CAPUT XII.

Et est digressio declarans rationes sophisticas aliquorum objicieniium contra motus aeternitatem.

Est autem attendendum, quod fuerunt quidam Philosophi contradicentes ante nos, et dixerunt, quod demonstrationes attulerunt in eorum contradictione sex, quarum duas reputaverunt ducentes ad impossibile, alias autem quatuor probabiles. Prima autem suarum demonstrationum est: quia notum est ex omnibus quae in tertio dicta sunt , quod infinitum non potest esse actu, sive sit infinitum ex parte unius ultimi, et finitum ex alia parte, sive sit infinitum secundum ambo ultima: et si infinitum esse concedatur, tunc nunquam erit per ipsum decurrentem pervenire ad aliquam ejus partem: eo quod ante quamlibet sunt partes infinitae ex parto illa quae est infinitum.

Dicunt ergo quod si duratio mundi fuerit ab aeterno, tunc est infinita secundum tempus praeteritum: ergo recipienti revolutiones caeli et dies saeculi non est possibile ad ista in qua sumus pervenire: eo quod ante eam sunt revolutiones et dies infiniti: falsum autem est quod non sit venire ad istam diem: ergo non fuerunt revolutiones infinitae, neque dies: ergo mundus non. duravit secundum omne praeteritum.

Alia est quae fundatur super idem: quoniam si mundus stetit semper, tunc generatio omnium specierum hujus mundi fuit semper, sicut est modo: ergo infiniti homines generati et mortui sunt in mundo: sed secundum Philosophos anima homiliis manet post mortem: ergo infinitae animae sunt actu manentes, et exutae corporibus: ergo in numero animarum separatarum a corporibus est infinitum actu: et hoc est impossibile: ergo cum hoc sequitur ex illa positione, quod mundus steterit ab aeterno, positio erit falsa et impossibilis. Istae ergo sunt duae demonstrationes, ut dicunt, ad minus demonstrantes quod mundus incepit.

His autem addunt persuasiones, quarum una est, quod licet quaedam causa non praecedat causatum duratione, alia tamen necessaria praecedit ipsum secundum durationem. Causa enim essentialis et univoca non videtur praecedere causatum suum secundum (iurationem, sicut luminosum coaequaevum est radio suo, et pes in pulvere coaequaevus est vestigio. IIIa autem quae propter nimiam suam excellentiam nihil sibi agit univocum, et extra omnem suam propositionem distat a quolibet, suo causato, habet praecedere causatum, sicut praecedit dans aliquid (latum suum: talis antem est causa pri-

ma quae est Deus gloriosus: ergo videtur quod duratione praecedat creaturam.

Adhuc constat quod omnis causa intellectualiter operans praecedit causatum suum, sicut patet in omnibus artificibus et artificiatis. Cum ergo, secundum Aristotelem, etiam liceat similia inferiora ad primam causam referre, et prima causa sit intellectualiter operans, ipsa duratione est ante suum creatum. Quod autem liceat ad superiora inferiora referre per rationem similitudinis, patet ex ante habitis, ubi assumpta est similitudo ex animalibus se moventibus ad probandum de primo motu.

Adhuc autem planum est omnibus Philosophis, quod intellectus qui est prima causa, non habet aliquid ante se quod in ipso causet sua intellecta: ergo primus intellectus causa est suorum intellectorum. Est autem primus intellectus operativus, et non similis intellectui speculativo: eo quod speculativus causatur aliunde. Practicus est causa et non causatus secundum quod hujusmodi, cum sit causa suorum intellectorum procedentium ab ipso, ipse operatur cum intentione mensurante et praeordinante opus, et electione modi sui operis. Sic igitur omnis perfectus operativus intellectus est: intendens autem et praeeligens, duratione praecedit opus: ergo cum prima causa sic operetur, ipsa duratione praecedit mundum qui est suum opus.

Adhuc autem omnis duratio causae est consequens esse durans: ergo quod habet principium in esse, pricipium habet in duratione: sed secundum omnes Philosophos, mundus habet principium in esse: ergo habebit principium in duratione: quod habet autem principium in duratione incepit: ergo mundus incepit.

Istarum autem rationum ultima debilis est, eo quod fundatur super aequivocationem principii: quia bene concedunt Philosophi, quod duratio est consequens esse durans secundum naturam et non secundum tempus: et quod postea infertur, quod id quod habet principium in esse, habet etiam principium in duratione, concedunt, si principium accipiatur in ratione causae efficientis: sed si accipiatur pro initio aliquo durationis, negant: et tunc non sequitur quod ulterius infertur, quod incepit mundus: quia non omne incepit esse quod habet causam efficientem, licet omne illud inceperit quod habet initium suae durationis. Est enim sol super horizontem coaequaevusdiei, et tamen est causa efficiens ejus. Similiter autem concedunt omnes Peripatetici, quod prima causa, eo quod est prima, causa est suorum intellectorum, et quod illa procedunt ab ipsa, non sicut radius a luminoso, vel etiam. sicut umbra ab opaco corpore quod objicitur luci, sed per electionem: sed dicunt quod sua electio est immutabilis, et uniformis, et sine deliberatione: et ideo non indiget praeordinatione aliqua, sed ab aeterno causat intellecta. Nullus enim intellectus deliberatus est et praeordinans, nisi qui alicui privationi et indigentiae et dubietati permixtus est: talibus autem subjacere intellectum primae causae nefas est et absurdum opinari: et ideo ab aeterno dicunt ipsum emittere intellecta sua.

Et per illud patet etiam jam qualiter respondent Philosophi ad id quod ante hoc est inductum: dicunt enim quod intellectus tempore non praecedit sua intellecta deducta in opus, nisi propter hoc quod subjacet privationi et dubietati indigentiae in inferioribus: sed dicunt illam non in omnibus esse conformem, sed tantum in habitudine intellectus ad intellectas res secundum rationem causalitatis ejusdem et proportionis. Intellectus enim artificum licet sit causa artificiati, tamen etiam creatus est a sensu vel doctrina: constat quod hoc non convenit intellectui divino: propter quod palam nst non in omnibus esse similitudinem attendendam.

Ad primam autem istarum, persuasionum dicunt, quod absque omni ambiguitate causa prima non est univoca ad aliquod suo. ro. in causatorum: et ideo etiam.

non potest nominari nomine alicujus creati nisi aequivoce: et bene concedunt quod non est essentialis dependentia causae primae ad creata sua prima, vel secunda, vel aliqua alia: sed haec est largitas primae causae, quod non objiciatur privationi alicui et indigentiae quod ab ea fluxit et fluit et fluet continue esse, sicut a fonte causae et boni qui sui copiam continere non valet: et ideo non sequitur hoc quod inducitur, quod causa quae assignatur in ipso, non est causa, sicut patet ex jam dictis.

Prima autem istarum demonstrationum absque dubio nihil valet, licet a multis pro fortissima habeatur: et est in ea peccatum multiplex. Primum, quidem, quia cum probatum sit infinitum esse non posse, non est probatum nisi quod non possit esse per se, per accidens autem esse potest in. successione. Constat autem quod motus primus per se non est causa circulationis. Per accidens igitur est quod successio circulorum erit infinita. Ponamus enim mundum ab aeterno stetisse sicut modo stat: hoc enim causae primae non est impossibile: tunc erit successio circulationem infinita: et hoc etiam secundum naturam non est impossibile, quia multi magni naturales hoc dixerunt, sedili quantum accidit ei ab aeterno fuisse. Secundum autem peccatum est: quia infinitum hoc modo non est secundum actum: quia quod secundum actum est, simul, est perfectum: et hoc non est hic, quia non est hic infinitum nisi per successionem: et hoc non reputabant esse inconveniens Peripatetici. Hoc enim modo dicebant et tempus et generationem esse infinita, et similiter motum circularem. Tertium peccatum est: quia non sequitur, si est infinitus numerus successionum et dierum, quod non sit devenire ad istam. Nos enim habuimus in sexto, quod pars infinita in una parte tantum est finita, et habemus in tertio, quod pars infiniti est infinita: et ideo intelligendum est duplicem partem esse infiniti, eam scilicet quae aliquoties sumpta numerat totum: et eam quae non numerat, sed. tantummodo minor est toto. Prima autem pars est aliquota in toto, et non secunda pars, quae est tantum toto minor: igitur aliquota infiniti est infinita: et ad illam nunquam convenit venire eum qui accipit numerando partes infiniti, sed ad illam quae non est aliquota convenit venire: et tales sunt paries revolutionis numeratae, et dies saeculi, si dicatur motus ab aeterno fuisse.

Quod autem inductum est de numero animarum exutarum a corpore, firmum est et forte valde: sed. tamen indiget probatione, illa videlicet quod animae maneant post mortem, et si manent, quod maneant secundum numerum distinctum: haec enim a quibusdam Philosophis negata sunt: quia jam visi sunt quidam eorum, quorum quidam dux fuit Maurus nomine Abovizer, qui dixerunt quod animae quidem manent post mortem, sed non. nisi intellectus animae, et quod continuatur intelligentiis, quod remanet ex omnibus animalibus, et quod sint unum: et de hoc nos cum studio quaeremus in libro de Anima, et usque illuc differemus.