Caput XI.

Usura etiam ab aleatoribus exigitur, quorum in lusu varia fortuna est, sed lucrum cedit feneratori. Hujus in illos quanta tyrannis, et quae leges aleatorum. Postremo barbarorum quorumdam furor in aleam describitur.

0772C

38. Aliud non minoris acerbitatis accipite. Observant isti aleatorum conventicula, et perdentis aerumnam commoditatem suam judicant: spondent pro singulis. Varios primo sors ludit eventus, ad diversos saepe transfertur victoria, stipendiaque ejus vicissim atque aerumna mutantur: omnes vincuntur et vincunt, fenerator solus acquirit: penes alios inane nomen quod vicerint, penes feneratorem solum fructus est, non annuus, sed momentarius; illi soli faciunt lucrum in omnium detrimento, illis solis 0772D est usura victoriae. Videas reliquos subito egentes, repente divites, deinde nudos, singulis jactibus statum 603 mutantes. Versatur enim eorum vita, ut tessera; volvitur census in tabula, fit ludus de periculo, et de ludo periculum: quot propositiones, tot proscriptiones. Clamor plaudentium, fletus despoliatorum, 0773A gemitus deplorantium. Sedet inter hos creditor ut tyrannus, damnans unumquemque sorte capitali, agitat hastas, feralem instituit de singulorum exuviis auctionem: alios proscriptioni addicit, alios servituti: non tanti occisi sub tyrannis sunt. Vitae igitur hanc aleam rectius dixerim, quam pecuniae; sub momento fertur, quod valeat in aeternum. Ebrietas judicat, et nullus appellat. Habet et alea suas leges, quas fori jura non solvant. Notatur, si credi potest, infamia, qui putaverit renitendum, et infamium sententia gravius quam censura judicialis inurit opprobrium; quoniam qui apud judicem damnantur, apud illos gloriosi sunt: qui apud illos damnantur, apud judicem criminosi sunt. Nobile constituit Moyses seniorum judicium (Exod. XVIII) : 0773B hi tamen de levioribus judicabant; verbum grave, hoc est, de potioribus negotiis Moysi judicio reservare consueverant. Hic dicitur: Aleonum consilium judicavit, et plus eorum timetur potentia, quam leonum. Inter has feras vivis fenerator atque versaris. His bestiis cibum eripis, his tetrior aestimaris, his crudelior plus timeris.

39. Ferunt Chunorum populos omnibus bellum inferre rationibus, feneratoribus tamen esse subjectos; et cum sine legibus vivant, aleae solius legibus obedire, in procinctu ludere, tesseras simul et portare, et plures suis quam hostilibus jactibus interire: in victoria sua captivos fieri, et spolia suorum perpeti, quae pati ab hoste non noverint: ideo numquam belli studia deponere; quod victus aleae 0773C ludo, cum totius praedae munus amiserit, ludendi subsidia requirat bellandi periculo: frequenter autem tanto ardore rapi, ut cum ea quae sola magni aestimant, victus arma tradiderit, ad unum aleae jactum vitam suam potestati vel victoris vel feneratoris addicat. Denique constituit quod quidam eorum et imperatori Romano cognitus in fide, pretium servitutis 0774A quam sibi tali sorte superatus intulerat, suppliciis imperatae mortis exsolverit. Premit ergo fenerator etiam colla Chunorum, et eos urget in ferrum, premit barbaros suae terrore saevitiae.