In Libros De Cain Et Abel Admonitio.

Ambrosius in ipso exordio libri de Incarnatione Dominica loquens de duobus Gratiani cubiculariis, Arianae sectae hominibus, qui ejus concioni ficte polliciti sese adfuturos, obligatam fidem non liberabant, sermonem ad institutam Caini et Abelis historiam se convertere profitetur. Itaque dum illi, inquit, forsitan veniunt, ad istos qui propositi sunt, deflectamus agricolas, quorum alter, hoc est, Cain, etc. Ex quibus sane non levis suspicio injici potest commentationem de Cain et Abel haud prius editam fuisse, quam illa pronuntiarentur ab Ambrosio. Et huic conjecturae inde fortassis nonnihil videatur accedere confirmationis, quod et eadem fides, quam vir sanctus in libro de Incarnatione Arianis explicato, etiam in opere de quo agimus, plurimum commendetur, et in utroque eadem Geneseos verba non absimili ratione exponantur. Cum autem memorata disputatio de Incarnatione Dominica vix ante annum 382, ut suo loco dicetur, habita fuerit, hinc forsan possit aliquis colligere eidem quoque tempori tractatum de Cain et Abel esse tribuendum. Verumtamen ut hunc antiquiorem existimemus, ut pote operi de Paradiso supparem, primis ejusdem verbis adducimur. Ibi siquidem ita S. Doctor: De Paradiso, inquit, in superioribus. . . . . . digessimus. . . . . Nunc sequentem adoriamur 0315 historiam et ea quae secundum Scripturas annexa sunt divinas, nostro opere prosequamur. Haec certe dubitare neutiquam sinunt, quin opellam hanc quae in mss. duobus post librum de Paradiso exarata, inscribitur de Cain et Abel liber secundus, eidem libro subjunxerit; quam proinde circiter an. 375, scriptam fuisse crediderimus. Praeter conjecturas a nobis in superiori admonitione propositas, huc etiam facit utriusque operis character, qui dubio procul non tantam, quantam aliorum, maturitatem praefert, sed quodam modo, ut voce utamur Ambrosii, juvenculescit. Itaque quod ille in loco e commentatione de Incarnatione Dominica superius laudato se ad Cainum atque Abelem deflectere significat, autumamus ideo dictum, quia forte amborum fratrum historia, cujus lectio quotannis certo tempore in Ecclesia recurrebat, tunc ad populum fuerat recitata.

Quidnam tractetur in hoc opere, tum ipsa ejus inscriptio, tum quae a nobis supra dicta sunt, satis declarant. Quod vero ad tractandi rationem attinet, argumentum suum ubique fere mysticis interpretationibus exponit et illustrat. Immoratur praesertim in explicandis Caini et Abelis sacrificiis, qua in re multo majorem totius commentationis partem insumit. Quamvis autem hic non tam multus sit in exagitandis confutandisque haereticis, quam in libro de Paradiso; sed liberius oratorio stylo indulgeat: interdum tamen nonnulla catholicae fidei dogmata, quae imbuendis fidelium animis putabat utiliora, satis subtiliter insinuat. Ea vero quae ad fingendos mores conducunt, fusius accuratiusque prosequitur.

Hinc quidem non temere fecisse nobis videbitur, qui prius opus hoc publice peroratum, ac postea in eam, qua nunc habetur, formam redactum esse existimabit. Tametsi non sit dissimulandum id in aliis Ambrosianis operibus, in quibus oratorii dicendi modi etiamnum exstant, facilius anidmadverti.

Fatendum porro Sanctum hunc nostrum plurima e Philone in lucubrationem suam transtulisse. Confer, si vacat, quae dicit in haec Geneseos verba: Possedi hominem per Deum, cum Judaei illius libro de Cherubim, et hinc ea desumpta esse nullo negotio deprehendes. Similiter etiam a medio primo capite prioris libri ad caput octavum posterioris, non minimam partem libro ejusdem auctoris de Sacrificiis Abel et Cain, deberi manifestum est. Attamen in tribus ultimis libri secundi capitibus, ubi Ambrosius reliqua ad illam ipsam historiam pertinentia paucis expedit, e libro, cui titulus: De eo quod deterius potiori insidiari soleat, in quo eadem a Philone fusius pertractantur, tres omnino locos imitatus est. Verum et istic et ubicumque aliquid ex hoc auctore mutuatur, summa semper utitur libertate; ita ut, cum lubet, philonianis sententiis adjiciat, detrahat et contrarias quoque nonnumquam anteponat.

Caeterum a nobis impetrare non possumus, ut hujus operis divisionem ab Ambrosio profectam arbitremur. Malumus illam tribuere Sciolo cuipiam, qui cum pleraque omnia, de quibus apud Philonem libris duobus agitur, in hoc tractatu contineri adverteret, eum quoque bifariam dividendum esse judicavit: sed adeo praepostere illud praestitit, ut ibi posuerit secundi libri initium, ubi ne caput quidem incipere oporteret. Longe sane commodius ab eo loco, ubi vir sanctus ad agendum de secundo sacrificii Caini vitio aggreditur, initium duceret secundus liber. Cum autem divisio illa etsi absurda ab antiquissimi aevi manuscriptis ad editionum tempora pervenerit, nos quoque eam, ne qua in citationibus confusio oriatur, censuimus esse retinendam.

 

 

0315C