600 Caput VIII.

Liberos pro paternis debitis per summam indignitatem sub hasta vaenire: sed huic malo subvenire posse neminem, cum expleri nequeat feneratoris avaritia; quam in rem Scripturae locus explicatur, simulque ostenditur materiam praevaricationis esse fenerationem.

29. Vidi ego miserabile spectaculum, liberos pro paterno debito in auctionem deduci, et teneri calamitatis haeredes, qui non essent participes successionis; et hoc tam immane flagitium non erubescere 0769D creditorem. Instat, urget, addicit. Mea, inquit, nutriti pecunia, pro alimonia servitium recognoscant, pro sumptu licitationem subeant. Agitetur hasta de pretiis singulorum. Non immerito hasta agitatur, ubi caput quaeritur: non immerito ad auctionem pervenitur, ubi sors poscitur. Haec est feneratoris inhumanitas, haec debitoris stultitia, ut filiis quibus non relinquit pecuniam, libertatem auferat, pro testamento 0770A chirographum dimittat, pro emolumento haereditatis syngrapham obligationis. Quid sibi vult paterni in liberos scriptura maledicti, ubi nulla est impii offensa peccati? An potest durius aliquod esse maledictum, graviusque servitium? Et illa saepe post mortem habet defunctus compendia, quod non spectat miserias filiorum.

30. Vendit plerumque et pater liberos auctoritate generationis, sed non voce pietatis: ad auctionem pudibundo vultu miseros trahit dicens: Solvite filii gulae meae sumptum, solvite paternae mensae pretium: vomite quod non devorastis, reddite quod non accepistis; hoc meliores, quod vestro pretio redimitis patrem, vestra servitute paternam emitis libertatem.

31. Esto ut aliquis qui subvenire possit, accedat. 0770B Quis tantam expleat Charybdim? quis rationes feneratoris agnoscat? quis avaritiam satiet? quae non iste pretia exaggeret, cum viderit redemptores? Non enim suo magis lucro quam alieno detrimento pascitur. Vera profecto, vera est, utpote Dei, divina sententia, qui cum iratus esset propter impietatem populi Judaeorum, quod post deos abiret alienos: Cui, inquit, vendidi vos feneratori (Esai. L, 1) ? Venditur enim qui obligatus feneratori fuerit, et venditur non uno pretio, sed quotidiano: venditur non cum definitione, sed cum accessione diuturna. Nova usurarum auctio per menses singulos, nova sub quotidiana licitatione venditio. Qui plus obtulerit, trahit semper, venalis addicitur, numquam quasi venditus aestimatur. Magna igitur vis coelestis sententiae. Non satis 0770C judicavit Dominus dicere: Cui vendidi vos; sed addidit feneratori? Offensus nihil potuit gravius invenire, quo vindicaret in perfidos. Derelictus expostulat, cur ita fugerint salutis auctorem, quasi feneratori eos alicui Dominus vendidisset digna poena. Dominum relinquentes habent servi quod amplius quam carceris poenas et vincula reformident: habent liberi quod paveant pro libertatis incuria.

601 32. Simul illud adverte, quod feneratio praevaricationis materia judicata sit; quod is facile recedat a Domino, qui feneratori se potuerit obligare. Fenus enim radix mendacii, causa perfidiae est. Ego, inquit, vos non vendidi; sed peccatis vestris venditi estis (Ibid.) . Ergo qui se feneratori obligat, ipse se vendit; et quod pejus est, vendit se non aere, sed 0770D culpa.