CAPUT I.

Quae tractatus intentio, et ei quo principium est considerationis, et quod nec omnia semper quiescunt, nec omnia semper moventur, nec alia semper quiescunt, nec alia semper moventur, ita quod nihil aliquando quiescat, et aliquando moveatur.

Revertamur autem nunc et quaeramus adhuc de his de quibus quaesitum est

prius, an scilicet in aliquo tempore praeterito factus sit motus, vel non, et investigemus per conditiones primi motoris a quo movet omne quod movet in natura, et a quo movetur omne quod movetur in natura. Oportet autem nos hanc investigationem incipere ab his quae moventur, ut per illa deveniamus in illa quae movent: eo quod illa quae moventur sunt nobis notiora,

Et istius considerationis principium incipiet a dicta superius dubitatione, quae quaesivit, quare quaedam eorum quae sunt, aliquando moventur, et aliquando quiescunt ? Ab hac autem incipientes, dividimus omnia quae sunt secundum quod ad motum et quietem possunt comparari. Dicimus igitur, quod omnia quae sunt, aut necessarium est semper quiescere, sicut dicit Zeno: aut necesse est omnia moveri, sicut dixit Heraclitus: aut necesse est alia moveri, et alia quiescere, sicut dixit Pythagoras quod terra movetur, et caelum quiescit. Et iste tertius modus etiam diversificatur ulterius: quoniam si quaedam moventur et quaedam quiescunt, hoc potest esse, aut ita quod ista quae movetur, moventur semper, et illa quae quiescunt, quiescunt semper: et nihil entium fit extra alterum istorum duorum modorum: aut ita, quod omnia quae sunt, sint apta nata ad utrumque, scilicet quod quiescant, et quod moveantur, et aliquando quiescant, et aliquando moveantur, sicut dixerunt Anaxagoras et Empedocles, aut remedium est ab his duobus. Et amplius est iterum, dividere entia sic, quod eorum quae sunt, alia sunt semper mobilia et mota, et alia semper immobilia et nunquam mota, alia aliquando mota, aliquando quieta: et hoc solum membrum dictarum divisionum est verum. Ut autem hoc melius appareat, reducimus totum hoc in septem modos entium, qui positi sunt a diversis Philosophis, quorum unus et primus est, quod omnia semper quiescunt, sicut dixit Zeno. Secundus est, quod omnia semper moveantur, sicut dixit Heraclitus. Tertius est, ut omnia moveantur quandoque et quiescunt, sicut dixerunt Anaxagoras et Empedocles. Quartus est, ut omnium rerum quaedam semper quiescant, et quaedam moveantur, sicut dixit Pythagoras. Quintus est, ut quaedam non omnia moveantur et quiescant quandoque. Sextus, ut quaedam quiescant semper, et alia moveantur quandoque, et quiescant quandoque. Septimus est, ut inveniantur in entium diversitate tres modi simul, scilicet quod quaedam moveantur, et quaedam quiescant semper, et quaedam quiescant quandoque, et quaedam moveantur quandoque. Haec enim divisio nobis etiam consideranda est et prosequenda, quia declaratio ejus habet in se solutiones omnium dubitatio num: et ideo hujus divisionis declaratio perfecta est finis quem intendimus persequi in hoc negotio hujus libri, quem physicum auditum nominamus.

Incipiamus igitur a primo istorum membrorum, et dicamus quod infirmitas intellectus in rebus naturalibus est, quod aliquis dicat, quod omnia quae sunt quiescant, et quaerat ad hoc rationem invenire, et dicat dimittendum esse sensum. Si enim aliquis habet intellectum in aliqua scientia, ille intellectus erit apud ipsum notitia quae est habitus principiorum ex quibus procedere debet in scientia illa quam

intendit tradere: principia autem universalia stant ad sensum et colliguntur per experimentalem cognitionem, quae est in sensu accepta, sicut habet manifestari in principio primae philosophiae, et declaratum est in fine secundi Posterium analyticorum. Si ergo sensus dimittatur et rejiciatur, nullum erit experimentum quare intellectus principiorum est infirmus et nullus: et tamen hoc faciendum esse dixit Zeno. Sic enim dubitare de motu non est dubitabile de parte aliqua sensibilium, sed de toto: quia non modo conclusiones physicae non habebuntur, sed etiam principia nulla erunt, si sensus sit abjiciendus: nec ista dubitatio tantum est physica, sed etiam ad destruendas omnes artes mechanicas, quae physica, ut in secundo libro hujus scientiae diximus, imitantur: et etiam contra omnes opiniones de entibus: quoniam omnia entia aut moventur, aut referuntur ad motum. Et si dubitetur tunc, oportet quod omnia veniant in dubitationem: quia omnes scientiae mechanicae et aliae utuntur motu secundum aliquem modum, si sunt scientiae de entibus secundum quod sunt entia: quoniam cum omnia entia sint in rebus mobilibus, vel sint mota vel relata ad motum, si dubitatur de motu, dubitatur de principiis motus: et sic dubitatur de omnibus entibus tam physicis quae vere moventur, quam mathematicis quae secundum esse sunt in his quae moventur, quam etiam divinis quae referuntur ad motum: et propter hoc nihil omnino relinquit qui sic dubitat. Amplius autem sicut in rarationibus doctrinalibus quae sunt mathematicae , nihil pertinet ad mathematicum contradicere et refellere importunitates quae sunt contra principia: et sic hoc non perimet similiter ad aliquem artificem, qui. considerat ens contractum ad materiam specialem, ita etiam non pertinet ad naturalem aliquid dicere et refellere de eo quod nunc dicitur, scilicet

quod nihil omnino moveatur. Est enim principium suppositum in Physicis, quod natura est principium motus, sicut dixi in secundo libro hujus scientiae . Pertinet igitur hoc inquisitive ex communibus refellere ad logicam, quae ad omnia mcthodorum principia viam habet: aut per certitudinem pertinet hoc ad Philosophum primum, qui ex communitate sui subjecti et suorum principiorum aliarum scientiarum principia habet probare et determinare. Fere autem tantum falsum est dictum ejus qui dicit omnia continue moveri et semper, sicut dicit Heraclitus: est enim in re ipsa tantum falsum unum quantum aliud: sed in modo quidem in Physicis ''dictum ejus qui dicit moveri, est minus falsum: eo quod est secundum scientiam naturalem, et non contra principia ejus. Suppositum est enim, quod omnibus physicis inest natura quae est principium motus et quietis: et ideo dicens motum, non negat principium quod est natura, et principium physicorum. Similiter autem una de passionibus rerum naturalium est motus. Passio autem propria est etiam quoddam principium incomplexum in scientia in qua passio illa probatur subjecto inesse. Dicens ergo omnia moveri, minus mentitur quam dicens omnia quiescere.

Quidam autem dicunt, ut diximus, quod omnia quae sunt continue et semper moventur, et quod non est talis divisio in entibus, quod alia quidem moveantur et alia non moveantur, sed omnia moveantur et semper. Sed dicunt quod motus quorumdam latet nos secundum nostrum sensum, quia paulatim moventur: et non percipitur motus eorum nisi post aetates multorum hominum. Et contra haec non est difficile contradicere,

praecipue cum ipsi non distinguant quali motu moveantur semper et continue omnia quae sunt, sed potius videantur dicere, quod omnibus motibus moveantur omnia. Dicimus ergo contra tales, quod non est possibile ut aliquid augeatur vel minuatur continue: sed potius est manifestum tempus inter statum augmenti et diminutionis inceptionem. Probavimus enim in sexto libro , quod nequo augmentum vel diminutio, neque alius motus est continuus tempore infinito: quia cum augmentum sit finitum secundum mensuram distantiae quae est inter perfectionem in quantitate, et inter imperfectionem contingentiae, quod finitum moveretur tempore infinito si augeret aliquid continentiae tempore inlinito: et idem est de diminutione: et hoc quidem demonstratum est esse impossibile in sexto superiorum librorum. Nec iterum potest dici, quod res moveatur ita continue quod mutatio sit ad mutationem essentialiter: quia jam in quinto librorum superiorum demonstratum est hoc esse impossibile : possibile tamen est, quod accidentaliter motus terminetur ad motum: sed hoc non inducit necessitatem: quia hoc quod per accidens est, hoc convenit inesse et non inesse: oportet ergo medium tempus status inter augmentum et diminutionem esse: et hic est status rei antequam incipiat diminui, sicut nos tempus infantiae et juventutis damus augmento, et tempus aetatis virilis damus statui, tempus senectutis et senii, ut in pluribus damus diminutioni, ita quod in senectute fit diminutio virtutis, et non substantiae: in senio autem diminutio substantiae simul cum virtute. Est autem de augmento et alteratione rerum ratio similis rationi huic quae est de eo quod est guttam conterere, et perforare lapidem, et alia quae sunt apta nata conteri: vel ei etiam quod est lignum scindere lapidem, quando plantatur sub lapide:

siciit dixisse nos meminimus in septimo superiorum librorum, non est necessarium si gutta in aliquo toto tempore tantum effodit de lapide, verbi gratia, in tribus annis, vel si planta tantum perforat de lapide in tribus annis, quod medietatem illius foveae faciat in medietate illius temporis, et tertiam in tertia, et millesimam in millesima: quia sic contingeret, cum divisio vadat in infinitum, in maxima quantitate temporis, quod in qualibet minima aliquid effoderet: et hoc non est verum, quia hujus partes non sunt nisi in potentia in continuo et in tempore, sicut diximus in septimo superiorum librorum. Sed potius hoc est sicut de tractu navis, praeter hoc solum quod guttae cadentes et rodentes partes lapidis non sunt simul, sed trahentes navim sunt simul: et ideo non sequitur quod tot guttae quot in toto tempore foveae cadere possunt, moveant partem lapidis ut separetur a lapide et fiat fovea, quod pars illarum guttarum tertia vel aliquota in. tertia parte temporis aliquotam recidat partem foveae: quia forte pars in nullo tempore aliquid radit de lapide, ut fovea fieri possit, vel pars foveae: quia licet quod de lapide remotum est sit quantitas quae dividi potest in plurima et infinita, cum nulla earum partium seorsum et divisim remota est a parte guttarum praecedentium, sed potius praecedentes disposuerunt et fecerunt simul aliquid separabile, quod ad ultimam guttam quae in actu est respectu praecedentium, totum simul separatum est: et hujus perfectam rationem reddidimus in septimo . A simili igitur dicimus fieri in diminutione: et ideo si aliquid diminuatur, non est necessarium quod in toto tempore diminutionis suae aliquid continue abeat ab ipso in qualibet parte temporis: sed potius per partes temporis disponitur: et tunc aliquando quando ulti me dispositum est, totum simul abit in ipso quod est divisibile: aliter enim oporteret, quod in infinitum divideretur, cum partes temporis. potentiae sint infinitae sino qualibet parte, et parte temporis continue diminuerentur vel. augerentur. Similiter autem est in alteratione secundum quamlibet specierum alterationem. Non enim sequitur quod partibile est infinitum id quod alteratur, quod propter hoc etiam ipsa alteratio secundum partem et partem in partibus temporis in infinitum divisibilis introducatur: sed fit alteratio multoties valde velociter in multis partibus alterati simul: quia alterans ante disposuit id quod alteratum est: et cum ultime dispositum est, tunc in pluribus partibus velociter introducitur alteratio: sicut esse videmus in densatione congelationis et coagulationis, in qua densantia primum disponunt, et postea velociter densatur id quod coaguiandum est.

Omnia alitem haec ideo dicuntur, ut sciamus quod non est necesse aliquid continue augeri, vel diminui, vel alterari. Si. enim partes qualitatis quas addit augmentum, referantur ad partes temporis in quo fit augmentum, sequuntur duo inconvenientia: quorum unum est, quod eadem ratio est de omnibus partibus quantitatis additae, et de omnibus partibus temporis: ergo vel. in omnibus partibus temporis fit pars augmenti, vel in nulla: sed non in nulla, ut dicit adversarius: ergo in omnibus. Sicut, ergo datur dici pars quantitatis additae, ita dabitur horae pars proportionalis sibi, et similiter medietati horae, et sic in infinitum: ergo per infinitas partes temporis facta est quantitas addita per augmentum: sed infinita non convenit pertransire, quando actu accipiuntur: ergo nunquam fuit devenire ad quantitatem additam illi per augmentum. Accipit enim haec ratio partos infinitas actu diversas in continuo . Aliud, autem est inconveniens, quod si. in qualibet parto augeretur aliquid secundum partem proportionalem parti tem- poris, tunc oportet quod id quod augetur, semper sit aequaliter dispositum ad augmentum, et quod semper in partibus temporis aequalibus secundum aequalem

quantitatem augeatur: et hoc est contra sensum: quia nos videmus, quod infans in utero matris plus augmenti accipit in novem mensibus, quam postea addatur ei in pluribus annis: et quod infra primum septennium plus augetur, quam Infra secundum: et ita Infra secundum septennium plus augetur, quam infra tertium: et hujus causa spectat ad libri Animalium scientiam. Eadem ratio est de diminutione et alteratione, ut patet ex dictis.

Amplius cum aliquis infirmatur et movetur de Infirmitate ad sanitatem, necesse est determinatum esse templis in quo sanabitur: et non potest illud tempus dividi ad partes individuas, ita quod pars sanitatis fiat In uno indivisibili, et alia pars in alio indivisibili temporis, sicut dixit Zeno: sed potius sanitas ejus perficitur In tempore postquam dispositus est ad sanitaiem , et non dividitur secundum temporis divisionem, sicut diximus ante. Non antem potest dici, quod ideo moveatur continue illo qui sanatur: quia licet finita sit mutatio ejus ad sanitatem, tamen cum pervenerit ad sanitatem, non quiescit ibi, sed movetur ad aliud: et Ideo continue et semper movetur: quia hoc nos destruximus in praehabitis quod non. est mutatio mutationis, nec motus est ad. motum: quare dicere quod omnes continue alterantur secundum partes omnes temporis, est ambigere in his quae multum sunt ad sensum manifesta. Diximus autem jam ante, quod alteratio est ad suum contrarium et quiescit in illo, et videmus etiam quod a multis generationibus lapidis nihil videtur durior fieri neque mollior.

Et illud idem inconveniens est etiam in eo nod fertur secundum localem mo- tum: quia si dicatur aliquid con. tin. ue ferri quod fertur, tunc mirabile est quod latet nos suus motus deorsum qui continue est et semper: quia nos videmus eum quiescere cum pervenerit ad centrum: et Ideo si latuit nos suum movens quando est in terra, et qua, quiescere videtur, hoc est mirabile. Amplius nos videmus quod terra et quodlibet simplex corpus de numero aliorum permanent necessario et quiescunt quando sunt in propriis locis, et a locis illis non moventur nisi per violentiam. Ex his igitur necessario concluditur, quod quaedam ipsorum sunt in propriis locis, et quod in eis non moventur secundum locum: ergo non omnia moventur continue et semper secundum locum. Ergo aliquis potest de facili scire ex his quae hic dicta sunt et aliis similibus illis, quod utraque positio Impossibilis sit, et illa scilicet quae dicit omnia moveri, et illa quae dicit omnia quiescere.

At vero de facili ostenditur tertium membrum superius dictae divisionis esse falsum, quod scilicet entium quaedam continue moveantur, et quaedam continue quiescant: et nihil sit de omnibus, quod aliquando moveatur, et aliquando quiescat. Dicendum enim est ad hoc, quod illud sit impossibile per easdem rationes quibus probatum est quod superius Improbata, membra sunt impossibilia. Nos enim videmus ad oculum in eisdem rebus fieri omnes mutationes: et illae mutationes necessario stant in finibus suis: ergo talia et moventur quandoque, et quandoque quiescunt. Adhuc dicemus ad hoc, quoniam circa hoc dubitans oppugnat his quae sunt manifesta: secundum enim dictum suum non erit aliquod augmentum, cum supra probatum sit quod augmentum non sit continue et semper in tempore: et etiam nihil movebitur violenter, quia propter hoc aliquid dicitur violenter moveri, quia expellitur a loco suo In quo quievit naturaliter. Haec etiam ratio removet ab entibus generationem et corruptionem: quia nihil gene- ratur induite, cum terminorum generationis et corruptionis non sit aliquod medium. Fere autem positio talis destruit totum motum universaliter et moveri: quia motus alterationis finis est generatio, et motus localis causat alterationem. Similiter autem opinio communis est, quod in omni motu sit fieri quoddam, et generari quoddam, et quoddam corrumpi: quia sicut diximus in tertio , motus est generatio formae post formam, vel ubi post ubi, et ejus quod abjicitur corruptio: et ideo illud quod mutatur, fit continuo durante motu hoc in quod mutatur, sicut album vel nigrum vel alia forma ad quam mutatio est: aut si non est motus ad formam, sed ad ubi, tunc hoc quod movetur fit in hoc ubi ad quod movetur, et corrumpitur ab eo ex quo est motus: et si haec est forma, tunc corrumpitur hoc quod est album vel nigrum quod movetur: aut corrumpitur ab ipso si motus est secundum locum: quia locus non fit id quod movetur in loco. Cum autem motus est ad formam, tunc id quod movetur, fit secundum aliquod esse suum: et ideo homo fit sanus: quia, sicut diximus in quinto, id quod movetur dicitur denominative fieri hoc ad quod est motus. Quare ex dictis manifestum est, quod entium quaedam aliquando moventur, et aliquando quiescunt.