CAPUT II.

De ostensione inconvenientium quae sequuntur dicta Melissi et Parmenidis.

Quia disputatio quam habemus facere contra Melissum et Parmenidem, respicit philosophiam primam et est de principio,

oportet nos incipere ab ente quod est subjectum primae philosophiae. Hoc enim maxime proprium est inter omnia quando de principiis volumus disputare: quia non possumus procedere nisi ex divisio- nibus entis, eo quod ipsum dividitur in unum et multa: ex quo nos quaerere debemus, utrum ipsum sit unum vel multa .

Dicamus ergo quoniam ens dicitur multipliciter de substantia et accidente, et de universali et particulari, et de uno

et multo. Sed quia nos inquirimus hic utrum ens sit unum vel multa, ideo ex ista ultima divisione non procedemus, quia hoc esset petere id quod est in principio: sed procedemus ex aliis duabus divisionibus quas praemisimus. Quaeramus ergo quomodo isti qui dicunt ens esse unum, dicunt quod omnia sunt unum, utrum sint omnia substantia, aut accidens: et si accidens, utrum quantitates, aut qualitates, vel aliquod aliud praedicamentum sint omnia: et cum ens dividatur in universale et particulare, quaeramus utrum omnia sint in genere substantia, aut quantitas, aut qualitas, aut in numero substantia una, aut homo unus, aut equus unus, aut anima una, aut qualitas una, quasi dicantur omnia esse hoc album, vel hoc calidum, vel aliud aliquod tale accidens. Omnia enim haec inuitum differunt, et impossibile est dicere omnia esse uuum aliquo istorum modorum.

Magna enim differentia est Inter dicere omnia esse substantiam, ei dicere omnia esse accidens secundum aliquod praedicatum accidentalium. Multum Iterum est differentiae Inter dicere omnia esse substantiam unam numero, vel accidens unum numero, et inter dicere omnia esse genere substantiam unam, vel genere esse unum accidens: et non dicimus albedinem hanc, vel calorem illum, sed album hoc, vel calidum illud significa- mus unum accidens in numero: quia accidentis esse est inesse: et potius accidens est esse quam essentia absoluta. maxime quando physice accipitur : et ideo per modum abstractionis ipsum in reali scientia significari non convenit, nec individuatur nisi per subjectum in quo est. Quocumque autem praedicatorum modorum dicatur, impossibile est dicere. Si enim detur, quod omnia sunt substantia, et quale, et quantum, sicut ea esse videmus: sive demus ea esse separata ab invicem, ita quod accidentia sint separata a subjecto secundum esse, et ab invicem: sive non demus ea esse separata ab invicem per esse, licet essentiae eorum diversae sint, sequitur quod. multa sunt quae sunt: et hoc est contra positionem horum virorum. Si autem demus quod entia sint quale, et quantum, separata a subjecto: sive dicamus substantiam esse, sive dicamus ipsam non esse, sequitur inconveniens, si liceat nobis dicere quod impossibile in rerum natura sit inconveniens. Hoc autem ideo dicimus, quod isti viri multa impossibilia in natura non habebant pro inconvenientibus. Sequitur enim quod accidens sit separatum a subjecto, cum nullum generum separabile sit nisi sola substantia: eo quod omnia denominative de substantia dicantur, et sunt in substantia.

Melissus autem solos dicit ens quod est principium omnium et substantia, esse infinitum: et secundum hoc quod dicit, sequitur quod entia sunt plura: quia substantia erit, et quantitas, eo quod infinitum per se est in quantitate. Non enim dicimus substantiam infinitam nisi per accidens, scilicet si mensuretur infinita quantitate: et qualitatem dicimus infinitam per accidens si sit dispositio quanti infiniti. Substantiam ergo infini-

tam aut qualitatem aut passionem infinitam osse non convenit nisi per accidens, scilicet si simul cum ipsis sint quantitates discretae vel continuae infinitae. Infiniti enim diffinitio quantitati congruit, et non substantiae, neque qualitati, sicut nos in sequentibus ostendemus in tertio hujus scientiae libro. Si ergo substantia est et quantum, oportet quod ens sit duo, et non unum. Si autem dicat quod ens unum est solum quod est substantia, tunc illud ens non potest dici infinitum neque magnitudine, neque parvitate: quia jam habitum est quod si substantia est infinita, oportet quod si quanta: et hoc non potest esse si sola ponatur esse substantia.

Sicut autem contra istos viros olfecimus per conditiones et modos entis, ita procedemus contra eos ex intentione unius: hoc enim dicitur multipliciter sicut et ens. Videamus ergo secundum quam intentionem unius dicunt, quod ens est unum: licet enim dicatur unum per se, et per accidens, et unum per se dicatur universale et particulare, et unum forma, et unum, continuum per se, et unum indivisibile: tamen in hac intentione in qua modo sumus, non loquimur de uno per accidens: quia hoc essentiarum multitudinem non excludit. Unum etiam universale non pertinet ad nos hic, quia volumus loqui de uno secundum esse: universale autem abstractum est ab uno secundum esse accepto, linum autem forma est eorum, quorum ratio est una. Dicamus ergo quod secundum quod hoc nobis sufficit, unum tripliciter, scilicet continuum, et indivisibile, aut quorum ratio diffinitiva quae dicit quid est esse eorum est una, quemadmodum vappa quae est tenue vinum et vinum spissum quod, vere est vinum.

Si autem omne quod est est unum continuum, tunc ens est multa potentia ad minus: quia continuum est divisibile in in finitum, sicut materia generabilium dividetur in multa generata per actionem generantis. Hoc autem secundum istos viros est inconveniens: quia dicebant omnia esse unum, quod in multitudine non potest deduci. Licet autem dubium sit de toto et parte, utrum sint multa vel unum: non tamen est hoc dubium ad hanc dubitationem Melissi et Parmenidis: quia bene conclusio habita est contra eos: quia ipsi ens dicunt unum quod est simplex, omnem multitudinem actualem et potentialem excludens: sed dubitatio de parte et de toto est secundum seipsam . ''Dubitari enim potest, utrum partes et totum sint unum vel plura: et si quodammodo sint unum, et quodammodo plura, quomodo sunt unum et plura: et si sint plura, quomodo sint plura: et hae dubitationes sunt etiam de partibus non continuis quae sunt sub forma una totius, sicut ossa, et nervi, et venae, et caro, et hujusmodi in homine. Et iterum dubium est, si unaquaeque partium unum est cum toto, sicut id quod separatur et dividitur ab ipso: quoniam quaecumque sunt eadem eisdem sunt eadem: cum idem sit relativum. Est autem totum idem partibus simul sumptis: quia partes simul sumptae nihil aliud sunt quam totum: et ideo locum habet dubitatio ista. Sed quod nunc ad rem pertinet est, quoniam falsum est quod omnia entia sunt unum continuum: cum unum continuum non excludat pluralitatem et multitudinem. Sed unum quod ipsi dicunt, pluralitatem et multitudinem excludit.

Similiter non potest dici, quod entia sint eadem indivisibilitate. Si enim ens omne taliter sit unum, tunc non potest dici, quod, aliquid sit quantum, vel aliquid sit quale: quia quantum ponit di-

visibilitatem in quanta, et quale est divisum per essentias diversorum praedicamentorum. Si autem nihil est quantum, tunc nec est finitum, sicut dicit Parmenides: neque infinitum, sicut dicit Melissus: quia indivisibile est in quantitate sicut finis, qui nec finitus est per alium finem, neque est infinitus sicut carens fine quem natum sit habere: sicut punctum finis est lineae, et neque est finitum, neque infinitum: et similiter est unitas in numeris et forma in materia: quia forma finit materiae infinitatem, quae est in potentia ejus quam habet ad formam suscipiendam .

Si autem dicatur quod omnia sunt unum sicut quorum diffinitio est una, sicut una aest secundum nomen generis diffinitio tunicae et indumenti: tunc oportet quod dicat rationem et positionem Heracliti esse veram, scilicet quod una est diffinitio indicans esse bono et malo quae sunt contraria. Et similiter erit una diffinitio et unum esse contradictoriorum, sicut boni et non boni. Ergo idem secundum formam a qua sumitur diffinitio, erit bonum et non bonum, et homo et equus: et tunc haec ratio non tantum inducit ad hoc, quod ea quae sunt sint unum, sive sint contraria, sicut bonum et malum, sive disparata, sicut homo et equus: sed inducit ad hoc, quod nihil et aliquid sint unum in forma: quia alterum contradictoriorum nihil est: et tamen habitum est, quod contradictoriorum est diffinitio una: et ulterius oportet, quod idem esse secundum diffinitivam rationem habeant, et tale, et tantum, et sic de aliis secundum numerum praedicatorum.