Caput V.

Josephi ob pulchritudinem, sed magis ob pudicitiam commendatio. Is nulla sua culpa adamatus a domina, ac de stupro compellatus, eam repellit, rejectisque vestibus ornatior fugit: illa vero dum eas retinet, atque insontem criminatur, ignominiam suam nudat. Tamen mittitur Joseph in carcerem: at ibi divino praesidio non destituitur.

22. Sed quid de privata domo dispositionis ejus servuli astruam, qui rexit imperium? Plus tamen est quod ipse ante se rexit; et cum esset decorus 0650D aspectu, et speciosus facie valde, venustatem sui vultus ad alienam non derivavit injuriam, sed ad 0651A suam servavit gratiam: hoc se pulchriorem ratus, si non dispendio castitatis, sed cultu pudoris speciosior probaretur. Illum esse verum decorem, qui non alienos oculos caperet, nec fragiles mentes vulneraret, sed judicia acquireret universorum, fraudi nullis futurus, laudi sibi. Jam si qua petulantibus aspexit oculis, illius crimen solius est quae male vidit, non hujus qui male se nollet videri; nec in eo quod visus est, culpa est. Non erat in potestate servuli ut non videretur: maritus debuit cavere oculos uxoris. Si ille nihil timebat de conjuge, arbitrabatur iste testimonium esse castimoniae, non remissionem incuriae. Discant tamen viri cavere etiam oculos feminarum. Adamantur enim et qui nolunt amari. Denique adamatus est Joseph, qui amantem contemneret. Et bene excusavit eum Scriptura dicens: 0651B Immisit oculos uxor domini ejus in Joseph (Gen. XXXIX, 7) , hoc est, non ipse 492 se ostentavit, nec cepit incautam: sed illa retia sua misit, et indagine sui capta est. Laqueos suos sparsit, et suis haesit vinculis.

23. Dixit autem illi: Dormi mecum (Ibid.) . Prima adulterae oculorum tela sunt, secunda verborum. Sed qui non capitur oculis, potest verbis resistere. Suppetit defensio, ubi adhuc liber affectus est. Ideo scriptum est quia ille noluit (Ibid., 8) . Primum igitur congressione mentis superavit, tamquam scuto animi irruentem repellens: deinde sermonem tamquam hastam vibravit, ut se illa revocaret. Et dixit uxori domini sui (Ibid.) . Recte uxor domini, non ipsa domina dicitur quae non potuit extorquere quod voluit imperare. 0651C Nam quomodo domina, quae dominandi non habebat effectum, quae disciplinam dominae non tenebat, quae servulis libidinis incentiva praestabat? Ille dominus qui amantis non excepit faces, qui lenocinantis vincla non sensit, quem nulla mortis formido perterruit, qui maluit liber criminis mori, quam potentiae criminosae eligere consortium. Ille liber, qui turpe credidit vicem gratiae non referre. Denique non ut meticulosus excusat, nec tamquam periculi timidus cavet: sed tamquam beneficii herilis et innocentiae suae debitor fugit crimen ingrati, peccatique labem et culpae contagium quasi justus horrescit. Tertium spiculum adultera interpellandi assiduitate vibrabat: sed Joseph non audiebat eam. Habes post prima verba quid caveas. Non solum lubrica, 0651D sed etiam procax, importuna, petulans est libido, nec habet quod vereatur adultera. Quae dispendia pudoris prima non doluit, insidiatur ut capiat.

24. Denique officii sui et commissi muneris ingressum gratia, remotis arbitris ac domesticis (Ibid., 11) , apprehendit eum dicens: Dormi mecum. Excusatur Joseph Scripturae testimonio, quia commissum a Domino nequibat deserere obsequium. Non enim 0652A satis est quod securus sui, domus interiora, quasi qui capi non posset, ingressus est: justus debuit providere ne furenti copiam daret, et ejus illa peccato periret: sed qui adversari sibi domini sui videbat uxorem, neglecti officii etiam a domino cavere debebat offensam: simul adhuc sermonis, non comprehensionis putabat audaciam.

25. Excusatur quod ingressus est: praedicatur quod elapsus est, nec pluris fecit vestimenta corporis, quam animi castimoniam. Reliquit tamquam non sua, quae adultera suis manibus detinebat: et aliena judicavit, quae tactu impudicae potuerant comprehendi. Magnus tamen vir, qui venditus servile nescivit ingenium, adamatus non redamavit, rogatus non acquievit, comprehensus aufugit. Qui 0652B cum ab uxore domini conveniretur, teneri veste potuit, animo capi non potuit: ac ne ipsa quidem verba diu passus, contagium judicavit si diutius moraretur; ne per manus adulterae libidinis incentiva transirent. Itaque vestem exuit, crimen excussit, et relictis quibus tenebatur, exuviis, spoliatus quidem, sed non nudus aufugit, qui erat tectior indumento 493 pudoris. Non est enim nudus, nisi quem culpa nudaverit. Denique in superioribus habemus quod Adam, posteaquam Dei mandata praevaricatione deseruit, et peccati gravis aera contraxit, nudus erat. Unde et ipse ait: Vocem tuam audivi in Paradiso, et timui, quia nudus sum, et abscondi me (Gen. III, 10) . Intellexit enim se esse nudum, qui infulas divinae protectionis amiserat. Et ideo latebat, quia vestem fidei 0652C non habebat, quam utique praevaricando deposuit. Magnam rem vides. Ille nudus erat qui tunicam non amisit: iste nudus non erat, qui vestimentis se exuit, quae in manibus adulterae dereliquit. Eadem Scriptura illum nudum assernit, hunc abnuit. Et ideo iste exspoliavit se potius quam nudavit, qui incorrupta virtutum vestimenta servabat, exspolians se veterem hominem cum actibus ejus; ut indueret novum, qui secundum imaginem creatoris in agnitione renovatur. Ille autem nudus remansit, qui se iterum vestire non potuit, singulari spolio virtutis exutus. Unde pelliceam accepit tunicam; quia peccator habere non poterat spiritalem. Reliquit igitur vestimenta Joseph, et nudavit adulterae inverecundiam, quae postea latere non potuit.

0652D 26. Denique exivit foras, et ipsa adulterii sui tentamenta vulgavit, exaltans vocem suam; eo quod relictis vestibus, Hebraeus aufugerat. Ipsa igitur quod celare debuerat, prodebat; ut composito crimine laederet innocentem. Justus autem accusare non novit; et ideo impune hoc impudica faciebat. Illam igitur vere exutam dixerim, etiam aliena vestimenta servantem, quae omnia amiserat velamina castitatis: illum satis ornatum, satis defensum, cujus 0653A vox non audiebatur, et innocentia loquebatur. Sic Susanna postea dum tacet in judicio, melius locuta est oraculo; et ideo prophetae meruit defensionem, quae propriae vocis non quaesivit auxilium. Illum ergo beatiorem dixerim, cum in carcerem mitteretur; quia subibat pro castitate martyrium. Bonum enim munus pudicitia; sed minoris meriti cum periculum non habet: ubi vero etiam salutis periculo defenditur, ibi plenius coronatur.

27. In audita causa, inexplorata fide veri, tamquam reus criminis in carcerem Joseph mittitur: sed eum Dominus nec in carcere deserebat. Non turbentur innocentes, cum falsis criminibus appetuntur; cum oppressa justitia truduntur in carcerem. Visitat Deus et in carcere suos; et ideo ibi est plus 0653B auxilii, ubi est plus periculi. Sed quid mirum si visitat Christus in carcere positos, qui se ipsum in suis in carcere inclusum esse memoravit, sicut habes scriptum: In carcere eram, et non venistis ad me (Matth. XXV, 43) ? Quo non penetrat divina misericordia? Invenit Joseph hujusmodi gratiam, ut 494 qui fuerat clausus in carcere, ipse potius carceris claustra servaret, concederet munere clavicularius, inclusos omnes potestati ejus committeret. Itaque Joseph non solum carcerem non sentiebat, sed etiam alios quoque carceris levabat aerumna.