CAPUT XII.

Quod statur in summo et infimo si scire per demonstrationes supponatur.

Adhuc autem alius modus ad idem ostendendum est, supposito eo quod est scire per demonstrationem. Si enim erit demonstratio de subjectis, de quibus quaedam passiones demonstrantur quae scire faciunt : tunc aliquod potius, hoc est, potiorem aliquem habitum ad ipsa concipienda habebimus quam scientiam factam per demonstrationem, ut dicit cavillator, hoc est, de his mediis et propositionibus sive per haee, alia quaedam priora praedicantur, per quae illorum fit demonstratio : neque aliqui possunt ad illa principia quae praedicantur de mediis et propositionibus demonstrationis concipienda aliquid habere potius, hoc est, potiorem habitum quam scire scientiae factae per demonstrationem, eo quod scire, ut dicit cavillator, non est per demonstrationem. Si autem hoc est, hoc est conclusio, per hoc principium notum est hoc quod est principium, ut dicit cavillator : et ad hoc sciendum, non habemus aliquid melius, hoc est, meliorem habitum quam scire per demonstrationem, neque per hoc quod est scire per demonstrationem hoc principium notum factum sciemus : tunc sequitur pro certo, quod aut nihil scimus nisi ex suppositione si prima vera sunt, aut omnium erit demonstratio, aut abibit in infinitum et nunquam stabit, neque in sursum, neque in deorsum. Si ergo ( a destructione consequentis) est aliquid scire per demonstrationem, sicut in ante habitis probatum est : et non contingit vere scire ex aliquibus, hoc est, ex particularibus quae aliquando sunt et aliquando non sunt : neque est vere scire ex suppositione,ut dicatur conclusio esse vera si praemissae verae sunt : tunc manifestum est quod stant et linita sunt praedicamenta sive praedicata quae media sunt ad concludendum hanc vel illam conclusionem.

Si enim non steterint talia praedicata pro mediis pro bationum assumpta, sed est semper uno accepto in superius super praedicatum conclusionis, aliud iterum accipere et super illud aliudin infinitum : tunc sequitur quod omnium erit demonstratio et principiorum et principiatorum :

et sequitur ex hoc, quod quia non contingit scientem transire infinita, quod haec quae scire volumus, non sciemus per demonstrationem. Si igitur, ut dicit cavillator, neque aliquid melius habemus ad principia scienda quam scire per demonstrationem, et illa per demonstrationem scire non possumus, sequitur quod nihil scietur per demonstrationem simpliciter : sed tantum se ietur (quod scitur) ex suppositione, quod inconveniens est. Inconveniens enim est dicere, quod principia non stant : et quia si sciuntur per demonstrationem, quod etiam non stat in aliquo fine demonstratio. Dictum autem cavillatoris hoc qui dicit, quod non habemus aliquid melius ad accipienda principia quam scire, falsum est : habemus enim intellectum quo accipimus principia, qui melior habitus est quam scire : et si nos scire dicamus principia, hoc erit extenso nomine scientiae, sicut in ante habitis dictum est.

Logice (hoc est per rationes logicas communes sumptas ex ratione ejus quod est scire, et ejus quod est diffinire) ex his quae dicta sunt utique aliquis credet persuasus de eo quod dictum est, quod scilicet praedicata et subjecta pro mediis accepta, super praedicatum vel sub subjecto inferius stabunt et finita sunt.