Caput IV.

Ut novos fideles instituat orandi forma, propositam ipsis instar speculi Dominicam orationem paucis exponit.

18. Nunc quid superest, nisi oratio? Et nolite putare mediocris esse virtutis scire quemadmodum oretis. Apostoli sancti dicebant ad Dominum Jesum: 0450B Domine, doce nos orare, quemadmodum Joannes docuit discipulos suos. 377 Tunc ait Dominus orationem: Pater noster qui es in coelis: sanctificetur nomen tuum: adveniat regnum tuum: fiat voluntas tua, sicut in coelo et in terra: panem nostrum quotidianum da nobis hodie: et dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris: et ne nos patiaris induci in tentationem, sed libera nos a malo (Luc. XI, 1 et seq.) . Vides quam brevis oratio, et omnium plena virtutum: primus sermo quantae sit gratiae!

19. O homo! faciem tuam non audebas ad coelum attollere, oculos tuos in terram dirigebas, et subito accepisti gratiam Christi, omnia tibi peccata dimissa sunt. Ex malo servo factus es bonus filius; ideo praesume, non de operatione tua, sed de Christi gratia: 0450C gratia enim salvati estis (Ephes. II, 5) , Apostolus ait. Non ergo hic arrogantia est, sed fides: praedicare quod acceperis non est superbia, sed devotio. 0451A Ergo attolle oculos ad Patrem, qui te per lavacrum genuit: ad Patrem qui te per Filium redemit, et dic: Pater noster. Bona praesumptio, sed moderata. Patrem dicis quasi filius: sed noli tibi specialiter aliquid vindicare. Solius Christi specialis est Pater, nobis omnibus in commune est Pater; quia illum solum genuit, nos creavit. Dic ergo et tu per gratiam: Pater noster; ut filius esse merearis. Ecclesiae contuitu et consideratione te ipse commenda.

20. Pater noster, qui es in coelis. Quid est in coelis? Audi Scripturam dicentem: Excelsus super omnes coelos Dominus (Psal. CXII, 4) . Et ubique habes quod super coelos coelorum Dominus sit, quasi non in coelis et angeli, quasi non in coelis et Dominationes. Sed in illis coelis, de quibus dictum 0451B est: Coeli enarrant gloriam Dei (Psal. XVIII, 2) . Coelum est ibi, ubi cessavit culpa; coelum est ibi, ubi flagitia feriantur: coelum est ibi, ubi nullum mortis est vulnus.

21. Pater noster, qui es in coelis: sanctificetur nomen tuum. Quid est, sanctificetur? Quasi optemus ut sanctificetur ille qui ait: Estote sancti, quia ego sanctus sum (Levit. XIX, 2) , quasi aliquid ei ex nostra precatione sanctificationis accedat. Non, sed sanctificetur in nobis, ut ad nos ejus possit sanctificatio pervenire.

378 22. Pater noster, qui es in coelis: sanctificetur nomen tuum: veniat regnum tuum. Quasi non aeternum sit Dei regnum. Ipse Jesus dicit: Ego in hoc natus sum (Joan. XVIII, 37) ; et tu dicis Patri: 0451C Veniat regnum tuum (Luc. XVII, 21) ; quasi non venerit. Sed tunc venit regnum Dei, quando ejus estis gratiam consecuti (De Consec., dist. 2, c. In calicem, § Fiat voluntas) . Ipse enim ait: Regnum Dei intra vos est.

23. Veniat regnum tuum: fiat voluntas tua sicut in coelo et in terra: panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Sanguine Christi pacificata sunt omnia, 0452A vel in coelo, vel in terra: sanctificatum est coelum, dejectus est diabolus. Ubi versatur? Ubi et homo, quem ille decepit. Fiat voluntas tua, hoc est, sit pax in terra, quemadmodum in coelo.

24. Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Memini sermonis mei cum de sacramentis tractarem (Sup. lib. IV, cap. 4) . Dixi vobis quod ante verba Christi quod offertur, panis dicatur: ubi Christi verba deprompta fuerint, jam non panis dicitur, sed corpus appellatur (De Consec., dist. 2, c. In calicem, § Dixi vobis) . Quare ergo in oratione Dominica quae postea sequitur, ait: Panem nostrum (Joan. VI, 35) ? Panem quidem dixit, sed ἐπιούσιον, hoc est supersubstantialem. Non iste panis est, qui vadit in corpus: sed ille panis vitae aeternae, qui animae nostrae 0452B substantiam fulcit (De Consec. dist. 2, c. Non iste panis) . Ideo Graece ἐπιούσιος dicitur: Latinus autem hunc panem quotidianum dixit quem Graeci dicunt advenientem; quia Graeci dicunt τὴν ἐπιοῦσαν ἡμέραν advenientem diem. Ergo quod Latinus dixit, et quod Graecus, utrumque utile videtur: Graecus utrumque uno sermone significavit, Latinus quotidianum dixit.

25. Si quotidianus est panis, cur post annum illum sumis, quemadmodum Graeci in Oriente facere consuerunt. Accipe quotidie, quod quotidie tibi prosit. Sic vive, ut quotidie merearis accipere. Qui non meretur quotidie accipere, non meretur post annum accipere. Quomodo Job sanctus pro filiis suis offerebat quotidie sacrificium (Job, I, 5) ne forte aliquid 0452C vel in corde, vel in sermone peccassent? Ergo tu audis quod quotiescumque offertur sacrificium, mors Domini, resurrectio Domini, elevatio 379 Domini significetur, et remissio peccatorum: et panem istum vitae non quotidianum assumis (I Cor. XI, 26) ? Qui vulnus habet, medicinam requirit. Vulnus est, quia sub peccato sumus: medicina est coeleste et venerabile sacramentum.

0453A 26. Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Quotidie si accipis, quotidie tibi hodie est. Si tibi hodie est Christus, tibi quotidie resurgit. Quomodo? Filius meus es tu, ego hodie genui te (Psal. II, 7) . Hodie ergo est, quando Christus resurgit. Heri et hodie ipse est, apostolus Paulus ait (Hebr. XIII. 8) . Sed et alibi ait: Nox praecessit, dies autem appropinquavit (Rom. XIII, 12) : nox hesterna praecessit, dies hodiernus appropinquavit.

27. Sequitur: Dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Debitum quid est, nisi peccatum? Ergo si non acciperes alieni fenoris pecuniam, non egeres; et ideo peccatum tibi imputatur. Habuisti pecuniam, cum qua dives nascereris. Dives eras, ad imaginem et similitudinem Dei factus (Gen. I, 26) : perdidisti quod habebas, hoc est, humilitatem, dum arrogantiam desideras 0453B vindicare: perdidisti pecuniam, sicut Adam nudus est factus (Gen. III, 7) : accepisti a diabolo debitum, quod non erat necessarium. Et ideo qui eras liber in Christo, debitor factus es diaboli. 380 Cautionem tuam tenebat inimicus, sed eam Dominus crucifixit, 0454A et suo cruore delevit (Coloss. II, 14) : abstulit debitum tuum, reddidit libertatem.

28. Bene ergo ait: Et dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Vide quid dicas: Quomodo ego dimitto, sic et tu dimitte mihi? Si dimiseris, bene convenis, ut dimittatur tibi. Si non dimittis, quomodo eum convenis, ut dimittatur tibi.

29. Et ne patiaris induci nos in tentationem, sed libera nos a malo. Vide quid dicat: Et ne patiaris induci nos in tentationem, quam ferre non possumus. Non dicit: Non inducas in tentationem, sed quasi athleta talem vult tentationem, quam ferre possit humana conditio; et unusquisque a malo, hoc est, ab inimico, a peccato liberetur.

30. Potens est autem Dominus qui abstulit peccatum vestrum, et delicta vestra donavit, tueri et custodire vos adversum diaboli adversantis insidias; 0454B ut non vobis obrepat inimicus, qui culpam generare consuevit. Sed qui Deo se committit, diabolum non timet; Si enim Deus pro nobis, qui contra nos (Rom. VIII, 31) ? Ipsi ergo laus et gloria a saeculis, et nunc, et semper, et in omnia saecula saeculorum, Amen.