CAPUT II.

An via syllogistica sit via veniendi in cognitionem diffinitionis.

Quaerendum autem relinquitur, quae sit via in introductionem et cognitionem diffinitionis : et quaerendum primo , utrum ipsius quod quid est (sive diffinitionis) sit syllogismus aut demonstratio, hoc est,utrum in cognitionem ipsius diffinitionis veniatur, ita quod concludatur per syllogismum vel demonstrationem, aut non, sicut in praehabito capitulo ratio supponit, quae probavit quod non omnis ejus cujus est diffinitio, est demonstratio : supponit enim haec ratio, quod via syllogisticalis demonstrativa non sit modus veniendi in notitiam diffinitionis.

Quod autem via syllogistica vel demonstrativa non sit devenire in cognitionem quod quid est, sic probatur. Syllogismus quidem aliquid de aliquo demonstrat per medium, sed quid est sive diffinitio est proprium et convertibile et immediatum : quia inter diffinitionem et diffinitum non est medium quo diffinitio de diffinito concludatur : praedicatur enim diffinitio in eo quod quid, ita scilicet, quod praedicatur diffinitio de diffinito cum hac reduplicatione in eo quod quid est, per quam reduplicationem distinguitur modus diffinitionis ab aliis modis substantialium praedicatorum : hoc autem quod sic praedicatur, necesse est converti et reduplicari ad utramque extremitatem .''

Ponamus enim terminos generales, in quibus hoc manifestetur, qui sint a b c, ita quod b medium sit quo concluditur a de c (quod est minor extremitas), tunc oportet quod a sit diffinitio, et b medium inter diffinitionem et diffinitum : quod non potest esse, nisi b sit alia diffinitio, per quam diffinitio primo sumpta de diffinito concludatur : et tunc extremum majus praedicatur de medio in eo quod quid est, sicut diffinitio de diffinito, et b medium praedicabitur de c minori extremitate in eo quod quid est, sicut diffinitio de diffinito : et sic a erit proprium b, et B erit proprium ipsi c, et sic omnia tria sunt ad invicem convertibilia et propria : et erit talis syllogismus : omne b est a in eo quod quid est: et omne c b in eo quod quid est: ergo omne c a in eo quod quid est.

At vero et si a est in eo quod quid est in omnibus quae sunt b, et universaliter praedicatur b de omni c, in eo quod quid est in minori propositione : tunc sequitur quod etiam necesse est a in eo quod quid est de c dici sive praedicari in conclusione, sicut patuit in syllogismo inducto, in quo reduplicatio medii ponitur tam in majori propositione quam in minori: et sic necesse est quod etiam ponatur in conclusione. Est enim omne B a in eo quod quid est: et omne c b in eo quod quid est : ergo omne c est a in eo quod quid est. Et in hoc Arabicum commentum reputat inconveniens si medium sit inter diffinitionem et diffinitum : quia tunc illius diffinitionis (quae medium est) erit iterum medium alia diffinitio : et hoc ibit in infinitum : et haec sunt verba commenti Arabici quod fecit Alfarabius. Si ergo talis reduplicatio medii ponitur ad utrumque extremorum, erit conclusio cum reduplicatione.

Si vero non sic aliquis accipit medium duplicans sive reduplicans in utraque praemissarum ad majorem et ad minorem extremitates : tunc non necesse erit in conclusione a de c praedicari cum reduplicatione in eo quod quid est: neque tunc autem necesse in majori propositio-

ne a de b praedicari cum reduplicatione de omnibus de quibus dicitur b, ut si sic syllogizetur : omne b a : omne c b in eo quod quid est: ergo omne c a in eo quod quid est. Non enim sequitur: omne c a in eo quod quid est, nisi reduplicatio in utraque ponatur praemissarum : si enim debeat sequi conclusio cum reduplicatione ejus quod quid est, oportet quod utraque praemissarum hanc eamdem habeat reduplicationem : oportet igitur quod sicut a de B est cum reduplicatione, insit etiam in minori b de c cum reduplicatione ejus quod quid est : quia cum conclusio sit utriusque praemissarum medietas, et a majori quidem habet praedicatum, et a minori subjectum, si reduplicatio debeat esse in conclusione, oportet quod in majori sit reduplicatio ad praedicatum, et in minori ad subjectum : et tunc in conclusione erit ad utrumque.

Si igitur istam reduplicationem quod quid est et quod quid erat esse, utraque praemissarum habuerit , tunc prius in praemissis in medio (quod subjicitur in prima et praedicatur in secunda) erit ista reduplicatio quod quid est quam in conclusione : et sic in praemissa petitur id quod est in principio, et sic non potest concludi quid est secundum quod quid est, impediente peccato quod est petitio principii. In praemissa enim petitur id quod est in conclusione. Non ergo potest concludi quid est in eo quod quid est per medium aliquod.

Sicut in terminis specialibus hoc apparet : quia est vel contingit monstrare syllogistice quid est homo secundum quod quid est : sit enim c minor extremitas homo, a autem major extremitas sit quod quid est homo, hoc est, hominis diffinitio, sive haec diffinitio sit animal bipes, sive aliud aliquid quod sit diffinitio hominis. Si igitur syllogizatur, hoc est,debeat esse syllogismus in quo a diffinitio hominis per medium d de e, hoc est, homine debeat syllogizari, necesse est quod de omni b medio praedicetur a, quod est diffinitio hominis, et b de omni c, et tunc oportet quod et hujus praedicationis in majori et minori sit ad medium ratio (hoc est, alia diffinitio) quae etiam dicit quid est homo, sic : omne animal bipes in eo quod quid est, animal rationale mortale in eo quod quid est : omnis homo est animal bipes in eo quod quid est : ergo omnis homo est animal rationale mortale in eo quod quid est. Et sic diffinitio concluditur per diffinitionem : oportet enim reduplicationem ejus quod quid est in duabus propositionibus et primis sive praemissis considerare si debeat concludi in conclusione : et tunc incidet petitio principii.

Hoc autem quod dicit hic,maxime manifestum est per conversionem, hoc est, si aliquis per convertibilia (quae tota subjecta sunt) syllogizet : quia tunc prius petitur in praemissis quam concludatur ex praemissis in conclusione si praedicto modo diffinitio de diffinito debeat concludi in eo quod quid est : si enim per conversionem (hoc est, per convertibilia) simus demonstrantes quid est animal et quid est homo, aut aliud aliquid quodlibet de numero eorum quae sunt diffinibilia (quasi diffinitio de diffinito concludi debeat) oportet quod medium sit diffinitivum : et tunc reduplicatio in majori et minori repeteret hoc quod est ex principio.

Ut si aliquis diffiniat animam sic dicens, quod anima est id quod est sibi causa vivendi : et hujus daret aliam diffinitionem quae de ista concluderetur, vel e converso : et diceret, quod illud quod sibi ipsi est causa vivendi est numerus seipsum movens, sicut dixit Plato : et secundam diffinitionem dixit esse causam primae : tunc sy11ogizando, necesse est repetere animam quae medium erit cum reduplicatione utriusque diffinitionis : quod vere (hoc est, in quantum quod vere est per diffinitionem) et sic repetitur sicut idem in praemissis et in conclusione, sic : omnis anima est numerus seipsum movens in eo quod quid est, vel in eo quod vere : omne quod est sibiipsi causa vivendi est anima in eo quod quid

est : ergo omne quod est sibiipsi causa vivendi est numerus seipsum movens in eo quod quid est.

Non enim sequitur conclusio cum reduplicatione ejus quod dicitur in eo quod quid est, si simpliciter et sine reduplicatione accipiantur praemissae : si enim b praedicatur simpliciter de c in minori propositione, ut dicatur, omne c b, tunc non erit conclusio quod a de c in conclusione dicatur in eo quod quid est : quia non sequitur : omne b a, omne c b, ergo omne c a in eo quod quid est. Sed verum erit dicere sive concludere, quod erit solum sine reduplicatione a de c conclusum , et non concludetur in eo quod quid est.

Neque iterum conclusio cum reduplicatione in terminis generalibus sequitur, si dicatur a major extremitas de medio b, cum in eo quod quid est : et non fit eadem reduplicatio in minori : non sequitur conclusio cum reduplicatione medii. Quod patet, quia animal esse (hoc est, animalis diffinitio) praedicatur de hominis esse (hoc est, de hominis diffinitione) sicut etiam praedicatur animal de homine, cum dicitur omnem hominem esse animal : sed non praedicatur sic sicut ea praedicantur de se invicem quae convertibilia sunt in eo quod quid sunt, quorum unum et idem est esse per diffinitionem : et ideo una de alia concludi non potest in eo quod quid erat esse.

Si quidem igitur non sic (hoc est, cum reduplicatione) accipiat in praemissis, non syllogizatur quod in conclusione a sit in c secundum hoc quod quid erat esse in substantia sive substantiali diffinitione. Si vero sic cum reduplicatione accipiat utrasque praemissarum , tunc prius erit accipiens in minori propositione quod c est in b in eo quod quid est, quam demonstretur in conclusione propter quid, cum sit de quaesitis et non de notis et notioribus : sed potius accipit et petit id quod in principio est. Sic ergo patet quod diffinitio non potest per demonstrationem vel syllogismum concludi ut diffinitio : non ergo modus int roductionis et diffinitione est via syllogistica. Notandum autem quod in processu qui habitus est, petitur id quod est in principio : quia in tali processu a et b sunt idem, cum unum sit diffinitio alterius : quod significat reduplicatio facta in majori propositione : diffinitionis autem non est diffinitio, nisi diffinitio dicatur tantum aliorum nominum magis notorum positio : et sic supponere b de c in minori propositione praedicari , est idem quod supponere a de c praedicari. Supponere autem a de c praedicari, est supponere ipsum quod probare intendit : et ita petit in minori id quod est in principio. Notandum etiam quod cum dicitur, B est a in eo quod quid est, non intelligitur aliud per tales sermones nisi quod non praedicatur solum unum de altero, sed in se habet modum, quod praedicatur ut diffinitio et idem secundum esse. Adhuc autem notandum, quod cum sic syllogizetur : omne b est a in eo quod quid est : bene sequitur syllogistice, quod omne c est a in eo quod quid est : et tamen est petitio principii : nec est contra consequentiam syllogismi , sed contra probationem : non enim impedit quin sequatur conclusio, sed facit ad hoc quod non probat propositum .