CAPUT IX.

Cui diffinitioni conueniat quod eliciatur ex demonstratione, et cui non.

Cum autem jam dictum sit quod quamdam diffinitionem non est demonstrare, sed contingit elicere de demonstratione, et hoc non de omni diffinitione sit verum:

oportet nos distinguere in diffinitionibus, ut sciatur quae sunt non demonstrabiles, sed eliciuntur ex demonstratione. Dicamus igitur quod quorumdam terminorum sive eorum quae sunt quid, est altera causa per quam demonstrari possunt : quorumdam autem terminorum sive eorum quae dicunt quid est diffinitionum, non est altera causa per quam possint demonstrari. Diffinitiones enim et quid est secundum speciem (hoc est, formam) factae, nullum habent medium quod sit causa per quam valeant demonstrari : sed diffinitiones secundum materiam factae, possunt habere medium per quod demonstrentur.

Propter quod manifestum jam ex dictis est, quod de numero eorum quae sunt quid est sive diffinitionum, alia quidem sunt sine medio : et haec sunt principia per quae demonstratur quae et esse, hoc est, quia sunt : et quid sunt supponere oportet, et non demonstratione accipere: sicut et de subjecto supponitur, et quia est : aut oportet alio modo talia manifesta facere, quam per demonstrationem, sicut per inductionem sensibilem : quod vere arithmeticus in sua facit demonstrativa scientia : namque arithmeticus supponit de unitate sicut subjecto, et quid est per diffinitionem, et quia .

Sed diffinitiones quae sunt de numero eorum quid est quae habent medium, et quorum terminorum vel quid est altera causa per quam possunt demonstrari, quae causa est substantiae, hoc est, diffinitionis, et est causa ipsius esse, et quia sit : illas enim est (sive contingit) ostendere per demonstrationem, sicut dictum est: quia habentium medium est demonstratio : non tamen est per demonstrationes demonstrantes quod quid est secundum quod quid est, sed demonstrat simplicem inhaerentiam rei, et quod diffinitio sit in diffinito.

Est autem hic notandum quod jam soluta est quaestio superius facta, an scilicet quid est sit demonstrabile, vel non ? et ex solutione istius quaestionis patet solutio alterius quae fuit, quis sit modus intro ductionis in quid est ? una enim istarum soluta et alia soluta est. Sed scias quod diffinitio data secundum speciem, est diffinitio data secundum formam quae est species materiae, et est causa ejus, quod materia est talis vel talis : et ideo quodammodo est causa materiae et demonstrationis. Ea autem quae data est secundum materiam, proprie est illa quae concernit materiam in qua est causa ipsius quod diffinitur materialis : sicut cum dicitur, quod ira est accensio sanguinis circa cor ex evaporatione fellis, quia evaporatio fellis causa materialis est irae.