185 Caput Primum.

0233A

Postquam actum est de virginibus, de viduis opportune tractari, cum eas illis Apostolus sociaverit, utpote quodammodo virginitatis magistras, et conjugatis longe superiores. Quam viduis gloriosum sit quod ad viduam fuerit Elias destinatus! At illas laude dignas non esse, nisi virtutem istius imitentur, maxime vero hospitalitatem. Quae virtus quanta fuerit in hac femina, exponitur: sed prius perstringitur hominum 0234A avaritia, qui dum communia sibi arrogant, divinis promissis sese privarunt.

1. Bene accidit, fratres, ut quoniam tribus libris superioribus de virginum laudibus disseruimus, viduarum tractatus incideret; neque enim inhonoras debuimus praeterire, et a virginum praeconio separare, quas apostolica sententia cum virginibus copulavit, juxta quod scriptum est: Et mulier 0235A innupta, et virgo cogitat quae sunt Domini, ut sit sancta corpore et spiritu (I Cor. VII, 34) ? Quodammodo enim magisterium virginitatis viduarum valescit exemplis. Quae cum viro castum cubile custodiunt, documento virginibus sunt integritatem Deo esse servandam. Et propemodum non inferioris virtutis est eo abstinere conjugio, quod aliquando delectaverit, quam conjugii oblectamenta nescire. In utroque fortes; ut eas et conjugii non poeniteat, cui fidem servent, et conjugalia oblectamenta non alligent; ne videantur infirmae, quae sibi adesse non possint.

2. In hac ipsa tamen virtute praemia sunt reposita libertatis: Mulier enim vincta est quanto tempore vir ejus vivit: quod si dormierit vir ejus, 186 liberata est: 0235B cui vult nubat, tantum in Domino. Beatior autem erit, si sic permanserit, secundum meum consilium; puto enim et ego spiritum Dei habeo (Ibid., 39, 40) . Evidenter igitur expressit Apostolus quid intersit, cum aliam vinctam esse dixerit, aliam beatiorem esse memoraverit: idque non tam ex suo judicio quam divini Spiritus docuit infusione depromptum; ut coelestis ista, non humana sententia videretur.

3. Quid vero illud quod temporibus iis, quibus fames omne genus urgebat humanum, Elias ad viduam destinatus est (III Reg. XVII, 9) ? Et vide quemadmodum propria singulis gratia reservetur: angelus ad virginem, propheta ad viduam (Luc. I, 27, 28) . Adde quod Gabriel illic, hic Elias; ut ex angelorum et prophetarum numero praestantissimi 0235C principes videantur electi. Sed non simplex viduitatis laus est, nisi virtus etiam viduitatis accedat. Nam utique multae viduae ante, sed una omnibus antefertur: in quo non tam caeterae revocantur ab studio, quam virtutis provocantur exemplo.

4. Sollicitas igitur aures praefatio facit, quamvis simplicitas intellectus ipsa moralis sit, quae ad virtutis exemplum viduas cohortetur; quia non professione, sed merito videtur unaquaeque praestare, et hospitalitatis apud Deum gratiam non perire, qui potum aquae frigidae, sicut in Evangelio ipse memoravit (Matth. X, 42) , praemio aeternitatis remuneretur amplissimo: et farinae brevis, oleique mensuram indeficienti affluentium copiarum ubertate compenset (III Reg. XVII, 16) . Nam si quis de gentilibus dixit 0235D communia omnia amicorum esse debere; quanto magis debent esse communia cognatorum! Cognati 0236A enim sumus, qui in unam seriem corporis copulamur.

5. Sed tamen non praescripto quodam hospitalitatis fine concludimur. Cur enim proprium 187 id quod in saeculo est, putes; cum commune sit saeculum? Aut cur privatos terrae deputes fructus, cum terra communis sit? Respicite, inquit, volatilia coeli, quoniam non serunt, neque metunt (Matth. VI, 26) . Etenim quibus nihil est proprium, nihil deest: et sententiae suae Deus arbiter novit servare promissum. Denique aves non congregant, et edunt; quia Pater coelestis pascit illas. Nos autem generalis monita sententiae ad usus proprios derivantes: Omne, inquit, lignum quod habet in se fructus seminis sativi, erit vobis in escam, et omnibus bestiis, et omnibus 0236B avibus, et omnibus serpentibus super terram (Gen. I, 29, 30) ; congregando egemus, et congregando vacuamur. Non possumus enim sperare promissum, qui non servamus oraculum. Salubre est igitur praeceptum quoque hospitalitatis advertere, ut hospitibus deferamus; quia nos quoque sumus hospites mundi.

6. Quam vero sancta vidua, quae cum fame urgeretur extrema, venerationem Deo debitam reservabat: nec sibi soli usurpabat alimenta, sed cum filio dividebat ne caro pignori superviveret (III Reg. XVII, 12 et seq.) . Magnum pietatis officium, sed religionis uberius. Nam sicut neminem filio oportuit anteferri, ita propheta Dei, ejus filio praeferri debuit et saluti. Cui non exiguum victum, sed vitae suae 0236C omne subsidium existimanda est detulisse, quae nihil reliquit sibi: tam hospitalis, ut totum daret: tam fidelis, ut cito crederet.