Caput IV.

Abraham ubi commoratus esset in deserto quo mentis tranquillitas adumbratur, in Aegyptum quae tentatio est, descendit fame compulsus. Cur ibi Saram sororem appellaverit, non uxorem? Hanc dum Pharao cum objurgatione marito reddit, mentem continentiae renuntiantem signat.

0461B

13. Et abiit Abraham, et demoratus est in deserto (Ibid., 9) . Tunc probatur mens, quando in quodam deserto est, ubi nulla cupiditatum lascivia, nulla abundantia pecuniae, nullus sumptus luxuriae. Utinam in hoc deserto esse possim, destitutus ab omni incentivo cupiditatum, derelictus ab omni delinquendi studio, exspoliatus jactantia et tumore. Sed quia vel Deus nos tentari patitur, vel tentator incursat, cum sibi videtur in deserto mens esse quieta ab omni terrenarum voluptatum appetentia, in Aegyptum impellitur, ubi compungi possit. Stimulus enim mentis caro nostra est, et passiones ejus compunctiones sunt 0461C nostrae. Ipsa est Aegyptus nostra, hoc est, caro nostra, ipsa est afflictio. In hanc descendit mens nostra, quando cogitat quae carnalia sunt. Tunc autem ascendit, quando invisibilia desiderat. Ideo et Abraham dicitur descendisse in Aegyptum, ut affligeretur. Patitur hoc mens nostra, interdum separat se a copore, secernit ut singulariter agat, incorporalibus intendere atque 319 adhaerere cupiens. Interdum propter colligationem animae et corporis inclinatur ad carnales voluptates quibus infirma subjicitur, fortior non tenetur. Afflictationes igitur forti viro coronae sunt, invalido infirmitates sunt. Unde et ille non timebat afflictationes quibus probaretur merito, qui dicit: Nam et cum venissemus in Macedoniam, nullamque requiem habuit caro nostra: sed in omnibus 0461D sumus afflictati: foris pugnae, intus timores (II Cor. VII, 5) .

14. Sed ut descenderet in Aegyptum fames coegit (Gen. XII, 10) . Exoritur enim saeva mentis fames, quando appetentia carnis hujus exundat, et exspectatae aquae saluti adversae sunt. Redigunt nos in angustias corporis, cum habendi cupiditas irrepit, luxuria suavitati est, cordi jactantia. Tentamur omnes. Inflectitur etiam sobrius animus, descendit 0462A in Aegyptum, hoc est in afflictionem corporis. Sic tamen descendit, ut quasi advena ad tempus incolere, non quasi civis possidere videatur. Justus enim dixit: Advena sum in terra hac (Ps. CXVIII, 19) . Et alibi: Heu me, quod incolatus meus prolongatus est (Ps. CXIX, 5) .

15. Descendens autem Abraham in Aegyptum (Gen. XII, 11) , hoc est, ad feros et barbaros mores, qui virtuti deferre nescirent; ne nocerent per invidiam, dixit Sarae, ne se uxorem ejus diceret, sed sororem appellaret. Et hinc grande virtutis mysterium, cui cito invidetur. Et ideo ut invidiam reprimat, humiliorem se praestare debet. Non sibi principatum super omnes vindicet: non sibi soli sapientiam quasi praecipuam arroget. Haec est quam sibi Salomon 0462B uxorem acquisivit. Uxor enim praecipue est uni debita. Itaque omnes cupiunt tali se copula dignos videri, ut doleant aliquem sibi praeferri. Quis tanta solus potiatur pulchritudine? Soror autem quodam vel jure germanitatis, vel nomine plerisque sociatur. Et ideo verum amatorem suum integrum ab injuria reservat.

16. Unde videntes eam Aegyptii (Gen. XII, 15) , qui non possent discernere, nec virtutis formam cognoscere, vulgari aestimantes judicio, induxerunt ad tyrannum, hoc est, ad mentem superbam quae pondus sapientiae non sustinuit, et ideo afflictata est. Etenim cum animam improbam virtutis intraverit sermo, redarguit eam culpae, errorisque pudore afficit, et prolapsionis torquet dolore. Namque dum in 0462C quadam sumus delinquendi libidine, nebulis quibusdam insipientiae mens obducitur, et fumo quodam iniquitatis oculi ejus caligantur; ne videat eorum, quae concupiscit, deformitatem. Sed cum omnis nebula transierit, et sapientiae fulgore fulserit, gravia tormenta exercentur in quodam male conscii secretario. Itaque gravior nostra mens judex est conscientiae reatu, et judicio poenitentiae. Quod si vel aegra per culpam, vel invalida per infirmitatem, non potuerit ferre ac perpeti virtutis praesentiam, dimittit eam, atque a se relegat, nec patitur eam volvi in se, et adhaerere cogitationibus suis. Et ut infirmiores oculi lucem refugiunt, ita mens invalida sapientiae fulgorem non sustinet. Tales erant Geraseni 320 qui rogabant ut transiret de finibus eorum Dominus Jesus (Matth. 0462D VIII, 34) .

17. Denique et iste rex Aegypti ait ad Abraham: Quid hoc fecisti mihi? Quare non dixisti mihi, quia uxor tua est? sed dixisti quia soror tua est, et sumpseram mihi uxorem. Et nunc ecce mulier tua ante te, accipe, et recurre hinc (Gen. XII, 18 et 19) . Intueamur animo intemperantem aliquem qui intuitus castitatis gratiam quodam captus ejus decore sequendam putet. Deinde pedissequas ejus nesciens quibus 0463A comitata incedit, et stipata advenit, sobrietatem scilicet, modestiam ac verecundiam, parcimoniam cibi, fugam lasciviae, procacitatis, petulantiae, cautionem seriam, sollicitam custodiam, subito aut ebrietatis succensus calore, aut ipsius carnis aestu, aut occursu formae decentioris nequaquam se teneat, nec legi carnis repugnet; nonne dicit: Putavi rem faciliorem, castimoniam sequi: supra humeros meos, supra vires meas est. Rarus cui ista jungantur. Vale, castitas, recede, recede de finibus sensuum meorum. Recurre cito eo unde huc venisti: non sustineo praesentiam tuam, affligor gravibus quaestionibus, dum tenendam te arbitror, quam tenere non possum.

18. Conversus deinde ad aliquem monitorem sui, 0463B qui studuerit in ejus mentem inducere assuetudinem castimoniae, allegans non arduam fore, nec impossibilem, sed pluribus sociam, finitimam studiosis, convenientem voluntariis, Quid hoc, inquit, fecisti mihi? Quare non dixisti mihi quia uxor tua est? Hoc est, quae non perfunctorie, sed legitimo teneatur conjugio, secum maximam vehat dotem, quae invehat gravia onera matrimonii, et durae fenus conjunctionis: sed dixisti sororem, nullis astrictam legibus, et naturae sociam, non jure aliquo dotalis census superbam ac potentem. Itaque imprudens onerum ejus copulandam eam mihi et tenendam putaveram, sed intellexi quod pondus sit in ea et sarcina. Ecce mulierem tuam, id est, ecce persuasio tua ante te, accipe, et recurre. Nolo ante 0463C me sit, nolo in meis cogitationibus. Tolle te hinc cum tuis consiliis, cum tua admonitione, cito tolle, cito recurre, moras tuas non fero, afflictiones sunt mihi: satis est, quod ante deceptus sum. Et misit alumnos suos quibus vagatur plerumque mens intemperantior, volvens animo cogitationes luxuriae, ambitionis, avaritiae, et diversas illecebras offendens; ut eliminarent, ac longe propellerent castimoniam, ne recursum faceret in eos fines quibus fuerat expulsa; quo secura jam et arbitrii serioris libera, in peccatis suis redargui non formidaret.