CAPUT V.

Qualiter fit syllogismus ignorantiae in secunda figura contra universalem affirmativam.

Sed per mediam figuram (quae in primis duobus modis concludit universalem negativam contrariam universali affirmativae quam concludit syllogismus scientiae) si fiat deceptio, hoc est, deceptorius sive ignorantiae syllogismus, non contingit utrasque propositiones praemissas in toto falsas esse : et hoc quidem constat per idem quod et superius dictum est, ubi ostendimus qualiter fit ignorantiae syllogismus ex immediatis : cum enim b minor extremitas sit accepta sub a majori extremitate , sicut concludit syllogismus scientiae, omne b esse a, taliter se habentibus extremitatibus ad invicem nihil contingit accipere pro medio, quod in hoc extremo omni sit : in illo autem altero extremo sit nullo modo, sicut in ante habitis dictum est : hoc enim in ante habitis plane probatum est : et ideo hoc leviter dictum sufficit : quia per omnia hic et ibi similis et eadem est ratio. Tamen bene fit ignorantiae syllogismus in secunda figura ex utrisque falsis in parte. Verbi gratia, omnis substantia est animal : nullum corpus animatum est animal : ergo nullum corpus animatum est substantia. Sed et hoc in ante habitis sufficienter ostensum est : et ideo sufficit hoc hic breviter tangere.

Doceamus ergo qualiter fit syllogismus ignorantiae in secunda figura ex altera falsa : et primo in secundo modo secundae figurae, et postea qualiter fit in primo. Dicamus igitur quod altera propositione falsa potest esse ignorantiae syllogismus in secundo secundae : et hoc quaecumque contingit sive majori sive minori : si enim c medium et in a majori extremitate est, et etiam idem c in b minori extremitate secundum veritatem, ita quod de utraque extremitate praedicetur universaliter et affirmative, sicut praetendit syllogismus scientiae concludens omne b esse a, si capiatur deceptive, et c medium in a quidem esse universaliter et affirmative, et accipiatur inB minori extremitate non esse universaliter et negative, sic, omne a est c, nullum B c, tunc propositio major quae quidem est a c erit vera : quia c praedicatur de eo quod subest ei: altera autem (quae est minor propositio universalis negativa) erit falsa : quia in ea negatur superius de inferiori. Termini autem dictae conjugationis sunt, omne animal est substantia : nullus homo est substantia : ergo nullus homo animal. Et est attendendum quod in hoc eodem modo secundae figurae potest fieri iste ignorantiae syllogismus e converso, scilicet ex majori falsa et minori vera : quod quia ex prae-

habitis manifestum est, ideo non oportet hic circa hoc intendere.

In primo autem secundae fit ex majori falsa et minori vera, iterum ignorantiae syllogismus, si medium accipiatur inesse B, cum in a nullo idem c accipiatur inesse : tunc enim superiori hypothesi servata,minor propositio quae est b c vera erit : altera autem major quae est a c erit falsa. Et hoc patet per terminos proximos antepositos, sic, nullum animal substantia : omnis homo substantia : ergo nullus homo est animal. Similiter autem intelligendum et hic fieri svllogismum e converso ex majori vera et minori falsa. Sed circa hoc studere non oportet : quia saepe jam dictum est.

Siquidem igitur privativus deceptionis sive ignorantiae fit syllogismus in secunda figura, dictum est a nobis, et quoniam, et per quae sive per quales propositiones fit deceptio. Non proceditur autem in hac figura dividendo per proprium et non proprium medium, sicut factum est in praecedentibus : quia quae hic est affirmativa, est minor in prima figura : et quae negativa, in eadem prima figura fit major : et ideo eaedem regulae (quae dictae prima in figura fuerunt de majorD sunt hic observandae de negativa : et quae ibi dictae sunt de minori, sunt hic observandae de affirmativa. Et haec plana sunt ei qui collationem facit de figura ad figuram : et ideo in secunda figura existente falsa distinguendum est : aut enim fit per medium proprium, et tunc solum negativa potest esse falsa : et eodem modo distinguendum est quando altera tantum est falsa, sicut satis distinguendo dictum est in prima figura.

CAPUT Yf.

Qualiter fit ignorantiae syllogismus in prima figura concludens affirmativam immediatam.

Ignorantiae autem syllogismus concludens affirmativam mediatam quae con- traria est negativae conclusae in scientiae syllogismo fit quidem in prima figura per medium proprium, et per medium non proprium : et quando fit per medium proprium, dupliciter fit, scilicet per medium proprium ejusdem coordinationis, et fit per medium proprium non ejusdem coordinationis.

Quando igitur fit per medium ejusdem coordinationis: tunc impossibile est utrasque praemissas esse falsas : sed major tantum in syllogismo ignorantiae erit falsa : quia illa potest mutari secundum oppositas qualitates : sed minorem propositionem quae est b c necesse est manere in eadem qualitate : quia minor in prima figura semper est affirmativa siquidem fiat a prima figura, sicut dictum est in praehabitis : propter quae necesse majorem propositionem quae est a sig. semper esse falsam : haec enim sola in prima figura conversa est ad oppositam qualitatem : major enim syllogismi demonstrativi quae est negativa et vera in syllogismo scientiae, transmutatur in contrariam in syllogismo ignorantiae. Cujus exemplum est, quod syllogismus scientiae demonstrativus fit sic, nullum sensibile est incorporeum : omne rationale mortale est sensibile : ergo nullum rationale mortale est incorporeum. Syllogismus autem deceptionis formatur sic : omne sensibile est incorporeum : omne rationale mortale est sensibile : omne ergo rationale mortale est incorporeum.

Similiter autem est deceptio eodem modo si ex alia coordinatione accipiatur medium proprium, sicut dictum est in illa quae est privativa deceptio. Cujus exemplum est : omnis color est albus : omnis albedo color : ergo omnis albedo est alba. Si enim istae propositiones in contrarias transmutantur, erit syllogismus scientiae : semper enim necesse est manere propositionem minorem quae est B D, sive sit medium proprium in eadem coordinatione, sive sit ex alia : propositionem autem majorem (in medio

proprio quod ex alia coordinatione assumptum est quae est a d) necesse converti secundum oppositas qualitates in ignorantiae syllogismo : unde haec deceptio eadem et syllogismus est priori.

Cum vero fit deceptionis syllogismus per medium non proprium, potest fieri pluribus modis. Potest enim fieri ex utrisque falsis, et potest fieri ex altera falsa : et hac qualibet contingente, majori scilicet falsa et minori vera, vel e converso minori falsa et majori vera. Ex majori quidem vera et minori falsa, siquidem D medium non proprium sit sub a majori acceptum extremitate : tunc enim quae est major, erit vera, altera autem erit falsa quae est minor : quia tunc d medium non est supra b, eo quod a major extremitas potest esse in pluribus quae non sunt sub invicem. Termini autem in quibus hoc apparet, sunt : omne corpus est substantia : omnis quantitas est corpus : ergo omnis quantitas est substantia. Sumptis autem minori et conclusione contrarie, erit conclusio vera in eisdem terminis, licet major sit falsa et minor vera, sic, omne corpus substantia : nulla quantitas corpus : ergo nulla quantitas substantia.

Si vero d non proprium medium non sit sub a sumptum, sed sit in b, tunc manifestum est quod haec quae est major affirmativa et universalis, erit falsa : minor autem erit vera : affirmativa enim accipitur major, et ideo falsa : quia affirmatur praedicatum de subjecto quod non est in eo : eam enim propositionem quae est B D quae est minor, contingit et falsam esse et veram : nihil enim prohibet a quidem majorem extremitatem in d medio non proprio nullo esse, et tunc major est falsa, d autem medium esse in omni B minori extremitate, et tunc minor est vera. Sint termini, animal, scientia, musica, sic, omnis scientia est animal : omnis musica est scientia : ergo omnis musica est animal. Si autem convertantur major et conclusio in contrarias, sequitur conclusio syllo- gistice, sic, nulla scientia est animal : omnis musica scientia : ergo nulla musica est animal. Et sic exemplum patet esse improprium : quia fit per medium proprium, cum per improprium fieri deberet : sed de exemplo non est curandum. Possunt tamen termini satis congrue accipi sic majori in parte existente falsa : omnis substantia est lapis : omne animal est substantia : ergo omne animal lapis.

Non autem iterum nihil prohibet, dicit Aristoteles, et altera negatio superfluit : et est ac si dicat, nihil prohibet a esse in nullo d, hoc est, a in nullo d esse : altera enim negatio superfluit, etD esse in nullo b, et tunc ambae praemissae affirmativae et universales acceptae erunt falsae, ex quibus universalem affirmativam concludens erit ignorantiae syllogismus, sic, omnis linea est substantia : omnis altitudo est linea : ergo omnis altitudo est substantia. Manifestum est igitur quoniam cum non sit medium sub a, et utraeque propositiones possunt esse falsae, et altera quaecumque contingit in ignorantiae syllogismo.

Quot quidem igitur modis et per quae sive per quas propositiones et terminos possunt fieri secundum ignorantiae syllogismum deceptiones, et in his propositionibus quae sunt sine medio sive immediatae, et in his quae sunt mediatae (per medium demonstrationis conclusae) jam satis dictum est.