CAPUT II,

Qualiter motus incepit sive dicatur esseperpetuus.

Quaeramus igitur utrum motus aliquando sit generatus sive factus, ita quod non esset ante hoc in aliquo praeterito tempore, hoc est, quod aliquod fuerit tempus praeteritum, in quo omnino non esset motus in aliqua parte mundi : eo quod primus motus qui est causa omnis motus, tunc non fuerit. Quaeramus etiam utrum motus aliquando ita corrumpetur,

quod residuum sit aliquod futurum tempus, in quo nihil moveri contingat omnino: eo quod duraturus sit primus motus, qui est causa omnis motus in omnibus mundi partibus : aut opposita istarum duarum quaestionum sunt vera, quod scilicet motus neque factus est sive generatus in aliquo praeterito, neque corrumpitur in aliquo futuro, sed erat semper secundum omne praeteritum tempus, et erit semper in omni futuro, ita quod dicemus, quod aliquis motus continuus se undum omne tempus inest entibus quae secundum naturam sunt, ut immortalis et inquietus, sicut vita inest his quae subsistunt secundum naturam ; quoniam sicut in unius est anima, cujus actus continuus in corpus est vita, et non existente anima non existit in animalibus vita, ita et motus unus continuus et inquietus causa est influens omnibus transmutabilinus continuitatem et inquietudinem per hoc quod ipse primus motus immobilis ex suo motore, et inquietus ex simplicifate sui mobilis et incorruptibilitate. Istae igitur sunt nostrae quaestiones de motu et nos primo circa determinationes istarmn quaestionum considerabimus in commimi quamcumque dixerunt Philosophi qui fuerunt ante nos, ut per hoc nostrum dictum de eisdem quaestionibus fiat credibilius.

Dico igitur quod omnes illi Philosophi qui de natura naturaliter aliquid dicerunt, affirmant motum aliquem ei aliqn modo esse., propter hoc quod dicunt ip ; fieri sive generari mundum : et dicunt omnibus mundis qui successive fiunt, iu quod ex corruptione unius sit generatio alterius, inest consideratio de generatione et corruptione mundorum. Impossibile autem est generationem et corruptionem esse, nisi sit motus: quia generatio j corruptio sunt motus vel non. sine motu ut in praehabitis est ostensum. Sed qnoC quot Philosophorum per successione^, dicunt esse infinitos mundos, ita quod fiant quidam, et quidam corrumpantur mjtis generatio linius sit corruptio aif J rius, sicut patet in simplicibus mundi

partibus, quae sunt elementa, quia corruptio unius illorum continue constituit generationem alterius, dicunt esse perpetuum motum in genere et non. in numero aliquem esse perpetuum: et hoc est quod perpetua sit motuum successio, et non unius in individuo motus sit perpetuus. Dicunt enim isti semper esse motum: eo quod necessarium est generationes et corruptiones mundorum esse cum motu, et generationes et corruptiones mundorum per successionem sunt semper et perpetuae. Quicumque autem Philosophorum dicunt unum esse mundum, et hunc non esse semper in omni praeterito, dicunt etiam de motu secundum eamdem rationem, quod scilicet motus non fuit semper in omni praeterito. Et isto fuit Plato, qui dixit mundum incepisse in praeterito, et tempus incepisse cum ipso, sicut nos inferius ostendemus.

Quocumque autem modo dicta Philosophorum varientur circa motus perpetuitatem, tamen ad duos modos in communi dicta eorum reducuntur, qui di motum aliquando non fuisse, et aliquando non esse futurum. Si enim motus aliquando non fuit et incepit cum non fuerit, aut hoc fuit secundum modum quem dixit Anaxagoras Italicus, aut secundum modum quem dixit Empedocles. Inquit enim Anaxagoras quod primo omnibus homogeniis simul existentibus in permixto illo in quo simul omnium formae latebant, licet actu essent, et quiescentibus, hoc est, sine motu existentibus in illo, intellectus activus practicus et impermixtus fecit moveri hoc mixtum, per hoc quod disgregavit latentia in ipso: et fecit exire in. apertum, per hoc quod plura unius rationis existentia dominari in aliquo uno ipsorum inceperunt. Istum autem intellectum intellexit esse intelligentiam primam, quae formis idealibus agit unumquodque de occulto in apertum producens. Produxit autem intellectus illas res formatas postquam per infinitum tempus quieverat in eo quod dicitur latentia: et haec fuerunt omnia homogenia congregata. Tempus enim infinitum dixit, quod componitur ex infinitis: et hoc infinitum esse actu dicebat et fine carere quidem in praeterito, sed non in futuro, in quo dixit incipere motum: non enim potuisset dixisse quod inciperet motus, si potuisset tempus secundum utrumque, scilicet praeteritum et futurum esse infinitum. Fuit enim iste intellectus Anaxagorae, sicut patet ex his quae habita sunt in sexto libro supra, ubi dictum est quod non erat possibile imaginari aliquid infinitum esse secundum utrumque terminum.

Empedocles autem dixit incipere motum in parte quadam temporis linita secundum utrumque finem, et iterum post motum illum in alia parte temporis incipere quietem. Moveri, enim dixit Empedocles, quando amicitia universalis ex multis disgregatis in multas formas corrumpendo facit unum mixtum ex omnibus, hoc est, clini omnia particularia generata reducuntur ad unum materiale mixtum ex omnibus. Iterum autem dicit incipere motum, quando discordia universalis ex uno mixto materiali producit particularia generata omnia. Quiescere autem dicit res in mediis temporibus. Cum enim omnia congregantur in unum materiale mixtum per amicitiam, non statim post congregationem perfectam incipit discordia producere ea in disparitatem generatorum, sed quiescunt in mixto aliquo tempore. Eodem autem modo cum discordia eduxerit generata in disparitatem formarum, non statim reducit ea amicitia, sed quiescunt aliquo tempore: et ita sunt duo tempora quietis, et duo tempora motus secundum Einpedoclem. Quod autem induxit Empedocles ad hoc dicendum quod dixit de amicitia et lite, fuit quia didicerat, quod ex pluribus aptum est fieri unum per solutionem, et iterum

ex uno geminato per formas, et distincte didicerat fieri plura per compositionem: sic enim fiunt res et perficiuntur. Hoc autem quod dictum est, nullo modo potest esse perpetuum secundum unum modum, sive ille sit congregationis, sive disgregationis, sed potius sic permutatur ad invicem, et non perficiuntur haec simul, sed potius semper sic sunt mobiles secundum circulum: quia congregatio causat disgregationem per viam compositionis in plura, et disgregatio causat congregationem per viam resolutionis multorum ad unum: et hoc modo volvuntur haec ad invicem: unde absque dubio opinandum est, quod Empedocles sic dixit propter hoc, quod res hujus mundi ad. invicem vidit permutari: et ideo etiam iste non dixit unum motum esse aeternum, sed potius duos sibi sic succedentes continue. Est autem advertendum, quod licet Empedocles dixit amicitiam moveri in generali resolutione generatorum ad mixtum, et litora in generali generatione distinctorum exeuntium de mixto: tamen dicebat etiam haec duo principia movere in generatione et corruptione particularibus: quia quod elementa congregantur in mixturam humorum, et quod diversa membra conveniunt in constitutionem unius animalis, facit amicitia. Quod autem in ipso composito elementa remanent secundum suos actus primos, et quod diversa in forma remanent membra, sicut os, et caro, et caput, et manus, et hoc facit Iis: et in corruptione quod recedunt ab invicem, et hoc facit Iis: et quod similia sibi congregantur, facit amicitia. Haec igitur sunt duae sententiae inceptionis motus ad quas omnium aliorum, sententiae reducuntur, qui dicunt motum incepisse.

Considerandum igitur est de hoc quo modo se habet. Est enim hoc nobis pro opere utile, non solum ut sciamus in naturalibus motibus veritatem considerare, sed etiam ad. sciendum primum principium.: eo quod nos ipsum non possumus scire nisi ex posterioribus se, et etiam metaphysicus in hoc primum motuum perpetuum a physico accipiens, per motum probat motorem esse: aliter enim motores scire non possumus, nisi ex motibus ipsis: et ideo oportet nos illud cum diligentia investigare.