CAPUT IV.

Qualiter fit ignorantiae syllogismus in propositionibus mediatis.

Dicto auiem de syllogismo ignorantiae qui peccat contra syllogismum scientiae circa immediatas affirmativas et negativas, nunc tractandum est qualiter fiat ignorantiae syllogismus contra syllogismum scientiae qui fit circa propositiones mediatas tam affirmativam quam negativam. Et primo ostendamus qualiter fit eontra affirmativam universalem quae est conclusio syllogismi scientiae : quia contra illam est syllogismus ignorantiae concludens negativam. Et postea qualiter fit contra syllogismum scientiae concludentem universalem negativam : contra illum enim est syllogismus ignorantiae concludens universalem affirmativam . Sic enim directo ordine refertur syllogismus ignorantiae ad syllogismum scientiae, ut sicut demonstratio affirmativa est ante negativam, ita syllogismus ignorantiae negativus ( qui est contra affirmativam demonstrationem) sit ante syllogismum ignorantiae affirmativum, qui est contra syllogismum scientiae negativum.

Dicamus igitur quod in his conclusionibus syllogismorum scientiae quae non sunt individuae (hoc est, immediatae) sed mediatae, hoc est, aliquo medio conclusae affirmative vel negative universaliter : tales vel sunt ut affirmativae, vel non sunt ut negativae : tunc quidem quando per proprium medium syllogismi scientiae fiat falsitatis sive concludens falsitatem syllogismus, non est possibile falsas esse utrasque propositiones praemissas, sed solum illam propositionem possibile est esse falsam quae est secundum situm subjecti sui (quod est medium) ante illud ultimum, hoc est, ante extremum quod est majus : in illa enim praedicatur major extremitas, et medium in situ partium propositionis est ante ipsum, sicut subjectum ante praedicatum. Unde si syllogismus ignorantiae fiat per idem medium quod demonstrationis (in syllogismo scientiae) est proprium, oportet semper minorem esse veram : major autem potest esse falsa. Dico autem medium proprium per quod fit contradictionis syllogismus : si enim syllogismus ignorantiae contradicere debeat syllogismo scientiae, oportet quod uterque in eisdem terminis fiat. Termini autem secundum dispositionem primae figurae sunt, quod minor in toto sit medio in affirmativis: et cum minor in prima figura sit affirmativa, neopotest esse negativa. semper erit vera et mutari non poterit. Ignorantiae au-

tem syllogismus concludit falsum : et hoc non sequitur nisi ex falso. Oportet ergo in tali dispositione majorem esse falsam. Hujus autem exemplum in terminis generalibus est, quod ponatur conclusio demonstrativa per syllogismum scientiae esse universalis affirmativa, scilicet omne B a, ita quod a sit in b in toto, et sit conclusa per c medium : si enim a erit in B per medium c, quoniam in prima figura necesse est propositionem minorem quae est b sig. esse affirmativam, eo quod aliter non valet consequentia syllogismi, oportet quod in syllogismo ignorantiae maneat minor affirmativa, quae eadem minor fuit in syllogismo scientiae: manifestum est ergo quod haec minor semper erit vera in syllogismo ignorantiae, sicut fuit in syllogismo scientiae: semper enim vera propositio est in qua totum universale de parte sua subjectiva praedicatur : haec enim minor propositio non convertitur in contrariam in syllogismo ignorantiae, sed accipitur semper affirmativa, sicut fuit in syllogismo scientiae : sed illa major propositio quae est a c potest esse falsa in syllogismo ignorantiae : eo quod hac conversa in contrarium, contrario (hoc est, ad contrarium conclusionis syllogismi scientiae) fiet ignorantiae syllogismus : sic enim syllogizabitur in syllogismo scientiae : omne c est a, omne b g, ergo omne b a. Termini autem in materia speciali in quibus hoc app aret, sunt continue ordinati ad invicem in aliquo genere sic in syllogismo scientiae : omne corpus est substantia : omne animatum est corpus : ergo omne animatum est substantia. In syllogismo ignorantiae sic : nullum corpus est substantia : omne animatum est corpus : ergo nullum animatum est substantia. Sic ergo fit syllogismus ignorantiae per proprium medium quod quidem proprium medium est demonstrativum : quia aliter non esset proprium nisi esset ejusdem coordinationis cum extremis quae demonstrantur sibi inesse, ita quod major probetur inesse minori.

Similiter autem est in hoc (scilicet quod major erit falsa, et minor vera) et si ex alia coordinatione (quae non sit in linea una cum extremis) accipiatur medium per quod unum majus extremum probetur inesse minori : et hoc est medium syllogisticum et non demonstrativum. Ut gratia exempli, alterius coordinationis sit D, ita tamen quod id D medium in toto sit a, et b minus extremum in toto sitD, ita quod d de omni b praedicetur : quia aliter non posset concludere universalem affirmativam , contra quam fit ignorantiae syllogismus. In tali enim dispositione medii necesse iterum eamdem propositionem minorem manere, et non converti in contrariam propter primae figurae consequentiam : alteram autem propositionem ( quae major est) quae est d a, necesse est conv erti in contrariam in syllogismo ignorantiae: propter quod haec quidem quae est minor secundum dispositionem primae figurae, semper erit vera : illa autem quae major est (conversa in contrariam in ignorantiae syllogismo) semper erit falsa : eo quod contraria est vera in syllogismo scientiae: contrariae autem non possunt esse simul verae. Et hujusmodi quidem deceptio et causa ignorantiae fere est eadem ei quae dicta est fieri per proprium medium. Non enim differt ab ea nisi quod in illa est proprium medium. Proprium dico demonstrativum : hic autem non proprium, sed dialecticum sive syllogisticum. Termini in materia speciali sunt in syllogismo scientiae quicumque ordinati sunt ejusdem coordinationis quantum ad extrema cum aliquo alterius coordinationis, cui universaliter insit majus et ipsum minori, sic, omne coloratum substantia : omnis homo coloratus : ergo omnis homo substantia : tunc enim erit syllogismus ignorantiae, sic, nullum coloratum substantia : omnis homo coloratus : ergo nullus homo substantia.

Si vero non per proprium medium fiat syllogismus ignorantiae. Et voco proprium medium demonstrationis scientiae per quod scilicet in eisdem terminis potest demonstrari conclusio vera ex veris propositionibus. Ex opposito dicitur medium non proprium, per quod hoc fieri non potest, hoc est, per quod in eisdem terminis ex veris propositionibus conclusio vera demonstrari non potest. Si ergo per tale medium non proprium fiat syllogismus , quando quidem sub majori extremitate sit medium illud non proprium, sicut sub ambitu praedicationis, ita quod a sit in toto illo medio, et in nullo sit B minori extremitate : tunc necesse est utrasque propositiones praemissas falsas esse : et hoc ideo est, quia in ignorantiae syllogismo propositiones recipiendae sunt contrario modo, quam se habeant in syllogismo scientiae, ita quod convertantur in contrarias si debet fieri ignorantiae syllogismus. Sic autem acceptis propositionibus utraeque fiunt falsae. Cujus quidem exemplum in terminis generalibus est, ut si a quidem secundum veritatem in toto est d medio, ita quod omne d est a, d autem medium in nullo est B minori extremitate : tunc enim conversis in suas contrarias propositionibus, ignorantiae syllogismus quidem erit, et propositiones utraeque erunt falsae: sic enim accipientur, quod scilicet a nulli insit B, et D insit omni b, sic, nullum d a, omne b d, ergo nullum b a. Termini autem speciales in quibus hoc apparet, sunt duo ejusdem coordinationis sibi invicem ordinata, et his adjungatur tertium quod sub superiori contineatur et non contineat inferius, sic, nullus lapis est substantia : omnis homo est lapis : ergo nullus homo est substantia.

Fit etiam ignorantiae syllogismus ex altera falsa contra universalem affirmativam conclusa per scientiae syllogismum. Hoc autem fit cum medium non proprium non est sumptum sub majori extremitate, et totum non est super minorem extremitatem : sicut cum D non proprium medium non sit sub a majori extremitate : tunc enim a d major propositio erit vera: quia illa erit negativa, et

signat a remotum ab ipso d quod non est sub ipso. Alia autem minor propositio quae est d b erit falsa. Et hujus ratio est, quia propositio major quae quidem erat a D vera est, eo quod d non erat in a, et hoc significat negativa propositio. Quae vero D B minor est falsa : quia si illa esset vera, cum etiam major sit vera, tunc sequeretur quod in syllogismo ignorantiae conclusio esset vera, quod esse non potest: quia sic non esset syllogismus ignorantiae. Et hoc est notandum quod non potest fieri iste syllogismus per medium hujusmodi quod est non proprium minori existente vera et majori falsa : eo quod si major esset falsa in toto et negativa, affirmativa ei contraria esset vera, quod est ad, sic, omne d est a, et minor quae est omne b d, ergo ad minus posset fieri hujusmodi syllogismus per medium verum et proprium concludens a inesse b : et sic non fieret per medium non proprium, sed per proprium. Yerumtamen potest iste syllogismus fieri ex majori partim falsa et minori vera, sic, nulla substantia est corpus : omnis homo est substantia : ergo nullus homo est corpus.