CAPUT IV.

An via intro ductionis in diffinitionem sit per diffinitionem diffinitionis vel contrarii.

Ostenso autem quod nec via syllogismi nec via divisionis est ad demonstrandam diffinitionem et introductionem notitiae in ipsam, quaerendum est utrum propria via aliqua sit veniendi in notionem ipsius. Quaeramus ergo sic, si viae syllogismi et divisionis non sunt introductoriae in notitiam diffinitionis ? Sed tamen quaerendum est utrum sit demonstrare quod quid est secundum substantiam (hoc est, diffinitionem substantialem) aliquem accipientem (hoc est, supponentem et non demonstrantem), et quid erat esse (hoc est, diffinitionem diffinitionis) quod quidem quid erat esse sive diffinitio diffinitionis, dicit quod diffinitio est constitutum ex his quae sunt praedicata in eo quod quid est (hoc est, substantialiter) de diffinito, et est ex propriis, et convertibilis est cum ipso diffinito. Hoc est ut si dicatur, diffinitio est id quod est collectum ex propriis et substantialibus diffinito : vel sic, diffinitio est oratio colligens substantialia et propria diffinito : et per illam diffinitionem diffinitionis concludat diffinitionem esse diffinitionem, ut sic arguatur: omnis oratio collecta ex substantialibus alicujus et convertibilis cum ipso, est illi diffinitio : haec oratio, homo est animal rationale mortale, est collecta ex substantialibus homini et con- vertibilis cum ipso : ergo est ejus diffinitio. Probatio autem quod haec sit diffinitio diffinitionis est, quia haec talis oratio est sola (hoc est, solum) in eo quod quid est (hoc est, solum ex essentialibus), et omne (hoc est, totum collectum in ea) est proprium et convertibile cum diffinito : hoc enim quod talis sit diffinitio, est esse illi et quidditas ipsius.

Si autem sic syllogizetur ut dictum est : aut tenebit syllogismus, et tunc per diffinitionem scietur diffinitio : quod esse non potest, ut superius habitum est: aut dicetur solvendo ad quaestionem inductam, quod iterum accipit et petit quod quid erat esse quod cencludendum erat, etiam in hoc sicut in syllogismo divisivo : et ideo non probat talis processus : cum enim dicit, omnis oratio colligens omnia substantialia alicujus et convertibilis cum ipso, est diffinitio ipsius, verum dicit. Cum autem dicit, haec oratio, homo est animal rationale mortale, est hujusmodi, petit quod in principio est: quia non est notius hanc orationem esse talem quam sit hoc quod animal rationale sit diffinitio hominis et est idem illi : petit igitur quod probare debuit: si enim aliquid debeat demonstrari demonstrative , tunc necesse est quod probetur per medium notius ipso et diversum ab ipso : quod non fit in tali processu. Scias autem quod hic inquiritur in genere, an quod quid est in ratione quod quid est, possit ostendi vel demonstrari per diffinitionem : quod si fieri posset, oporteret quod fieret per diffinitionem diffinitionis, vel per diffinitionem contrariam vel contrarii diffinitionis, sicut superius in syllogismo inducto patet, quod si talis processus fiat in majori propositione quae communior est, ponetur diffinitio diffinitionis, et in minori petetur principium, sicut genus petitur in sua specie: et hoc modo fit petitio principii.

Videtur tamen quibusdam hoc mirabile quod hic dicitur : quia processus qui hic dictus est ad probandum, quod hoc est diffinitio, dicetur in sexto Topicorum:

et ideo tenero videtur. Sed ad hoc dicunt aliqui satis probabiliter, quod aliud est intendere probare, quod a sit diffinitio b, et aliud quod a insit b ut diffinitio et secundum modum diffinitionis. Et primum quidem docetur in Topicis: secundum autem pertinet ad demonstrationem , et probari non poterit. Qui enim primum probat, fundat intentionem suam super id quod est b : qui autem secundum probare intendit, suam fundat intentionem super habitudine quae est in a et b ; et ideo probare non poterit, quia petitur principium. Propter quod aliqui dixerunt, quod duplex est petitio principii: secundum opinionem, et secundum veritatem. Secundum opinionem non est hic petitio principii: secundum autem veritatem est. Et quia in demonstrativis procedit secundum veritatem, ideo est hic petitio principii.

Amplius ad idem inducitur ratio per simile : sicut enim quando per syllogismum aliquid debet syllogizari, non accipitur diffinitio syllogismi: ita nec fit in diffinitione, ita quod si per diffinitionem debeat aliquid manifestari, fiat hoc per diffinitionem diffinitionis. Quod autem in syllogismo non accipiatur diffinitio syllogismi ut aliud per ipsum declaretur, patet : quia syllogismo composito in figura et modo secundum dispositionem primae figurae si debeat aliquid probari per syllogismum, non accipitur quid syllogizare (hoc est, diffinitio syllogismD, sed in syllogismo in prima figura ad probandum aliquid ordinate, prima propositio semper accipitur ut totum, et minor accipitur ut pars, ex quibus duabus est syllogismus : et non oportet quod diffinitio syllogismi accipiatur : sic neque oportet inesse syllogismo demonstrativo demonstrante diffinitionem alicujus de ipso quod quid est esse, hoc est, diffinitionem diffinitionis.

Sed talem syllogismi diffinitionem oportet seorsum positam haberi et non intra substantiam syllogismi: et. oportet ad dubitantem (hoc est, contra dubitan- tem) et quaerendo dicentem interrogative, syllogizatum est hoc, aut non est? per illam diffinitionem syllogismi contradicere, et ostendere per diffinitionem syllogismi, quoniam hoc bene syllogizatum est: et ita ostendere quoniam hoc quod sic argutum est, erat verus syllogismus. Et similiter est de diffinitione diffinitionis, quod non ponitur in syllogismo in quo probatur de aliquo diffinitio, sed seorsum habetur : ubi si aliquis probata jam diffinitione velit contradicere et dicere quod non sit diffinitio, convincatur per diffinitionem diffinitionis, quod haec vera sit diffinitio quae conclusa est per demonstrationem. Haec autem ratio ostenditur, quod non utimur diffinitione diffinitionis in declarando diffinitionem, hoc non ostendit nisi ex consequenti. Si enim declaratum estB per suam diffinitionem ut diffinitum : tunc cognoscendo b secundum quod diffinitum est, cognosco suam diffinitionem : et sic declarata est sua diffinitio : et sicut non utor diffinitione diffinitionis in declarando eam esse diffinitionem diffiniti, sic non debeo uti diffinitione diffinitionis in declarando diffinitionem esse diffinitionem . Sic ergo extra oportet habere diffinitionem syllogismi et diffinitionis ad convincendum contradicentem, et proferre hanc diffinitionem diffinitionis ad hunc (hoc esl, contra hunc) qui dicit quod non quod quid erat esse est id quod syllogizatum est : et dicere quoniam utique hoc quod syllogizatum est, est quid erat esse (hoc est, diffinitio) et inducat rationem : quia hoc quod est diffinitio diffinitionis positum est nobis et concessum quasi principium quod quid erat esse quod dictum est, hoc est oratio ex substantialibus rei quae convertibilis est cum diffinito : et similiter probari debet, quod syllogizare aliquid est syllogizare ita ut quid erat esse : quia syllogizato congruit ratio diffinitionis : et sic convincitur adversarius.

Adhuc autem ad idem quod scilicet diffinitione contrarii non sit demonstrare quod quid : et si aliquis ex conditione

(hoc est, suppositione.) demonstret (hoc est, demonstrare conetur) aliter quam per diffinitionem diflinitionis : sed si intendat quod quid est unius contrarii concludere per quid alterius contrarii: ille enim petet principium, sicut et ille qui demonstrare intendit per diffinitionem diffinitionis. Cujus exemplum est in terminis specialibus: ut si aliquis probet quod quia malo inest divisibile esse ut diffinitivum, quod contrarium divisibilis,hoc est, indivisibile esse ut diffinitivum, est in contrario mali quod est bonum : hoc autem fit in omnibus in quibuscumque est contrarium ut diffinitivum : tunc contrarium illius erit diffinitivum contrarii : si enim contrarium in contrario, etiam propositum in proposito. Bonum autem malo est contrarium : et hoc supponatur : est enim dictum Pythagorae. Similiter indivisivile et divisibile sunt contraria. Arguatur ergo sic : esse quod quid est in eo quod quid est malo, est esse divisibile : ergo esse quod quid est in eo quod quid est bono, est esse indivisibile. Hic enim sic arguens est accipiens et petens quod quid erat esse et demonstrans : cum enim in minori dicit, sed esse divisibile est diffinitivum mali, accipit conclusionem antequam probetur : quia in eo quod est divisibile esse mali, accipitur bonum esse indivisibile: sic ergo petit principium et non probat propositum.

Adhuc autem ad idem ratio est simul probans, quod nec per diffinitionem contrarii probatur quod quid est in eo quod quid est: quia accipere medium ad demonstrandum quod quid est, erit hoc medium cum alterum sit a demonstrato et ab eo a quo demonstratur: etenim in omnibus demonstrationibus sic est, quod medium est hoc de hoc ut alterum de altero, et non ut idem de seipso, hoc est, sed non ipsum accipitur sibiipsi medium, neque accipitur ratio ejus cujus est ratio, et convertitur cum ratione propositi : quia si bonum est indivisibile, malum est divisibile, et e converso : unde unum illorum accipitur in alio. Et sic sive per diffinitionem propositi probet quod quid est in eo quod quid est, sive hoc faciat per diffinitionem contrarii, semper petit principium, et non probabit quid est in eo quod quid est, sicut quaestio quid est debet terminari.

Est autem una oppositio ad utrumque (hoc est, contra utramque viam inductam) contra utrumque enim, hoc est, secundum divisionem sive divisivum syllogismum probantem, et contra sic per diffinitionem diffinitionis vel contrarii syllogizantem una et eadem objectio est. Et hoc est, quod in demonstrationibus talium non ponitur causa, sed adhuc post demonstrationem quaeritur propter quid est homo animal bipes gressibile et ut unum : quia in omni demonstratione probante quod quid est, in eo quod quid est, probantur multa esse unum : unde probatur quod homo est animal gressibile bipes et unum, sed non probatur quod sit animal et bipes, quae per copulationem tantum conjuncta sunt, et non sicut substantialiter unum : hujus enim (quod sic quidem sit unum et non multa) neque una necessitas est (hoc est, nulla) ex acceptis et non probatis in divisivo syllogismo, vel illius qui est per diffinitionem diffinitionis vel contrarii. Non enim probatur unum fieri quod praedicatur ut diffinitio : sed utique secundum talem probationem homo erit universale subjectum unum illorum, sicut homo idem subjecto dicitur musicus grammaticus. Si ergo sic demonstrans non ostendit multa praedicari ut essentialiter et substantialiter unum, non demonstrabit quod quid est in eo quod quid est.

Quaeratur ergo qualiter diffiniens demonstrabit sive ostendet substantiam (hoc est, substantialem diffinitionem) aut quod quid est: non enim demonstrabit eam sicut facit ostensive demonstrans ex certis et notioribus principii sive praemissis manifestam et probatam faciens conclusionem, quae prius non fuit manifesta : sic enim probat et manifestat conclusionem per principia, quod necesse est sequi

conclusionem : et esse cum illa altera quae sunt praemissa ex. quibus sequitur conclusio : ratio enim sic demonstrans est demonstratio et non diffinitio : neque diffiniens sic ex principiis certis procedere potest ad diffinitionis manifestationem.

Neque iterum diffiniens manifestare potest diffinitionem in eo quod quid est, sicut inducens singularia, cum ipsa singularia manifesta sint : hoc tamen de singularibus manifestum est, quod omnia sic sunt uno modo secundum praedicari per compositionem, et nulla sit instantia : quia sunt omnia talia id quod quodlibet est tale cui nihil aliter est quam aliis : sed sicut est in uno, ita et in aliis : talis enim tali syllogismo inducto non quid est demonstrat, sed quia sive quoniam est affirmative, vel negative demonstrat quoniam non est : et non demonstrat quid est in eo quod quid est, quia aliud est quia est, et aliud quid est : et sicut sunt diversae quaestiones, ita diversas vias habent suae determinationis.

Quis igitur est alius modus relictus quo quaestio quid valeat determinari, ex quo nec ostensive per demonstrationem, nec per syllogismum divisivum, neque per diffinitionem diffinitionis, nec per diffinitionem contrarii valet determinari : nec aliquis dicat quod sensibili demonstratione diffiniens demonstret diffinitionem in eo quod quid est in intelligibilibus, et non in sensibilibus non demonstrabit hoc sensu aut digito.