CAPUT I.

Qualiter et qua necessitate tractatur hic de causis, et de causa materiali.

Determinatis autem his, considerandum est de causis, et quot sit numero: quoniam causa est etiam unum principiorum entis naturalis sicut et natura: negotium enim hoc quod habemus prae manibus, est sciendi gratia assumptum a nobis. Nos autem jam diximus quod in natura sunt omnes causae, et in Posterioribus Analyticis ostensum est, quod nos non opinamur nos scire rem aliquam antequam accipiamus propter quid unumquodque: et hoc est accipere causam primam, hoc est, proximam et essentialem et primam ante quam in genere naturae nulla est alia. Manifestum est igitur, quoniam et nobis volentibus considerare de generatione et corruptione, et omnium physica mutatione, est hoc faciendum. Cum enim scimus principia et causas physicorum, debemus tentare ut reducamus in ipsa quaecumque quaeruntur de physicis.

Dicamus igitur quod uno quidem modo dicitur causa ex quo fit res cum. insit ei, sicut aes dicitur causa statuae, et argentum dicitur causa phialae, et ea quae sunt de genere horum quae sunt sicut materia ex qua fit res: cum enim causa sit unum entium secundum quod dividitur ens in causam et causatum, causa etiam secundum quod generaliter refertur ad causatum, facit non tantum ad causali esse, sed etiam declaret ipsum et probet, oportet quod nos in philosophia, prima consideremus causam secundum quod est entis differentia secundum quod est ens. Causae autem relationem ad causatum secundum quod ipsa est principium cognoscendi et probandi ipsum, habet declarare scientia Posteriorum Analyticorum: sed. causam quae rem constituit per motum, nos habemus hic dicere .

Propter quod etiam materialem causam describentes, haec dicimus, quod ipsa est in genere dicta ex qua fit res: quia materia subjicitur omni fieri, sive illud

sit secundum subjectum, sive sit secundum accidens: sed nos diximus supra, quod ipsa in fieri substantiarum est subjectum primum . In alteratione autem et aliis motibus accidentium est ipsa subjectum secundum: quoniam in illis quando fiunt non subjicitur materia sola, sed potius materia finita per formam substantialem, eo quod non potest causari, accidens nisi ab ente perfecto, In qua materiae infinitas finita est per formam substantialem. Cum dicitur, ex quo fit res, Intelligitur et materia prima, et materia quae sequitur primam: quoniam materia prima est, quae est in potentia ad formam primam, et haec est indisposita: materia autem consequens primam est, quae se habet ad formam consequentem sicut materia prima se habet ad formam primam. Et hoc multiplex est, sed in genere est triplex, scilicet commixta, et complexionata, et organizata, quam quidam compositam vocant. In mineralibus enim est commixtio solum elementorum cum virtutibus caelestibus operantibus in eis. In plantis autem quaedam est commixtio, id est, complexio quasi humorum quorumdam, et in animalibus est compositio super haec duo organorum, quae membra sunt officialia ad aliquem actum Interiorem vel exteriorem pertinentia. Cum autem materia physicorum motui subjicitur, non describimus hic materiam, dicentes quod materia est ex qua est res, vel quae est in re subjecta vel substans formae: hoc enim modo materia est in generabilibus, et forte etiam in substantiis separatis, sicut diximus in libro primo scientiae hujus: et de tali materia hic nihil loqui habemus: quoniam illa aut non est subjecta privationi, aut privatio est in talibus per alium modum quam sit in rebus generatis et corruptis.

Dicimus autem, ex quo fit aliquid, significantes compositum: quoniam ma- teria nullam habet causalitatem respectu formae, nisi per accidens: sed compositum fit propter se, et super ipsum stat actus efficientis, et respectu illius est materia causa: et hoc modo quo ipsa est causa, est principium cognoscendi ipsum: quoniam sicut dicimus, physica non cognoscuntur nisi cognoscatur materia eorum: eo quod ipsa sunt cum materia concepta, sicut saepius supra dictum est. Nec putare debet aliquis, quod materia sola sit cognitionis principium, ita quod ex Ipsa sola cognoscatur compositum, sed potius sicut causa est, ita etiam principium est cognitionis. Est autem causa subjecta formae: et hoc modo cognoscitur esse compositi per ipsam. Curis probatio est, quoniam si. nos volumus cognoscere illud vel hoc compositum, non cognoscimus Ipsum, nisi, per causam hujusmodi vel illius determinatam, et compositum in genere cognoscimus per causam in genere. Oportet ergo quod causa quae est principium cognitionis hujusmodi vel illius, et causa est principium cognoscendi compositum, sit causa compositi. Non est autem causa hujusmodi vel illius compositi in genere materia ipsa, nisi substans formae huic vel illi, vel formae simpliciter. Ergo hoc modo et non aliter erit ipsa principium cognoscendi compositum hoc vel illud, vel compositum simpliciter: sicut etiam est ipsa prius composito: et quod prius est alio et essentiale ipsi, est principium cognoscendi ipsum hoc modo quo est prius et principium essentiale. Ex his autem patet solutio dubitationis quorumdam quaerentium, cum materia sit scibilis per analogiam solum et non per seipsam, cum esse principium cognitionis sit formae ipsius, qualiter ipsa sit causa et principium cognoscendi aliquid quod est ex Ipsa.

Quod autem nos addimus in descriptione materiae, ex qua fit aliquid cum in-

sit, diximus ad differentiam privationis: quia ex privatione fit aliquid, ut supra docuimus: et tamen abjicitur privatio in ipso fieri quando fit res: et ideo privatio non est materia, quia materia salvatur in re quae fit. Dicitur etiam aliquando fieri aliquid ex aliquo, ita quod propositio non notat materiale principium, sed potius ordinem, sicut dicimus, quod ex mane fit meridies, et ex palaestris olympia: quia post ludos palaestrorum exercebantur ludi Olympiarum. Et ideo ad excludenda talia et privationem, diximus, cum insit.

Oportet autem scire, quod sola materia aliquando sufficit ut cum. forma constituat compositum, sicut est in elementis: aliquando autem non sufficit materia sola, sed oportet eam esse dispositam, et illa dispositio fit per materias diversarum rerum, conjunctas: et illi materiae aliquando sufficit conjunctio tantum, sicut singularia hominum. constituunt exercitum, et conjunctione domorum constituitur civitas. Aliquando autem oportet clini conjunctione esse compositionem dissimilium specierum, sicut est. in conjunctione et compositione lapidum et lignorum ad constitutionem domus. Aliquando autem cum conjunctione et compositione oportet adesse conversionem et alterationem conjunctorum et compositorum, sicut fit in artificiali compositione in electuario et tyriaca, et in naturali constitutione animalium ex elementis: quia elementorum non sufficit sola conjunctio, nec sola compositio in modo contingendi se ad figuram hanc vel. illam, ut ex hoc sufficienter esse habeat generata, nisi alia agant in alia, et alia patiantur ab aliis, donec ex his quiescentibus in actione proveniat qualitas una mixti ex eis, quae dicitur complexio. Est enim complexio qualitas una proveniens ex. reciproca actione et passione qualitatum contrariarum in corporibus commixtis: unde in omnibus taliter commixtis oportet post conjunctionem et compositionem esse moram tem- poris, ut ea quae conjuncta sunt et composita, reducantur in unum actum mixti: et ideo electuaria et tyriaca non statim convenientia sunt quando sunt conjuncta et composita ex speciebus, nisi prius sit tempus proportionatum in. quo una species egerit in aliam et alteraverit ipsam: et sic alterata ab ea ad formam electuarii et tyriacae, quae est qualitas una consimilis quodammodo omnibus virtutibus particularitatis mixtorum in ipsis: et sic etiam fit operatio talium ex participatione omnium virtutum quae sunt rerum mixtarum: quia mixta per formas essentiales manent in mixtura: sed qualitas miscibilium et accidentia per quorum reciprocam actionem patiuntur conversionem, mutantur et convertuntur cum amittant excellentias suas quas habebant simplicia, et transeant ad medium quod competit mixturae. Dicimus autem de talibus in fine de Generatione et Corruptione, in capitulo de mixtione. Sic ergo dicitur proprie materia quae causa est materialis.

Videtur autem aliquando materia non ex qua res est, sed. circa quam est, sicut dicitur materia scientiae circa quam ponit considerationem et probationem passionum: et de materia dicitur visus vel intellectus, circa quam est operatio visus vel intellectus. Aliquando etiam dicitur materia dispositio materialis, sicut calidum complexionale disponit materialiter ad vitam animae: et de tali quidem materia non intendimus nos hic. Juxta proprium autem modum materiae dicitur mobile materia motoris: eo quod imprimit ei motor speciem motus sicut materiae: et hoc modo inferior materia generabilium dicitur esse materia superiorum caelestium: quia caelestia imprimunt ei motum omnem qui fit in ipsa: et hoc modo frequenter dicitur ab Aristotele, quod inferiora sunt in superioribus, sicut materia est in sua forma: eo quod motor est formalis respectu mobilis cum imprimat ei motum et formam. Haec igitur ad praesens de materia sufficiant.