Admonitio In Libros Sequentes, Ubi Et De Virginum Sacrarum Origine Disseritur.

Virginitatis institutum cum in ipsis Christi Domini verbis, Doctorisque gentium consiliis stabilitum sit, atque in Ecclesia maximo semper fuerit in pretio; non immorabimur in refellendis illis haereticis qui contra manifestam Scripturae ac universae traditionis auctoritatem, vel caelibatum postposuere matrimonio, vel continentiae vota tamquam temeraria, impia atque illicita proscripsere. Sed quoniam inter catholicos alii jam ab ipsis Ecclesiae incunabulis affirmant exstitisse virgines, quae tum solemnia continentiae vota nuncuparent, tum etiam communem vitam in monasteriis amplecterentur: alii autem ipsis sola privata vota, et vitam aut in multarum saeculari contubernio, aut singulatim in paternis domibus actam concedunt: alii demum in ipsis simplex propositum quod illae velo et vestium suarum modestia testabantur, agnoscunt, Ambrosio nostro primam parthenonum institutionem attribuentes; non ingratum duximus fore, si paulo uberius de eodem argumento proloqueremur.

Primam opinionem constat susceptam esse a pluribus, qui eam dissertationibus et ingentibus etiam voluminibus propugnare conati, Patrum et conciliorum quorumdam testimonia, multorumque martyrum Acta congesserunt. Nihilominus tamen magnas ipsa difficultates pati videtur. Romanae leges caelibatum severe prohibebant ac puniebant: Christianorum vel minimos cogi conventus nequaquam sinebant idololatrae; qui etiam pro sua libidinis impotentia maxime in virgines debacchabantur. Haec tamen difficultatum repagula eorum quae in martyrum bene multorum Actis leguntur, auctoritate removerentur, nisi illam elevaret vehemens suspicio, ne dicamus indicia prope manifesta, corruptionis. Quod autem ad allatos Patrum aut Conciliorum locos, facile illos ita exponunt alii, ut in suas etiam partes traducant.

Proinde lubentes cum Innocentio I agnoscimus duo sacrarum virginum genera; nimirum alias quae Christo specialiter nupserunt, et velari a sacerdote meruerunt: et alias quae necdum sacro velamine tectae, tamen in proposito virginali semper se manere promiserunt (Epist. ad Victric. Rotomag.) . At vero utrasque perpetuo virginitatis voto astrictas fuisse contendimus. Et certe illud Patribus, maxime autem Augustino familiare videmus esse, ut voces propositum ac votum eodem usurpent significatu. Neque votum apud ipsos quoque scholasticos aliud sonat quam propositum voce firmatum. Quod utique sacrae illae virgines factitabant, cum illud vestium mutatione, ac loci in Ecclesia separati occupatione palam facerent.

Quod si obtendant Cypriani locum, ubi praecipit: Quae perseverare nolunt aut non possunt, melius est nubant, quam in ignem delictis suis cadant (Epist. ad Pompon.) ; id ea ratione statutum esse respondetur ob lapsum quarumdam virginum, quae offensionem Ecclesiae etiamnum crudelitate tyrannorum vexatae pariebant. Quocirca licet istius modi conjugia majorem in modum condemnaret, ea tamen tamquam minora mala vitandis majoribus toleranda censuit verius, quam probavit. Quin etiam sanctus Epiphanius (Haeres. 61) ac 0185 post eum Augustinus (Lib. de Bono Viduit. cap. 10 et 11) quorum temporibus virginum illarum vota usitata fuisse non diffitentur adversarii, matrimonium post emissa vota contractum vetant dissolvi propter maritos, qui quidem si alias uxores duxissent domum, majori scelere se obligassent. Iidem vero maximum asserunt ipsarum esse crimen, ac poenis ecclesiasticis dignum. Quaenam, obsecramus, alia mens fuit Cypriano? Numquid enim non dicit corruptas et pollutas illas virgines firmiter continere decrevisse, atque Christo se devovisse; quove pacto votum in his positum esse negari queat? Et hinc est profecto quod idem Pater cum Augustino asseverat (Enarrat. in psal. LXXXIII et LXXV) adulterio teneri feminas illas, quippe quae datam Christo Domino fidem fregissent.

Maneat igitur virginum et continentium vivendi rationem ipsi Christianae religioni aetate non esse inferiorem: jam inde ab Apostolicis temporibus puellas exstitisse, quae Deo virginitatem seu voto seu firmo perpetuae continentiae promisso consecrarent: postremo haec vota coram episcopis, aut presbyteris, aut parentibus, aut tandem omnibus christianis per externa illa indicia, quae jam ante memoravimus, declarari consuevisse. Difficillimis autem vastatae atque sub acerbissima tyrannide gementis Ecclesiae temporibus eaedem virgines in paternarum aedium secreto degebant. Postquam vero divinae benignitatis ope fidelibus tranquillitas concedi coepta, illae ipsae Hominis Dei sponsae monasteria instituere aggressae sunt in Oriente; unde Athanasius ob Arianorum persecutionem Romam perfugere coactus, ut nonnulla ibi constituerentur, causam praebuit. Illic quidem hoc vitae genus initio minus valuit apud nobiles (Hieron. de laudib. Marcellae) : at vero cum illud illustres quaedam matronae essent amplexae, sensim in alias religiones maximi cujusque praesulis studio propagatum est.

In juvando tam sancto tamque utili instituto nemini inferiorem sese ostendit magnus Ambrosius; illud quippe non modo in dioecesi propria admissum totis viribus fovit atque auxit; verum etiam per vicinas provincias et trans maria quoque usque in Africam ac Mauritaniam amplificavit. Unde agnoscas sancto Antistiti sin minus primi apud Italos sanctimonialium parentis laus debeatur, proximam tamen eidem non posse nisi injuria negari, patroni scilicet ac propagatoris. Ut autem qua ratione virginitatis professio dilatata est, manifestius appareat, librorum, quos hic edimus, analysim aggrediamur.

Cum nihil antiquius haberet vir sanctus, quam ut populum sibi creditum salutari doctrina informaret, operae pretium episcopatus sui initio facturum se duxit, si demonstrata virginitatis sanctitudine ad eam profitendam christianas puellas pro sua virili accenderet. Habuit igitur de hoc argumento sermones tanta cum eloquentia et vehementia, ut maria ipsa pervaderent. Horum excita rumore beata ipsius soror Marcellina, eidem per litteras tam laetum prosperumque successum gratulata est: quem etiam ut quae viva voce pronuntiabat, quando sibi coram audire minime liceret, saltem transmitteret scripto mandata, obsecravit. Quare ut tam justae petitioni obsequeretur, conciones suas in tres illos libros, quos etiam nunc habemus, digerere animum induxit.

In primo libro virginitatis dignitatem expendit, ac post singularem sui demissionem statim in exordio demonstratam, quaenam ad scribendum ipsum impulerint, aperit. Tum beatae Agnetis cujus natalis inciderat in eum diem, praemissa laudatione, virginitatem a Deo Patre ad nos una cum Verbo descendisse affirmat. Inde colligit nullam apud Ethnicos, apud Hebraeos autem adumbratam solum exstitisse virtutem illam: quam tametsi neutiquam imperetur, tamen matrimonio longe praestare compositis inter se ambobus, palam facit. Hinc arrepta occasione parentes ac potissimum viduas amanter arguit, quod filias ne vel ipsum de hac materia audirent concionantem, prohiberent. Ut autem quantopere hac in re peccent, planius fiat, illis ob oculos puellarum quae Placentia et Bononia, immo etiam e transmarinis plagis Mediolanum Christo nupturae veniebant, exemplum ponit. Ad postremum narrato pulcherrimo facinore cujusdam virginis, quae ab altari, priusquam profiteretur continentiam, a suis avelli non potuit, liber clauditur.

In secundo virginum instituere mores aggressus, id a se negat commodius praestari posse quam exemplis, quorum primum ac praecipuum a Dei matre virginum omnium antesignana mutuatur. Hujus virtutes breviter quidem, sed summo cum ornatu et eloquentia describit. Huc Theclam addit Pauli discipulam, ac Mediolanensis Ecclesiae patronam, quam illae velut absolutum exemplar in se conentur exprimere. Verum ne exempla illa viribus suis majora causarentur, tertium ipsumque memoriae recentioris eis objicit. Erat haec virgo christiana, quae dum se sponte exponit martyrio, ad lupanar a tyranno damnatur; unde christiani militis ope divinitus elapsa, cum eo tamdem martyrii palmam consecuta est. Deinde sanctus Praesul ad idololatriae considerationem mentem reflectens, in laudatissima Damonis atque Pythiae historia, nihil observari posse contendit, quod jure cum generosae illius virginis constantia possit conferri. Denique excusata ista forte paulo nimia, quam in oratione adhibuerat, arte ac facundia, id eo consilio factum asserit, ut vi majori et suavitate ad Deum animos pelliceret.

Tertium librum orditur ab ea exhortatione, quam Liberius pont. max. ad Marcellinam cum Romae in Basilica Apostolorum, ipso Dominici natalis festo, spectante fidelium innumera multitudine, velaretur, habuit. Ea cum fratre saepius de hoc ipso sermone fuerat collocuta, cui proinde illum integrum hoc loco qui videbatur maxime opportunus, suis, non Auctoris verbis expressum, misit. Is autem erat animi fervor in hac virgine, ut intra Liberii praeceptorum cancellos non clauderetur. Suadet itaque amantissimus juxta ac prudentissimus frater, ut remissis tantisper jejuniis, impensius orationi, atque interno reliquarum virtutum studio vacet. Cum vero isthaec non sorori tantum vellet prodesse, verum etiam aliarum virginum institutioni, quid sequi, quidve fugere ipsas 0187 oporteat, praescribit: atque imprimis a conviviorum ac saltationis usu deterret. Postremo ubi Marcellinae a qua interrogatus fuerat de illis virginibus quae mortem sibi consciverant voluntariam, fecit satis, martyrium Sotheris cognationis vinculo sibi conjunctae narrat, ac demum libro coronidem imponit. Quidquid enim deinceps legitur in editis cum in omnibus mss. tractatum distinctum constituat; id post librum de Viduis visum est rejiciendum.

Hos quidem libros ab se tertio episcopatus sui anno, id est, a reparata salute 377 compositos ipse testatur (Lib. II, cap. 7) : sermones tamen quibus eos constare supra diximus, ante aliquod tempus pronuntiatos fuisse necessum est; cum eorum fama loca tam vastis maris tractibus sejuncta peragrasset. In quo sane illud non possumus non admirari, hominem vixdum a provinciae administratione saecularibusque tribunalibus abductum, sacris litteris et Christiana facundia tam exquisite instructum se praebuisse, ut libros conscriberet, Hieronymi (Epist. ad Eustoch, et Apolog. advers. Jovinian.) , Augustini (Lib. IV de Doctr. Christ. cap. 21) , atque omnium eorum, qui sequentibus saeculis in Ecclesia floruerunt, laudibus cumulandos.