CAPUT XIII.

Et est di grossio declarans naturam contingentis in paucioribus, et errorem qui est de ipso.

Sed oportet nos facere digressionem ad. videndum errorem eorum qui locuti sunt de contingente in paucioribus. Dicit enim quidam ipsum non esse secundum intentionem causae efficientis. Causa enim efficiens se habet ad esse tantum. Sed contingens in pauci. ori. bus plus se habet ad. non esse. Ergo illud non est sub illo.

Adhuc autem contingens ad utrumlibet plus se habet ad esse quam contingens in paucioribus: tamen illud quod est ab utrumlibet, reducitur ad materiam: ergo multo fortius ad materiam reducetur quod se minus habet ad esse.

Adhuc autem persuadere intendunt, quod nullum sit contingens quod sit in paucioribus. Si enim aliquid contingens est quod est in paucioribus, hoc est quod non habet causam: quod autem non habet causam, non habet causam, efficientem: et quod non habet causam efficientem, non. est eorum quae fiunt: et quod non est eorum quae fiunt, non fit in paucioribus, ergo contingens in paucioribus non est eorum quae fiunt in paucioribus: quod est impossibile: ergo ex quo sequitur istud, si contingens aliquod esset, quod fiat in paucioribus.

Adhuc autem videtur probare, quod eadem numero sint contingentia in paucioribus et ad utrumlibet: contingens enim in paucioribus est, quod non habet causam: sed quod non habet causam, aequaliter se habet ad esse et non esse: et quod aequaliter se habet ad esse et ad non esse, est ad utrumlibet: ergo contingens in paucioribus est contingens ad utrumlibet.

Ad omnia autem hujusmodi sophismata dicendum est, quod contingens ut in paucioribus est illud a quo est casus et fortuna, sicut infra patebit in exemplis: et dico quod, ipsum est secundum intentionem causae efficientis, sicut supra ostensum est in exemplo de pluvia in. aestate. Contingens enim aut habet ordinatam causam, sed impcdibilem ab effectu: aut non habet causam ordinatam ad effectum per se, sed per accidens. Et si quidem habet causam est in pluribus: quod enim habet causam non impcdibilem, hoc non est contingens, sed necessarium. Contingens enim quod non habet causam per se, sed per accidens quod est efficiens, illud est in paucioribus. Unde nonnullam habet causam, sed non habet ordinatam et per se, sed per acidens: quod fit raro: quia accidens illud raro causat, et ignotum est, et ad artem non est reducibile.

Per hoc patet solutio ad secundum: quoniam contingens in paucioribus est causa opposita ad esse, et causatur per accidens: cum tamen sit cum eo quod disponit in oppositum, sicut est de pluvia in diebus canicularibus: sed non

est ita de contingente ad utrumlibet, quod reducitur ad materiam, ut patet per antedicta.

Ad aliud patet solutio: quoniam non habet causam, sed contingentem causam habet hujus contingens. Et dico causam contingentem non quamlibet causam quae potest impediri ad effectu, sed causam quae est per accidens, non ab accidente per se dictam, sed ab accidente communiter.

Ad id autem quod probant, quod contingens in paucioribus idem sit quod contingens ad utrumlibet, patet quidem responsio sicut per ante dicta. Sed tamen non valet argumentum, quia id quod non. habet causam, non aequaliter se habet ad esse, et ad. non esse, sed plus se habet ad non esse: quia ex se non est, et ex defectu causae non est. Sed tamen prior responsio tenenda est, quia hoc est secundum sententiam veram Peripateticorum. Nec est dicendum secundum quod dixerunt aliqui, quod nihil sit contingens ad utrumlibet, et hoc dicunt illi propter hoc quod dictum est, scilicet quia quod non habet causam ex duobus, non est, scilicet ex se, et ex defectu causae: et ex uno tantum se habet ad esse, scilicet ex potentia essendi: hoc enim non est verum, quia contingens in paucioribus habet causam per accidens, ut diximus: et contingens ad. utrumlibet est reductum ad causam materialem, sicut docuimus in praehabitis.