De Spiritu Sancto Libri Tres.

Liber Primus. 703

Prologus. Ibid.

Caput Primum.—Gratianum cum propter fidem tum propter basilicam Ecclesiae redditam laudat. Adversarios, si Spiritum sanctum servire negaverint, quin sit super omnia negare non posse. 709

Cap. II.—Spiritum sanctum esse inter omnia non probari ex illis verbis: Omnia per ipsum facta sunt. 711

Cap. III.—Quod Apostolus dixerit ex Patre, per Filium omnia esse, ab eorum consortio Spiritum sanctum non secludi. Ab angelis Filium adorari, non a Spiritu: hunc enim testem ejus esse, non ministrum. Dignitatem Spiritus sancti ex eo elucere quod irremissibile declaretur peccatum in eum admissum. 712

Cap. IV.—Spiritum sanctum unum et eumdem esse qui locutus est in prophetis et in apostolis, qui Spiritus Dei et Christi est, quem praeterea Spiritum paraclitum, Spiritum vitae et veritatis Scriptura significat. 717

Cap. V.—Spiritum sanctum, cum creaturas sanctificet, nec creaturam esse nec mutabilem; eum semper bonum esse. 719

Cap. VI.—Quamquam in aqua et Spiritu baptizamur, hunc tamen illi longe praestare, atque adeo non sejungendum a Patre et Filio. 722

Cap. VII.—Spiritum sanctum creaturam non esse, cum sit incircumscriptus et apostolis per omnes regiones dispersis infusus. Eodem Mariam repletam esse, nec non etiam Christum Dominum atque adeo superiora et inferiora omnia. 723

Cap. VIII.—A Deo solo dari Spiritum: neque tamen totum singulis. Per Spiritum effundi charitatem. Ipsum inter creata non reponendum. 726

Cap IX.—Spiritum sanctum recte dici unguentum Christi, oleum laetitiae. Christum ipsum non esse unguentum; mirum autem id non videri si unguentum vocetur et Spiritus, cum Pater ac Filius etiam Spiritus appellentur. 728

Cap. X.—Quod Spiritus peccata condonat, hoc illi cum Patre ac Filio, non autem cum angelis esse commune. 731

Cap. XI.—Spiritum ad omnes mitti, nec transire ex loco 1536 in alium. 731

Cap. XII.—Patris et Filii et Spiritus sancti unam esse pacem atque gratiam, similiter unam charitatem, unam denique trium communicationem. 734

Cap. XIII.—Divinarum etiam Personarum unum esse nomen e Scripturis demonstratur. 735

Cap. XIV.—Singulas Trinitatis Personas lucem esse, Spiritum autem etiam ignem significari e Scripturis ostenditur. Negari non posse Spiritus divinitatem. 736

Cap. XV.—Spiritum sanctum aeque ac Patrem et filium vitam esse. 738

Cap. XVI.—Spiritum sanctum flumen esse magnum, cujus munere mystica Jerusalem irrigatur. Eumdem fonti suo, id est Patri et Filio aequalem esse. 739

Liber II. 741

Prologus. Ibid.

Caput Primum.—Spiritum Domini etiam Dominum et virtutem esse, nec in hoc Patri vel Filio inferiorem. 746

Cap. II.—Unum esse Patris et Filii et Spiritus sancti consilium. 747

Cap. III.—Sicut vita est cognoscere Patrem et Filium, ita vitam esse cognoscere Spiritum sanctum, proindeque a Patris divinitate non separandum. 748

Cap. IV.—Spiritum sanctum non secus ac Patrem et Filium, operatione non diversa vivificare. 749

Cap. V.—Sicut Patrem et Filium, ita etiam Spiritum sanctum in Scriptura significari. Hoc ipsum a paganis quoque scriptoribus adumbratum, sed planissime demonstratum esse in mysterio Incarnationis. Ibid.

Cap. VI.—Objicientibus ex verbis Amos creari Spiritum respondetur. 752

Cap. VII.—Creationis spiritalis seu regenerationis non minus auctorem Spiritum esse, quam Patrem ac Filium. In quo consistat illa creatio ejusque praestantia; et quomodo quod membra et corpus Deo tribuere videntur sacri codices debeat intelligi. 756

Cap. VIII.—Argutiam haereticorum qui Deum dictitabant in Spiritu, non cum Spiritu glorificandum diluit. 757

Cap. IX.—Apostolicum locum quo haeretici, ut discrimen inducerent inter Personas divinas, abutebantur exponit et explicat. 761

Cap. X.—Unam esse Trinitatis voluntatem. In visione Petri adumbratam esse vocationem gentium. In Jeremia in locum a Judaeis demisso et inde educto ab Abdemelech Spiritus sancti ab iisdem Judaeis comtemptui habiti et a gentibus honorati symbolum praeivisse. 764

Cap. XI.—Nobis Abdemelech in exemplum proponitur. Unitatem naturae et scientiae in Trinitate e Scripturis agnoscendam. 767

Cap. XII.—Probato Spiritum aeque revelare ac Patrem et Filium, quomodo non loquatur a se idem Spiritus explicatur. Spiritum eo sensu audire et clarificare Filium, quod eum prophetis atque apostolis revelavit. 770

Cap. XIII.—In tribus Personis imperii, constitutionis, largitatisque unitatem agnoscendam. 773

Liber III. 777

Caput Primum.—Non tantum prophetas et apostolos a Spiritu missos, verum etiam Filium Dei. Quare eumdem Spiritum sicut columbam super Christum descendisse Lucas scripserit. Ibid.

Cap. II.—Filium perinde ac Spiritum dari: unde non subjectio, sed una divinitas operatione demonstratur. 779

Cap. III.—Eamdem quoque unitatem inde cognosci, quod Spiritus digitus dicatur et Filius dextera. Ibid.

Cap. IV.—Spiritum, propterea quod digitus vocatur, minorem esse contendentes refelluntur. 781

Cap. V.—Unitatem per digitum atque dexteram significari inde confirmat, quod eadem opera Dei sint quae sunt manuum; et quae manuum, eadem etiam sint digitorum. 783

Cap. VI.—Spiritum perinde ac Patrem et Filium arguere, immo vero judicare non posse judices absque ipso. 784

Cap. VII.—Filium ipsum non judicare aut vindicare sine Spiritu; unde idem Spiritus Verbi gladius appellatur. 786

Cap. VIII.—Praedictam unitatem eo probari quod sicut Pater, ita etiam Filius contristari ac tentari legitur. Tentatum etiam Filium in deserto, ubi erecta fuit in aeneo serpente figura crucis. Ibid.

Cap. IX.—Spiritus sancti vel cum Patre et Filio conjunctio vel propria divinitas asseritur. 788

Cap. X.—Spiritus sancti divinitatem astrui ex Joannis loco. Hunc quidem deletum fuisse ab haereticis, sed inani conatu, cum inde facilius eorum perfidia convinci possit. Iterum ex duobus Joannis testimoniis colligitur Spiritus divinitas, ac demum quomodo Spiritus, aqua et sanguis testes dicantur exponitur. 789

1537 Cap. XI.—Objicientes Joannis verba, Spiritus est Deus, ad Deum Patrem referenda esse, refelluntur. 792

Cap. XII.—Ex eo quod in Trinitate divinitatis lucem, quam in Christo tres apostoli adoraverunt, inesse Paulus significaverit, adorandus etiam esse Spiritus declaratur. Ostenditur ex ipsis verbis Spiritum designatum ab Apostolo. Ejusdem divinitas inde probatur, quod templum habeat, in quo non ut sacerdos habitet sed ut Deus. 797

Cap. XIII.—Objicientibus Catholicos, dum Spiritui attribuunt divinitatem, tres Deos inducere, respondetur. 798

Cap. XIV.—Ex Epistolis ad Thessalonicenses et aliorum Scripturae textuum collatione ostenditur Spiritui sicut et aliis Personis dominatum arrogari. 799

Cap. XV.—Etsi Spiritus Dominus appelletur, tres tamen Dominos hinc non induci. 801

Cap. XVI.—Patrem sanctum esse, ac similiter Filium et Spiritum, atque hinc trisagio eodem celebrari; nec posse a nobis Deum praedicari dignius quam si eumdum sanctum dicamus. Ex loco Joannis unde calumniam conflabant haeretici, Trinitatis aequalitatem unitatemque astrui deitatis. 802

Cap. XVII.—Ubi ad intelligentiam verborum Domini loca in quibus verba illa dicta fuerint juvare exemplis ostendit Ambrosius, Christum sententiam ex Joanne citatam locutum esse in porticu Salomonis, per quam sapientis anima significatur, docet. Contra Judaeos, qui Dei Filium emerunt ac vendiderunt Josephum. 804

Cap. XVIII.—Spiritus sancti divinitatem ex iis quae hactenus disputata sunt confirmaturus, nonnulla iterum tractanda sumit: nimirum peccata eum non habere, sed condonare, creaturam non esse, sed creatorem; ac demum, non adorare, sed adorari. 807

Cap. XIX.—Ex eo quod supra probatum est Spiritum manere et loqui in prophetis colligit ab eo agnosci omnia quae Dei sunt, atque adeo unum esse cum Patre et Filio. Hoc ipsum exinde iterum confirmat quod omnia habet quae habet Deus. 810

Cap. XX.—In flumine de sede Dei promanante figuram fuisse Spiritus sancti; per aquas vero quas David memorat, coelestes virtutes designari. Regnum Dei opus esse Spiritus; nec mirum si hic idem conregnet cum Filio, quando nos etiam Filio conregnaturos promittit Paulus. 812

Cap. XXI.—Missum a Spiritu fuisse Esaiam, proindeque eumdem Spiritum ab eo visum. Quid per currentes rotas alasque diversas intelligendum Spiritus sanctus Deus Sabaoth appellari debeat. 813

Cap. XXII.—Ut regni unitas probetur in tribus personis, citatus Esaiae locus expenditur; et in iis a quibus vel de Patre vel de Filio vel de Spiritu expositus sit nullam sensus diversitatem fuisse declaratur. 814

In librum de Incarnationis Dominicae sacramento admonitio. 815