CAPUT III.

Quod non convenit simul affirmare et negare per probationem sumptam ex hoc quod sermo aliquid significat.

Quamvis autem ostensive non probetur praememoratum principium, tamcn deducitur ad multa impossibilia qui hoc praesumpserit negare, si dederit quod dicta sua, sermones et rationes aliquid significant in quantum in eo sunt sibi significando vel in quantum in alio sunt per auditum significando alteri : hoc enim est necesse, quod scilicet sibi et alteri significant aliquid, si per sermones aliquid dicere intendit. Sin autem detur quod nihil significando dicit, tunc dictum tale non habebit virtutem et rationem sermonis : nec erit talis dictio sermo : quia omnis sermo institutus est aliquid significare, cum sermo ad aliud non sit nisi ut conceptus cordium nostrorum nobis invicem significemus. Si igitur nihil significat dictio, non esset talis dictio sermo, nec ei qui loquitur ad. seipsum aliquid significans, neque aliquid designans ad alium cui loquitur. Sed si dederit aliquis, quod dictum aliquid significat, tunc erit demonstratio quod idem secundum idem non simul est et non est: ecce namque aliquid erit diffinitum nomine significatum, quod dicitur inesse vel non inesse : sed causa demonstrans hoc quod erit hujusmodi demonstratio, est ille qui sustinet hoc esse verum, quod sermo loquentis aliquid, significat : dummodo enim hoc detur, ipse qui dicit rationem sive locutionem interpretativam non esse, et destruit eam, de necessitate sustinet et ponit eam esse. Dicens enim rationem interpretativam non esse, aliquid significat, sicut jam ex hypothesi concessum est : et si hoc dicto aliquid determinatum dicit, hoc idem verum est quod significat per nomen. Deinde igitur nomen dictum significat determinato aliquid, esse vel non esse : igitur non omne dictum se habet simul sic et non sic, quod significat simul, idem esse et non esse secundum idem. Amplius per eamdem hypothesim si homo significat unum determinatum et univoce, sit hoc quod significat, animal bipes. Dico autem etiam unum significare in his complexis enuntiationibus, quando significant hoc esse si hoc est: et siquidem illud significatum sit homo, hoc erit homini esse : quia hoc est essentialiter praedicatum de ipso et totum et solum significatum ipsius. Si autem aliquis dicat cum Heraclito, quod homo vel aliud nomen non significat unum solum, sed plura : hoc nihil restat sive impedit, dummodo solummodo illa plura dicat esse finita, et essentialiter significata, non denominative, sed sicut plura (piorum quodlibet est essentiale subjecto de quo praedicatur nomen : ponatur enim in singulis rationibus nominis proprium nomen diversum. Dico autem exponendo hoc, ut si quis non dicat, quod hoc nomen, homo, significat

unum, sed multa, de quibus tamen univoco dicatur animal bipes, si illa plura quae significat hoc nomen, homo, sint unum in natura ot univoca : tunc enim patet quod hoc nomen, homo, significat illud unum univocum, quod dicitur de pluribus, et dicet illud esse, et non dicit illud esse et non esse simul. Si vero homo dicit rationes diversas et plures, sed distinctas numero, idem sequitur. Ponatur enim nomen speciale cuilibet rationi substantiae diversae secundum unamquamque rationem : licet enim nobis nomina lingere : tunc enim nomen illud significabit ea quae significat esse tantum, et non significat ea esse simul et non esse. Haec autem positio fuit Heracliti, quod plura significat nomen, sed finita. Si autem non ponatur nomen significare plura, et finita, sed potius plura et infinita, sicut dixit Anaxagoras, tunc palam ex praedictis est, quod nulla erit ratio vel disputatio vel. sermocinatio inter homines : quia nomen non significare unum, est nomen nihil significare. Unum enim nomen univocum est ab una forma impositum, et hoc importatur per nomen : et si non significat illam rem, penitus nihil significat. Illam autem rem significare non potest, si infinita significat : quia si plura significaret, tunc posset cujuslibet nomen aptari, sicut diximus : sed si infinita, significat, non possunt aptari nomina infinitis : et sic illa tunc uno nomine significari non possunt: quia uno nomine semel posito, nullus potest uti aequivoce simul : quia non contingit intelligi simul nisi unum nomine uno. Non significantibus autem nominibus a nobis aufertur disputatio quam simul habemus ad invicem, et illa quae secundum veritatem est disputatio ad alterum, et illa quae minus proprie disputatio vocatur, quae est hominis ad seipsum. Nihil enim contingit intelligere secundum actum, si nihil intelligat esse unum : sed. si. convenit intelligere, tunc hoc modo convenit ut ponatur huic determinatae rei quae intelligitur, nomen unum.

Sed sic sicut a principio dictum est, erit aliquid unum significans nomen unum, et significabit unum in re. Nec hoc modo igitur convenit quod hominem esse significet, cum hoc eodem modo simul hominem non esse. Si autem aliquis dixerit, quod homo non solum significat, multa ut denominative dicta, de uno ut subjecto, sed significat ea ut multa quae denominant ipsum ut unum sibi essentialiter et univoce : et hoc ideo dicunt, quia, nos non dignamur dicere ut unum significent ea quae de uno denominative praedicantur, hoc iterum erit inconveniens : quoniam sic musicum et album erunt essentialiter unum univocum in nomine hominis musici et albi. Sequitur autem ex hoc ulterius, quod omnia, erunt unum ratione et genere, quia omnia de substantia denominative praedicantur. Omnia enim secundum hoc erunt univoca. Et hoc falsum est, quia denominativa non sunt univoca. Tamen etiam secundum hanc positionem in uno nomine non erit idem esse et non esse nisi secundum aequivocationem illam solam, si quem nos Latine hominem vocamus, alii autem alterius linguae vocant non hominem : tunc enim nomen unum diversis idiomatibus significabit finitum et infinitum, et affirmatio et negatio in genere quae est negatio termini infiniti, quod scilicet non homo significet aliquid in genere uno, quae est negatio termini infiniti animalis, quod est non homo, referuntur ad vocem unam praedicto modo aiquivocain. Sed quod a nobis hic dubitatum et quantum est, non est hoc quod quaeramus, si contingit simul hominem esse et non hominem esse secundum aequivocum nomen tantum : sed quaesitum est a nobis hoc, si contingit secundum rem idem esse hominem et non esse hominem simul et secundum idem. Si autem dicatur quod non homo et homo non significant aliquid diversum, tunc palam est quia non esse hominem secundum rem non erit diversum ab esse hominem : ergo hominem esse erit non ho-

minem esse secundum rem : haec enim duo erunt unum et idem secundum rem et rationem. Esse enim unum et idem significat re et nomine esse unum, sicut unum et idem sunt synonima vestis et indumentum, et vinum et merum et bacchus, et ensis et gladius : et hoc unum est quando ratio rei est una. Si vero ista fuerint sic re et ratione unum, nomine tantum differentia, tunc hominem esse significabit hominem non esse : et hoc est contra hypothesim : quia datum fuit quod ista diversa significant, quando datum fuit quod quodlibet significat id cujus est ipsa diffinitio. Verbi gratia homo significat id quod est animal bipes. Itaque si quidem est verum dicere quod homo est animal bipes : hoc enim, sicut diximus, significat nomen, cum dicimus quod homo erat, necessarium est quod nomen non significat nisi unum : sed si hoc est necesse, tunc nullo modo contingit quod hoc idem hominem esse sit non animal bipes esse. Necesse enim esse, sicut in Logicis dictum est, significat idem quod impossibile non esse, et convertitur cum ipso. Igitur ex omnibus praedictis sequitur, quod non contingit hoc quod simul verum sit dicere una dictione hominem esse et non esse hominem.

Eadem autem ratio est de negatione in dictione qua dicimus non esse hominem : hoc enim non significat esse hominem : et hoc est ideo, quia hominem esse et non esse hominem diversa significant magis quam disparata sint diversa. Si enim album esse et hominem esse diversa significant, quae cum subjecto possunt esse unum, tunc multo magis hominem esse et hominem non esse diversa significabunt. Ista enim duo, hominem esse et hominem non esse, multo magis opponuntur, quam album esse et hominem esse : igitur ista duo significant diversa, et non aggregantur sub unius nominis signifi-

catione. Si quis autem dixerit quod album natura et diffinitione idem quod homo significat, tunc contra hoc idem dicimus quod et prius diximus, quod scilicet secandum hoc omnia erunt unum et idem natura et diffinitione, quia omnia

alia denominant substantiam, et erunt idem natura et diffinitione cum ipsa : omnia igitur erunt unum, et non solum opposita erunt unum. Si autem hoc non contingat, sed est impossibile, tunc sequitur necessario quod uno nomine non significantur opposita : et hoc maxime patet, si concedatur quod interroganti et

quaerenti potest responderi directe ad propositum hoc quod interrogat et quaerit : si enim aliquis interrogat et quaerit una simplici interrogatione, an. hoc est homo ? et respondens respondeat negationem cum affirmatione, dicens quod hoc est homo et non homo,non dat responsionem congruam interroganti, quia plura respondet unum solum interroganti et quaerenti. Quamvis enim nihil abest sive differt unum et idem esse in re hominem et album, et alia mille in pluralitate accidentium, quae omnia unum sunt subjecto, tamen interroganti simplici et unica quaestione, et verum est dicere hoc esse hominem vel non, danda est unica responsio, et respondendum est ei nomen unum significans id quod interrogat, et non est addendum in responsione, quia hoc sit etiam album et nigrum et magnum et alia mille talia quae accidunt ei : impossibile est enim accidentia quae infinita permanere debent pertransire respondentem. Oportet ergo quod aut omnia respondendo permeet, cum eadem ratio sit de omnibus, aut nullum : sed non omnia permeabit : nullum igitur respondebit nisi interrogatum. Similiter igitur secundum omnem eumdem modum, quamvis millies idem sit homo et non homo, quia mille per negationem termini infiniti supponere potest, tamen interroganti si est homo ? non est respondendum simul, quia est homo et non. homo, si, sicut dictum est, non homo, et alia quaeque acci-

(limi homini, sunt respondenda secundum affirmationem et negationem, ut respondeat quaecumque sunt et non sunt, sicut album et non album, et nigrum et non nigrum, et magnum et non magnum,

et alia infinita talia quae accidunt. Si enim hoc facit sic respondendo una responsione unum interroganti, tunc non disputat: quia nunquam respondet ad intentionem interrogantis. Ex omnibus igitur quae inducta sunt, planum est quod nomina nec infinita neque opposita neque multa significant. Et sic patet ulterius quod significant contradictoria.