CAPUT VII.

De causis ignorantiae secundum negationem dictae.

Postquam jam de causis ignorantiae quae secundum pravam dispositionem (quantum ad praesentem sufficit intentionem) satis dictum est, relinquitur nunc causas ignorantiae secundum negationem dictae determinare, quae negative secundum contradictionem opponitur scientiae. Hujus autem causa esse non potest nisi defectus ejus virtutis per quam prima est acceptio scibilis. Si tamen supponatur quod scibile in homine accipitur, et non per naturam quae est intra nos, ut dixerunt Socrates et Plato, et omnes Stoici et Epicurei : sed de hoc disputare non est praesentis intentionis. Sed Peripateticos hic supponentes ponimus scientiam scibilium non inesse in nobis nisi per acceptionem : tunc enim relinquitur quod deficiente prima virtute acceptiva, deficiet in nobis scientia non secundum pravam dispositionem, eo quod ignorantia pravae dispositionis est in his quae prave accepta sunt, et ideo non est sine omni acceptione : sed haec ignorantia erit secundum negationem, eo quod talis nihil accipit, neque prave, neque bene disponitur ad scibilia. Prima autem virtus scibilium acceptiva est sensus : et scientiam taliter scibilium perficit intellectus ad sensum reflexus.

Et ex hoc manifestum est quod si aliquis defecerit sensus, necesse est et scientiam aliquam deficere : deficit enim scientia illius scibilis, quod accipiendum erat ex intellectu ad illum sensum reflexo. Dico autem sensum deficere quando in totum deficit et per naturam, sicut in caeco nato deficit visus, eo quod nunquam habuit visum. Si enim habitum perdidisset, per praeteritam acceptionem scientiam haberet illius sensibilis quod in praeterito per sensum (quem perdidit) accepit. Causa autem quare deficit scientia sensu acceptivo scibilium deficiente, est: quia impossibile est accipere scibile deficiente sensu, hoc supposito quod Peripatetici dicunt, quod scilicet si vere addiscimus non scita prius, et discimus ea aut per inductionem sensibilium accipiendo universale, aut per demonstrationem factam ex eo universali quod per inductionem acceptum est, sicut ait Ptolemaeus recte dicens quod experentia artem et scientiam fecit, inexperientia autem casum : quia omnis actio ejus qui per experientiam non didicit, casualis est, eo quod non habet habitum regitivum ope-

rationum. Inductio enim est ex his quae sunt secundum partem, hoc est, particularia et singularia. Impossibile est autem universalia speculari ex quibus est ars et scientia, et non per inductionem.

Et si aliquis cavillator instet dicens, quod speculamur mathematica quae sunt separata : et si sunt separata, non possunt esse singularia, et ita non per inductionem scita. Dicimus ad hoc, quod mathematica secundum esse sunt singularia, quamvis per rationem diffinitivam sint separata et abstracta : et ideo prima acceptio mathematicorum est per sensum, et sensus per inductionem talia nota facit: et hoc est quod in unoquoque genere praedicamentorum sunt quaedam in singularibus (secundum quod unumquodque eorum accipitur secundum esse quod non habet nisi in singularibus) accepto tali per sensum, reflexus ad sensum intellectus acceptum considerat et pertractat et percipit: quia quamvis hoc quod accepit sensus, sit in sensibili confusum et mixtum, non tamen trahit substantiam et rationem a sensibili: quia in hoc sensibili et illo est unius rationis : et sic concipitur de illo, quod sit secundum substantiam et rationem mathematicum vel divinum : sic enim accipiuntur mathematica. et divina. Patet igitur quod prima acceptio talium est per sensum, et sine sensu non est acceptio eorum : eos enim quae sunt non habentes sensum, impossibile est inducere per sensibilia : eo quod sensus est singularium secundum hoc quod singularia sunt, hac materia et hoc accidente proprio ad singularitatem deducta. Si enim contingat sensu ipsorum singularium vel universalium accipere scientiam, hoc ideo est: quia id quod est potentia, non efficitur in actu nisi per id quod est in actu : universale autem secundum idquod est, non est in actu secundum id quod est nisi in sensibili: et ideo non facit intellectum in actu nisi acceptum de sensibili: sicut figura accepta de sigillo sive metallo facit in actu ceram sigillatam, et non faceret ceram in actu nisi in metallo esset in actu : hoc enim simile licet ponatur in sensu, tamen etiam verum est, et in omni virtute animae quae acceptiva est formae. Unde sine sensu non est accipere scibilium scientiam: scientia enim non fit ex universalibus sine inductione ex sensibilibus eliciente universale, neque fit acceptio universalis per inductionem sine sensu.

Scias autem quod ex principiis istius scientiae logicae non potest demonstrari natura intellectus humani, et causa propter quam non accepit universale nisi ex sensibili : sed hoc ex principiis primae philosophiae accipi oportet : et de hoc hic non est quaerendum, sed supponendum est quod sic sit. In communi autem sciendum quod intellectus hominis, quia non est nisi in sensitivo et vegetativo, et ex illis actu intelligentiae eductus ad hoc quod intellectus sit, et non intelligentia, et est in illis sicut actus in potentia est: secundum esse et non secundum substantiam et rationem, sicut trigonum est in tetragono, et est ex illis sicut trigonum ex tetragono : propter quod omnis humanus intellectus est conjunctus continuo et tempori, et ex conjunctione cum continuo accipit a sensu communi ea quae eliciuntur ex sensibilibus compositis et divisis : ex conjunctione autem cum tempore sive temporali non potest accipere nisi a sensu et ad sensum reflexus : quia insensibile secundum esse et actum est proprium objectum intellectus quod est universale : quia illud prout est lumen intelligentiae agens ad esse formale sensibilia, agit ad intellectum prout est in actu intelligentiae, sicut color agit in visum prout ipse color est in actu lucidi: et ideo oportet ipsum ad sensibilia reflecti ut scibile accipiat: propter quod etiam sensibile quod perficit intellectum, non est sensibile per accidens, sicut quod hoc album est hic homo vel hoc coloratum : hoc enim sensibile non accipit sensus nisi per reflexionem superioris potentiae in sensum, quae quidem in simplicibus intellectus est. In his autem quae cum

sensibus conjuncta sunt, est illa quae vocatur aestimativa, qua ovis viso lupo in colore et figura aestimat hoc acceptum esse inimicum et fugit. Alia autem quae de causis eorum quae dicta sunt, quaerenda sunt, hic demonstrari non possunt .