Caput XV.

Earum quae liberorum obtendunt desiderium, tollit excusationem: sed praecipue moratur circa illas, quae ex priori conjugio filios habent; gravem enim earum servitutem, futuras inter liberos inimicitias, raram denique inter conjuges ipsos concordiam pulchre describit: postremo ne qua Scripturae exemplis hac in re abutatur, cavet.

0261C 86. Sed fortasse aliquibus propter suscipiendos liberos conjugia iteranda videantur. Quod si filiorum studium causa nubendi est, utique ubi est fructus filiorum, causa non suppetit. Quamquam cujusce consilii sit iterum experiri velle frustra tentatam fecunditatem, aut subire, quam pertuleris, orbitatem? Haec enim iterandi causa est filios non habentibus.

87. Ergo illa quae liberos suscepit et perdidit (cum ipsa enim major contentio, quae spem generandi habet), illa, inquam, nonne sibi videtur, inter ipsa repetitarum foedera nuptiarum, amissorum 210 praetexere funera filiorum? Nonne iterum passura quod repetit, et ad ipsos votorum tumulos, exceptarum orbitatum imagines, lamentorum strepitus perhorrescit? 0261D Vel cum accensis funalibus nox ducitur, nonne pompae funebris exsequias magis putat, quam thalamum praeparari? Cur igitur, filia, dolores magis quos times, repetis; quam filios quos jam non speras, 0262A requiris? Si gravis est dolor, subterfugienda causa ejus est, non petenda.

88. Nam tibi quid consilii tribuam, quae liberos habes? Quae tibi causa nubendi? Forte levitatis error, et intemperantiae usus, et saucii cogit pectoris conscientia. Sed consilium sobriis, non ebriis datur; et ideo apud liberam conscientiam mihi sermo est, cui utrumque integrum est. Habeat saucia remedium, honesta consilium. Tu, inquam, filia, quid moliris? Cur haeredes quaeris extraneos, cum habeas tuos? Non filios desideras, quos habes: sed servitutem, quam non habes. Haec est enim vera servitus, in qua infractior amor, quem non defloratae pignus virginitatis, et plena sancti pudoris et gratiae aetas prima commendat: ubi offensa gravior, suspectior 0262B insolentia, concordia infrequentior, quam non temporibus inolitus amor, non vigens annis forma conciliat. Molesta pietas, ut amare liberos metuas, aspicere liberos erubescas; atque inde oriatur causa discordiae, unde solet mutuus amor mulcere affectus parentum. Generare liberos vis, non fratres futuros tuorum, sed adversarios filiorum. Quid est ergo generare alios liberos, nisi spoliare quos habes liberos: quibus pariter auferuntur et pietatis officia, et compendia facultatum?

89. Lex divina coelesti inter se conjuges auctoritate constrinxit, et difficile manet mutuus amor. Tulit enim costam de viro, et formavit feminam; ut sibi eos invicem copularet, dicens: Et erunt duo in carne una (Gen. II, 24) . Non hoc de secundis, sed 0262C primis nuptiis dixit; neque enim Eva secundum accepit virum, neque sancta Ecclesia secundum agnovit virum: Sacramentum enim illud magnum est, in Christo et in Ecclesia (Ephes. V, 32) ; et ideo custodiendum est. Sed neque Isaac aliam praeter Rebeccam scivit uxorem (Gen. XXIV, 67) , neque Abraham patrem cum alia nisi Sara sepelivit uxore (Gen. XXV, 10) .

90. Nam in sancta Rachel magis figura mysterii fuit, quam ordo conjugii (Gen. XXIX, 28 et seq.) . Et tamen in ea quoque habemus, quod ad primi conjugii gratiam referre possimus; si quam primo sponsam habuit, plus amavit, nec fraus exclusit affectum, nec sponsae amorem conjugii interventus abolevit. Itaque sanctus patriarcha nos docuit, 0262D quantum deferre primis nuptiis debeamus, cum tantum primis sponsalibus ipse detulerit. Cavete igitur, filiae, ne et gratiam nuptiarum tenere nequeatis, et molestias augeatis.