum suam rationem aliquid esse vacuum praeter formam corporum, et separatum a corporibus, quae per motum incidunt in ipsum: hi enim dicunt quod vacuum est aliquid, et opinantur quod vacuum est, causa motus localis hoc modo, sicut id dicitur esse causa in quo et in quod sit motus localis: hoc autem est tale aliquid quale dicunt esse locum: erit enim receptaculi spatium in quo locatur secundum eos corporis moti dimensio: hoc autem etiam dicunt vacuum. Ratio autem eorum superius dicta est, et haec est: quia eum non potest motus corporis esse ad plenum, eo quod duo corpora non possunt esse in eodem loco, oportet, ut eis videtur, quod sit aliquid vacuum, quod secundum suas dimensiones est receptivum dimensionum corporis moti.