CAPUT XIV.

De collorario quod sequitur ex dictis.

His autem sic monstratis, quasi ex collorario habetur ex his quae determinata sunt, quod si aliquid (sicut passio aliqua eadem) insit duobus disparatis vel oppositis, sicut si a praedicatum continue dicatur inesse duobus quae sunt c etD disparata vel opposita, ita quod unum non praedicetur de altero aut nullo modo (hoc est, universaliter) aut non de omni (hoc est, nec particulariter) quod illud commune quod est eis, non est semper in eis secundum aliquod commune quod sit in ambobus illis. Exemplum autem ejus, quod aliquid quod praedicatur de duobus disparatis inest secundum commune quod est in ambobus, ut isosceli (qui est aequitibiarum triangulus) et ei qui est scalenon (nullam tibiam alii habens aequalem) inest habere tres angulos aequos duobus rectis : hoc enim inest isosceli et scaleno : sed hoc commune utrique rectilineus triangulus est. Inest enim eis secundum quod uterque figura quaedam est, quae est triangulus rectilineus, et non est in eis secundum alterum quam secundum illud in quo in illa duo unum sunt: quia isosceles et rcalenonuna figura sunt triangula : quia secundum divisionem figurae ab invicem non dividuntur, quamvis sint duo trianguli.

Hoc autem non semper sic se habet, quod scilicet quando aliquid unum inest duobus, quod sit in eis secundum aliquid unum quod sit in ambolus. Cujus proba- tio est: sit enim b illa natura communis in duobus secundum quod sive secundum quam a est utrique, id est, haerens c et D, tunc manifestum quod b (quod est illa natura communis secundum quam a inest et d et c) utrique illorum inest sicut et a, ergo et illud b iterum inest secundum aliud commune quod inest c et d, et illud iterum secundum aliud : et sic in infinitum : quod est impossibile, cum probatum sit quod statur in mediis. Probatum est ergo, quod licet aliquando unum insit duobus per aliquod commune quod est in illis, non tamen hoc est semper in infinitum : sed aliquando est status : aliter enim in mediis duorum terminorum utique incident sive intercident termini infiniti medii: sed hoc impossibile est sicut jam antea probatum est. Secundum igitur commune aliquod esse vel inesse non necesse est semper idem praedicatum in pluribus : quoniam aliqua spatia (hoc est, propositiones quaedam) vera erunt immediata, quibus praedicatum non per aliud inest, sed per seipsum.

Sed tamen illos terminos quibus pluribus idem inest (si illud quod inest eis commune, inest eis per se) necesse est in eodem genere, hoc est, in eodem principio suae generationis : et necesse est quod sit ex eisdem atomis, hoc est, principiis primis indivisibilibus : quia aliter non idem per se inesset eis : quia passio fluit ex essentialibus principiis, ut dicit BOEtius : et quorum est una passio, necesse est eorum esse eadem essentialia principia prima indivisibilia quae ad alia ulterius non resolvuntur. Et si ita non essent, sed essent diversorum generum generantium ea, et tamen una passio inesset eis : tunc (cum quaelibet passio de suo subjecto sit demonstrabilis) illa passio de uno et de alio demonstraretur : et sic demonstratio erit de genere in genus, quod jam ante improbatum est. Probatum est enim quod non erat aliquam demonstrationem de alio genere in aliud genus descendere : neque etiam ea quae demonstratur, quia

passio unius generis non est passio alterius.