Caput VIII.

Solvuntur quaestiones de praescientia Dei circa praevaricationes Adae, et opinionem boni et mali humanis mentibus divinitus impressam.

0291D 38. Iterum quaestio: Sciebat praevaricaturum Deus Adam mandata sua, an nesciebat? Si nesciebat, non est ista divinae potestatis assertio: si autem sciebat, et nihilominus sciens negligenda mandavit, non est Dei aliquid superfluum praecipere. Superfluum autem praecepit protoplasto illi Adae, quod cum noverat minime servaturum: nihil autem Deus superfluum facit; ergo non est Scriptura ex Deo. Hoc enim objiciunt, qui Vetus non recipiunt Testamentum, et has interserunt quaestiones. Verum hi sua 0292A sententia et opinione vincendi sunt. Cum enim novi Testamenti non refutant fidem, exemplo sunt arguendi, ut vetus credant: quoniam cum sibi divina praecepta et facta conveniant, unius auctoris Testamentum utrumque liquet esse credendum. Discant igitur non superfluum, non injustum etiam praevaricaturo praescriptum esse mandatum. Nam et ipse Dominus Jesus elegit Judam, quem proditorem sciebat. Quem si per 161 imprudentiam electum putant, divinae derogant potestati. Sed hoc aestimare non possunt, cum Scriptura dicat: Quia sciebat Jesus quis eum proditurus esset (Joan. VI, 65) . Conticescant igitur repugnatores isti veteris Testamenti.

39. Sed quoniam etiam gentilibus, si forte istud objecerint, respondendum videtur, qui exemplum 0292B non recipiunt, rationem exigunt; accipiant etiam ipsi qua ratione Dei Filius vel praevaricaturo mandaverit, vel elegerit proditurum. Venerat Dominus Jesus omnes salvos facere peccatores, etiam circa impios ostendere suam debuit voluntatem. Et ideo nec proditurum debuit praeterire; ut adverterent omnes, quod in electione etiam proditoris sui servandorum omnium insigne praetendit, nec in eo laesus est vel Adam, quia mandatum accepit, vel Judas, quia electus est. Non enim necessitatem Deus vel illi praevaricationis, vel huic proditionis imposuit, quia uterque si quod acceperat, custodisset, a peccato abstinere potuisset. Denique nec Judaeos omnes credituros sciebat, et tamen ait: Non veni nisi ad oves perditas domus Israel (Matth. XV, 24) . Ergo non 0292C in mandante culpa est, sed in praevaricante peccatum est. Et quod in Deo fuit, ostendit omnibus quod omnes voluit liberare. Nec tamen dico quia praevaricationem nesciebat futuram, immo quia sciebat assero: sed non ideo pereuntis proditoris invidiam in se debuit derivare, ut ascriberetur Deo, quod uterque sit lapsus. Nunc autem uterque redarguitur, atque reconvincitur; quia et ille mandatum ne laberetur accepit, et hic etiam in apostolatus munus adscitus est, ut vel beneficio Dei revocaretur a proditionis affectu; simul ut dum alii revincuntur, prodesset omnibus. Non enim consisteret peccatum, si interdictio non fuisset. Non consistente autem peccato, non solum malitia, sed etiam virtus fortasse non esset: quae nisi aliqua malitiae fuissent semina, vel subsistere 0292D vel eminere non posset. Quid est enim peccatum, nisi praevaricatio legis divinae, et coelestium inobedientia praeceptorum? Non enim auribus corporis de mandatis coelestibus judicamus: sed cum esset Dei verbum, opiniones quaedam nobis boni et mali pullularunt; dum id quod malum est, naturaliter intelligimus esse vitandum, et id quod bonum est naturaliter nobis intelligimus esse praeceptum. In eo igitur vocem Domini videmur audire, quod alia interdicat, alia praecipiat. Et ideo si quis non obedierit illis quae semel a Deo praecepta credimus, poenae 0293A obnoxius aestimatur. Dei autem praeceptum non quasi in tabulis lapideis atramento legimus inscriptum, sed cordibus nostris tenemus impressum spiritu Dei vivi. Ergo opinio nostra ipsa sibi legem facit. Si enim gentes quae legem non habent, naturaliter ea quae legis sunt, faciunt; ejusmodi legem non habentes ipsi sibi sunt lex, qui ostendunt opus legis scriptum in cordibus suis. Opinio igitur humana sibi tamquam Dei lex est.

40. Iterum hinc aliam faciunt quaestionem, ut ad invicem mandati ejus quod diximus in hominis opinione consistere, hanc ipsam opinionem 162 impressam a Deo nobis tamquam praescriptum divinae legis accusent. Noverat, inquiunt, hominem peccaturum qui creavit eum, et has opiniones boni et mali impressit, 0293B an non noverat? Ut si dixeris quia non noverat, alienum a majestate Dei sentias: si autem dixeris quia sciens Deus peccaturum hominem, communes tamen opiniones ei boni et mali impressit; ut propter admixtionem malorum vitae perpetuitatem servare non posset, sicut in illo non praesagum futuri, ita in hoc non bonum Deum significare videaris. Atque hinc argumentantur quia non est creatura hominis a Deo facta. Nam sicut supra ostendimus eos dicere quod non est mandatum Dei, sic et hic dicunt: Non ergo creatura hominis a Deo, quia Deus malum non fecit. Homo autem opinionem accepit mali, dum a malis praecipitur abstinere. Hoc autem genere alium bonum Deum, alium operatorem hominis conantur asserere. Quibus respondendum est illico secundum opinionem 0293C suam. Si enim hominem nolunt a Deo factum, quia peccator est homo, et hoc refugiunt, ne bonus Deus peccatorem fecisse videatur, quia non putant bonum qui fecerit peccatorem; dicant utrum operatorem hominis a Deo factum putent. Si enim a Deo factus est ille, ut dicunt, operator hominis, quomodo bonus Deus operatorem mali fecit? Utique non bonus, nam qui peccatorem facit non bonus; cavendum ne gravius sit operatorem peccatoris fecisse. Debuit enim bonus Deus prohibere nativitatem ejus, qui peccati substantiam habebat inducere. Quod si dicunt non esse genitum operatorem mali, requirendum utrum bonus Deus potuerit inhibere quoquo modo incipientem malitiam, an non potuerit? Si enim non potuit, infirmus: si potuit, et non fecit, 0293D non bonus. Ergo si sibi ista non congruunt, nec suae sibi haereticorum conveniunt opiniones, requiramus ne forte rationis fuerit, qua causa Deus sive geniti sive non geniti illius operatoris siverit malitiam introire in hunc mundum, cum possit inhibere.

41. Itaque servantes unum et eumdem Deum bonum atque operatorem, id si possumus, astruamus, quod gratiae utrique conveniat, nec accusationis 0294A eorum declinemus invidiam, qui ita dicunt: Quomodo bonus Deus qui non solum passus est introire in hanc mundum malitiam: sed etiam in tantam confusionem venire permisit. Verum haec accusatio tunc locum haberet, si ita animae vim et intima secreta mentis inficeret: ut nullo pacto posset aboleri, et immedicabilium vulnerum menti atque animae nostrae virus insideret; esset enim aptior hujus querelae locus, quod cum omnia possit Deus, hominem tamen perire sit passus. Verum cum Deus nostri misericors respuendi erroris remedia reservaverit, abolendique omnis contagii non aboleverit facultatem; quomodo irrationabile vel injustum est, si permisit nostrum materiale tentari quadam trepidatione fragilitatis humanae; ut foeneratior postea gratia per 0294B poenitentiam delictorum in hominis rediret affectum, et fragilitatis suae conscius quod tam facile a divinorum mandatorum 163 serie deviando trepidaverit, tamquam clavum animae fluctuantis mandata-coelestia timeret amittere; divinae misericordiae plus tribuens quod recepit amissum, et sibi aliquid usurpans gratiae quod revertatur.