CAPUT XVI.

Qualiter omnes defecerunt in positione principiorum trinitatis, et qualis sit intellectus de rerum principiis, materia, et forma, et privatione, quae sunt tria.

Hanc autem naturam quae subjicitur motui, et alii plures Philosophi tetigerunt, sed non sufficienter: quia privationem materias permixtam non. viderunt, neque distinxerunt a materia. Illi enim propter Parmonidi s argumentati onem quam veram esse crediderunt., et de necessitate concludere confessi sunt, quod id quod simpliciter est, fit ex eo quod simpliciter non est: quia Parmenides sic arguit, ut supra diximus: omne quod est, vere est: ergo quidquid est praetor id quod vero est, non est: sed id quod vere est, est substantia existens in actu: ergo omne id quod est praeter id quod vere est, actu non est. Adhuc autem, omne quod est, unum est: ergo quidquid est praetor unum, est non ens: cum ergo materia nec vere sit, nec vere una sit, eo quod non habeat formam, concesserant quod id ex quo sit generatio est simpliciter non ens: et sic ens fit ex simpliciter non ente. Et hoc est unum inconveniens in quod inciderunt, quia nesciverunt distinguere qualiter materia est ex se, sed ex. privatione non est, et ita per accidens non est: tamen per se fit hoc modo, quia materiae gratia sui esse debetur, et gratia privationis debetur sibi non esse,

Unde isti fuerunt Platonici qui in hoc cum Parmenide concordaverunt, quod reputabant argumentationem suam concludere: sed in hoc discordabant, quia

conclusionem suam non dicebant esse ad inconveniens ductivam: volebat enim ulterius habere Parmenides, quod generatio nihil est, cum ens non possit fieri ex non ente. Et hoc Platonici non receperunt dicentes non esse inconveniens ens fieri ex. non ente simpliciter. Cum enim in praecedenti capitulo omnes dicti non posuerunt aliquid formae esse in materia, per hoc quod negaverunt privationem, oportuit eos concedere quod forma sit ex non ente simpliciter, aut produceretur ex essentia materiae. Constat autem inconveniens esse ipsam produci ex substantia: et ideo alterum concesserunt, quod. scilicet fit ex nihilo: et hoc modo dixerunt id quod simpliciter est secundum formam, fieri ex eo quod simpliciter non est secundum formam: unde postquam ignoraverunt distinctionem privationis et materiae, inciderunt in aliud inconveniens: viderunt enim quod materia permixta non enti, est una numero: et putabant ad hoc sequi quod esset potentia et virtute una: et hoc quidem bene sequitur, si cum. dicitur materia permixta non. enti, esse negationem. Ita quod cum dicitur, non ens, negatur absolute ens, et nihil relinquatur: quia tunc illud non ens in materia non relinquit aliquam potentiam habitualem ad formam sicut facit privatio: et tunc non haberet materia nisi potentiam propriam quae est alicujus componcntiam cum forma. Sed hoc non est verum, quia cum dicitur materia non ens, non ens est privativum: et ideo privatio relinquit formalem aptitudinem ad formam: et ita licet sit una numero cum materia, non tamen est una et eadem potentialiter, sed. addit supra potentiam quae materia potest esse subjectum forma), potentiam habitualem: propter quod altera est specie a materia et potentia, altera a potentia materiae: plurimum, ergo differt dicere mixtam privationi esse unam numero, et dicere ipsam esse unam potentia et virtute. Nos enim dicimus materiam et privationem esse alteram secundum potentiam et virtutem, licet numero sit una. Differentia autem

materiae et privationis cognoscitur in hoc quod materia de se habet esse, et quod

non. esse accidit ei ex privatione in quantum est immixta privationi: privatio autem in quantum privatio de se vel per se non est, eo quod de se habet non esse: quia tamen dicit non esse etiam privatio aptitudinem in subjecto relinquit, tamen nomen imponitur ei in quantum dicit non esse actu, et ideo de se habet non esse. Et tamen in quantum relinquit aptitudinem, est principium, sicut saepe diximus.

Sunt autem quidam aliter dicentes: quia dicunt id quod non est, esse materiam et non mixtam privationi, sed in qua est negatio universalis et totalis ipsius fornice. Et ideo dicunt ipsam esse magnum et parvum, et hoc tripliciter Dicunt enim materiam, esse aut aequaliter magnum et parvum, et ita quod materia est et ulium et aliud, aut utrumque simul, aut utrumque divisim et seorsum, et unum dicunt esse forma. Et ideo quod dicunt duo quae sunt materialia et neutrum esse privatio, sed utrumque sine mixtura privationis est. Et ideo licet utrumque dicant esse principium, tamen trinitas quam ipsi ponunt, habet alium modum penitus a trinitate principiorum quam posuimus: quia licet quidam eorum pervenerint concordando nobiscum ad hoc quod unam dicant esse naturam subjectam, tamen dicunt quod illa natura una est non numero tantum, sed potentia et virtute et specie, quod, nos non dicimus. Et si quis corum dixerit materiam non esse unum, sed duo, sicut Plato qui dixit magnum et parvum: tamen ipse facit ista duo unam subjectam naturam potentia et specie. Ideo quia non ponit privationem: et ideo despexit et noluit ponere contraria formalia: quia licet poneret formam, tamen, alterum contrariorum quod est privatio, despexit ponere, quia non vidit qualiter materiae miscetur. In omne autem generabilium natura subjecta mixta est privatio, et cujus naturae non est privatio mixta, illud non habet materiam: dicitur a multis auctoritatibus: propter quod secundum hunc modum corpora caelestia multi materiam, dicunt non habere. Haec enim privatio mixta materiae, facit ipsa transmutari ad invicem et esse generabilia et corruptibilia.

Altera autem differentia materiae et: privationis est, quia materia quae est natura subjecta causa est compositi cum forma, et eorum quae fiunt, sicut mater filiorum est causa, eo quod ministrat eis substantiam qua substant. Sed privatio quae est altera pars contrarietatis multoties imaginabitur potius esse ad maleficium et destructionem eorum quae fiunt, si aliquis protendit intellectum, in eam in quantum est privatio distincta a materia: quia tunc videtur ipsa causa esse quare entia corrumpuntur et non sunt neque permanent. Cum enim inest privatio secundum actum privat esse generabilium. Et si quis inspicit eam prout ipsa importat in nomine quamdam negationem, potius videtur ea esse destructiva substantiae generabilium, quam sit principium naturale eorum quae fiunt. Et haec fuit etiam causa quare latuit Antiquos, quod privatio sit unum principiorum: quia scilicet protenderent intellectum in eam. secundum quod est negatio quaedam., et non prout relinquit aptitudinem in subjecto: unde dicebant ipsam non esse penitus et esse extra omne quod est natura, propter Parmenidis rationem quam supra exposuimus.

Nos autem aliam differentiam adhuc ponimus materiae et privationis. Cum enim forma sit quoddam divinum et optimum et appetibile, dicimus quod privatio est contraria ei et non materia: sed materia per hoc quod est immixta priva-

tioni, nata est appetere ipsam formam quae est divinum et optimum. Si enim non esset privatio in materia, non esset nata appetere formam. Hoc alitem sic probatur: aut appetit ipsam secundum quod est informata forma et existens in actu, aut secundum quod est in forma eadem quam appetit, aut in forma diversa et contraria illi. Si vero appetit eam secundum quod est in forma eadem illi quam appetit, hoc esse non potest: quia nihil appetit hoc quod habet, sed potius appetit ut salvetur in illo. Est autem potius appetitus materiae non ut salvetur, sed ut transmutetur in id quod appetit. Praeterea si materia appetit formam per formam eamdem quam appetit: ergo forma magis appetit: quia propter quod aliquid est tale, illud est magis tale: ergo forma appeteret seipsam, quod est inconveniens. Si autem appetit eam secundum quod est in. contraria sive in diversa, quod idem est, eo quod diversitas causatur a contrarietate: tunc iterum contraria forma magis appetit eam.: ergo cum contraria destruantur per contrarium, contingeret quod aliquid, appeteret suam destructionem: et hoc praecipue accidit Platonicis, qui dicebant materiam, esse informatam, et nihil in se habere privationis. Unde cum neque ipsa species vel forma appetat se, cum sui non indigeat: neque contraria species appetat contrariam, eo quod se invicem contraria corrumpant: oportet quod inter hoc sit appetitus materiae, propter privationem immixtam sibi. Et ideo verissime dicendum est, quod nihil appetit aliud nisi per similitudinem incompletam quam habet ad. ipsum: et ideo appetit compleri per transmutationem ad ipsum quod appetit: licet enim, appetat salvati ens completum, tamen appetitus transmutationis non est nisi incompleti. Et ideo talis appetitus est materiae per mixturam privationis cum ipsa, formae habet inchoationem ad quam, transmutari desiderat.

Si autoni objiciens aliquis dicat, quod illud inconveniens quod dictum est de hoc

quod contrarium appetit contrarium, videtur sequi de privatione: si enim materia per privationem desiderat formam, tunc secundum praehabita privatio magis desiderat: cum ergo contraria sit privatio formae, contrarium desiderabit contrarium: et ita videtur desiderare suiipsius corruptionem. Dicimus ad hoc quod non sequitur. Nos enim supra ostendimus, quod privatio uno modo est contrarium, et secundum hoc est privatio actus et formae: sed. alio modo est aptitudo in subjecto relicta ad formam, et sic principiat motum in materia, et hoc modo est appetitus et desiderii causa. Haec autem omnia facile sciuntur per accidentia. Dicimus ergo secundum ea quae habita sunt, quod materia desiderat formam sicut foemina masculum, et sicut turpe bonum, non enim est materia ex se habens turpitudinem, sed ex privatione sibi permixta: et sic accidit ei turpitudo et imperfectio foeminae per id quod non est aliquid de essentia materiae et haec est privatio.