CAPUT IV.

Quod nec in alteratione, nec in augmento aliquid est medium inter movens ei motum.

At vero eodem modo probabimus, quod neque alterati, neque alterantis proximi nullum est medium. Hoc autem ex inductione est manifestum, sicut etiam per inductionem probabimus in omnibus modis motus localis. In omnibus enim motibus alterationis accidit sic alteratio, quod ultimum alterantis est cum primo alterati: ergo sunt simul, et inter ea non est medium aliquod. Et ad hoc probandum sumemus unam. proposi- tionem, et supponamus eam, donec inferius probemus eamdem. Haec autem, propositio est haec, quod solum alteratur alteratione propria et physica quale, hoc est, secundum qualitatem informatam in eo quod ipsa est sensibilis qualitas secundum aliquod objectum sensus. Sensibilia autem sive sensibiles qualitates sunt illae solum quae secundum corpora pure naturalia, hoc est generabilia et corruptibilia, differunt ab invicem, sicut probare habemus in primo secundi libri Perigeneos, sicut sunt gravitas, levitas, durities, mollities, sonus, non sonus, sive sonus gravis et acutus, albedo et nigredo, dulcedo et amaritudo, humiditas et siccitas, densitas et raritas, et quae sunt media inter ista. Similiter autem et omnia alia quae sunt sub sensu aliquo, hoc modo quod sunt objecta sensuum, de numero quorum est calor, et frigus, et levitas, et asperitas. Omnia autem supra passiones vel passibiles qualitates, quae subjiciuntur qualitati sicut species subjiciuntur generi: per haec omnia enim differunt ab invicem naturalia corpora sensibilia, aut per aliquod horum in eo quod magis vel minus patiuntur aliquid horum. Sensibilia enim corpora dicuntur, quae sensibilibus qualitatibus distinguuntur. Quaecumque autem sensibilibus distinguuntur, necesse est quod primis sensibilibus distinguantur. Prima autem sensibilia sunt frigidum, calidum, humidum, siccum, et his primo differunt homogenia quae sunt elementa, sicut dici habet in secundo libro Perigeneos : et siquidem nos ita secundum rationem et ordinem causae efficientis consideremus, invenimus primas esse qualitates activas et passivas calidum et frigidum, humidum et siccum: haec enim dissolvendo et constringendo naturam, inducunt rarum et densum, ex eo quod propinque vel remote a se invicem disponuntur partes materiae. Si tamen consideremus inter enuntiatas qualitates quae viciniores sunt materiae, et quae magis distant ab ipsa, invenimus rarum et densum pro-

pinquiores, et post has sunt humidum, calidum, et frigidum: sed de hoc consideratio erit alibi. Quod autem hic sciendum est, hoc est, quod omnia corpora physica patiuntur ab his, et ipsorum pati est cum alterari ipsorum. Alterantur autem cum fiunt frigidiora, aut calidiora, aut dulciora, aut amariora, aut aliquid patiuntur secundum aliquam qualitatem de his quae sunt praedictae: et quia animata componuntur et generantur ex primis sensibilibus et simplicibus, oportet etiam quod animata secundum partes tam animatas quam inanimatas, hoc est, insensibiles, sicut sunt ungues et pili, alterantur eisdem qualitatibus. Et in omnibus his manifestum est, quod inter alterans proximum, et alteratum proximum nihil est medium, ex eo quod augens non alterat patiens nisi tangat ipsum: et inter tangentia non est aliquid medium, sicut patet ex his quae de tactu dicta sunt: unde Aristoteles dicit in XVI libro Animalium, quod si aliquid non tangit aliud, et non agit: et si non agit, non sequitur alteratio actionum ejus.

Quod autem alterans agit dupliciter, scilicet corporaliter et spiritualiter. Corporaliter quidem, quando agit per formam secundum esse physicum et corporale quod habet in materia. Spiritualiter autem agit, quando immutat per intentionem suae formae potius quam per formam, sicut alterantur sensus in. partibus animae passivis perceptivis sensibilium praesente materia. illae enim potentiae non recipiunt formas, sed intentiones formarum sensibilium: et hae intentiones spirituales sunt quae sunt in sensu: quia secundum aliud esse non potest eas recipere sensus, sicut doceri habet in. secundo de Anima. Et licet illa alteratio sensuum non perfectam habeat rati onena, alterationis, tamen ipsa etiam non lit, nisi ita quod nihil medium sit

Inter alterans proximum, et alteratum. proximum. Et hoc videre possumus hoc modo: ipsi enim sensus alterantur tal modo alterationis, ex eo quod a suis sensibus sibi inferentibus passionem patiuntur. Actus enim quibus isti sensus fiunt secundum actum, sunt motus per corpus, hoc est, per corporalia organa, sensu ipso aliquid patiente, hoc est, recipiente. Omnes enim sensus passivae potentiae sunt: et fiunt in actu quando patientes recipiunt formas sensibilium. Verum est enim, quod secundum quaecumque sensibilia alterantur ea quae non sunt animata, secundum omnia eadem alterantur etiam animata, eo quod animata sunt commixta ex illis. Non autem convertitur, quod secundum omnia illa secundum quae alterantur animata, alterantur etiam inanimata: quia licet alterentur a formis quae sunt sensibiles, non tamen alterantur ab illis spiritualiter, hoc est, quod recipiant eas secundum esse spirituale quod facit sensus: et causa est, quia non habet potentias sensuuum in quibus formae illae esse spirituale recipiant quando generantur in ipsis. Omnis enim forma secundum tale esse inest, quale permittit subjectum in quo est: et cum sensus sunt partes animae, et organa sensuum sunt animata, non possunt eis inesse formae illae, nisi secundum esse spirituale: et secundum hoc non insunt his quae non sunt animata: et ideo non alterantur inanimata secundum omnia illa quibus alterantur animata: quia alteratione sensuum non alterantur inanimata: et non percipitur cum alterantur inanimata: quia non habent virtutes apprehensivas suarum alterationum quemadmodum animata: unde nihil prohibet quod lateat alteratio inanimatorum, eo quod alteratio eorum non accidit secundum virtutes sensibiles: licet quidam dicunt quod inanimata habeant sensus naturales. Illi enim qui hoc dicunt, non dicunt quod sensibus naturalibus fiat perceptio alterationis qua alterantur inanimata. Si- quidem igitur, sicut praedictum est, sensibiles sunt omnes qualitates passibiles et passiones, et per hoc tantum fit alteratio, manifestum est ex hoc eodem quod patiens quod alteratur, et passio alterans sint simul, et non est inter ea medium. Cum enim sit passio secundum visum, aer est contiguus oculo: acri autem est contiguum corpus coloratum quod non mutat visum: et superficies illius corporis terminatur ad lumen, quod abstrahit colorem et ponit eum in medio visus quod est aer: et ille aer terminatur cum lumine ad visum: et sic inter visum et aerem informatum forma visibili non est medium. Similiter autem se habent auditus et odoratus ad sua objecta et media: quia inter medium et objectum, quod alterat medium, nihil est medium: et inter medium alteratum et organum sensus quod alteratur a medio, nihil est medium. Inter enim verberans primum quod facit sonum et aerem concavum auris, iterum nihil est medium. Similiter autem est de odorante, quod sicut est camphora, quod inter eam et aerem et aquam, nihil est medium: et aer immutatus odore pertingat usque ad instrumentum olfactus in anteriori parte cerebri collocatum. Ergo inter movens primum, hoc est, proximum quod non per aliud, sed per se movet et sensus et organum, nihil est medium in sensibus qui fiunt per medium extrinsecum. Eodem autem modo simul est gustus instrumentum, et sapor immutans ipsum. De tactu autem constat, quod omnia tangentia simul sunt, ita quod inter ea non est medium: et ista immediatio agentis et patientis secundum unam similitudinem est in his quae sunt animata, et in illis quae sunt inanimata.

Est autem et sic in motu augmenti: quia augens est id quod additur, et auctum est cui fit additio. Cum ergo nihil sit medium inter additum, et id cui fit

additio ipsius, nihil erit medium inter augens et auctum. Similiter autem est in. decremento: quia decrementum fit per ablationem ejus quod additum est: et inter illa non potest esse medium: ergo generaliter verum est, quod moventis primi sive proximi quod non per aliud movet, et ejus quod movet ultimum, hoc est, quod non per aliud movetur, nihil est medium quod sit medium secundum modum moventis et ejus quod movetur: et hoc est quod intendimus probare.

Objiciet autem forte aliquis dicens, quod augens in aucti motu duplex est, sicut determinat Aristoteles in primo libro Perigeneos. Unum quidem est sicut augens additum. Aliud vero est augens sicut efficiens: et haec est virtus augens, quae vocatur virtus augmentativa: et in praehabita probatione non est probatum, quod non sit medium inter augens et auctum, nisi secundum quod augens sumitur pro eo quod additur: et ideo imperfecta videtur esse nostra probatio. Sed ad hoc dicimus, quod non oportet nos inducere probationem ad hoc quod per se cuilibet potest esse manifestum: quia nunquam posset fieri augmentum nisi virtus augens immediata esset ei cui fit additio et ei quod additur per hoc quod unit et additur unum alteri.