CAPUT VI.

Et est digressi o ponens rationem eorum qui materiam et formam dicunt esse unam essentiam, et ideo diffinitionem esse unum et non multa.

Oportet autem nos digressionem hic facere, et subtiliter adhuc de dicta quaestione interius perquirere,quare diffinitio sit unum et non multa, et diffinitum similiter : haec enim quae dicta sunt, multis causa fuerunt erroris. Alii enim divertentes a causa diversitatis, et formidantes dicere diffinitionem esse diversa, dixerunt idem in essentia esse materiam et formam : et ad hoc sequuntur infiniti errores. Alii autem secedentes ab hoc, dixerunt totam generationem non esse nisi congregationem, et nihil vere et per essentiam unam esse unum. Alii autem multa media quaerentes conjunctionis animae et corporis et formae et materiae, risibilia dixerunt de mediis conjungenti-

bus quae suo mendacio confinxerunt : sicut enim dixit Aristoteles in XII primae philosophiae, fictum est omne quod praeter rationem ponitur. Iii autem qui materiam et formam unam dicunt esse substantiam et essentiam, has pro se inducunt rationes : dicunt enim quod universale praedicatur de pluribus, et quod nihil praedicatur nisi forma : dicitur autem, quod materia est substantia et forma est substantia : igitur substantia est commune praedicatum de materia et orma. Cum autem nihil praedicetur nisi forma communis, et non praedicatum per accidens, sed substantiale, videbitur materia secundum esse substantiale esse forma. Igitur materia et forma sunt idem per essentiam : materia enim de nullo praedicatur : sed quidquid praedicatur, est forma : cum enim dicitur, materia est substantia, praedicatum quod est substantia, est nomen appellativum quod qualitatem communem significat, quae qualitas non est forma accidentalis, sed substantialis : qualitas autem substantialis forma substantialis est : et cum praedicatum non sit alia essentia separata ab essentia subjecti, videtur istis quod materia sit secundum essentiam idem substantiali formae.

Si quis autem dicat, quod ex his non nequitur quod materia sit forma : quia cum dicitur quod materia est substantia, et substantia est forma, non praedicatur substantia de materia ut ens vel essentia, sed ut esse et idem, cum dicitur, materia est substantia, idem est ac si dicatur, materia informata est forma substantiae : et in hac resolutione forma cadit oblique. Et ideo non sequitur quod materia sit forma per essentiam. Contra hoc iterum objicientes dicunt, quod quaecumque sunt unius generis, participant unam naturam communem : materia autem, et forma, ut dicunt, sunt unius generis : quia utrumque horum est substantia : participant ergo naturam unam. Cum autem utrumque eorum sit simplex, neutrum eorum aliquid addit dupra na- turam illam, nisi forte modum quemdam, sicut in quinto diximus. Cum igitur forma vere sit substantia, et materiam per essentiam constat esse substantiam, haec duo quae sunt materia et forma, erunt una et eadem simplex essentia et natura : hoc autem confirmant per hoc quod essentiam communem quae potestate habet et ambit multa, non dividit et distinguit nisi actus : materia autem accepta sub hoc communi quod est substantia, neque est actus, neque habet actum .: igitur non dividit essentiam praedicati communis. Cum igitur sit idem cum essentia formae, videbitur materia in nullo dividi ab essentia quae est forma.

Adhuc autem quia si materia et forma non differunt nisi per potentiam et actum, et illa faciunt differre secundum essentiam, eo quod idem quod est prius in potentia, postea est in actu, videtur quod materia in se accepta non differt a forma secundum se accepta : circumscribatur enim potentia a materia et actus a forma : et cum in alio non differant, videtur tunc quod circumscriptis his quae faciunt differentiam ab utroque, quod remanet, sit idem per essentiam. Et hoc maxime videtur, quia cum omne quod nominatur vel significatur, non nominetur vel significetur nisi nomine habitus vel privationis : et si materia nominatur nomine habitus, cum habitus sit forma, videtur quod in hoc non dividitur ab essentia formae : si autem nominatur nomine privationis, sequitur idem : quia privatio non est pura negatio, sed relinquit aliquid formae. Si igitur circumscribitur id quod est privationis et potentiae, non remanet aliquid per hoc quod dividitur ab essentia formae : et sic materia et forma sunt essentia idem.

Amplius actus et potentia sunt duo prima contraria in quolibet genere, sicut in sequenti hujus sapientiae libro declarabitur. Sunt igitur duo prima contraria in genere substantiae : habent enim unum commune praedicatum quod neutrum eorum diffinit : actus autem diffinit ipsum

ad unum contrarium, et potentia diffinit ipsum, ad alterum : circumscriptis igitur his quae determinant ipsum, non remanet nisi natura communis : igitur materia et forma, circumscriptis potentia et actu, sunt una natura et essentia communis. Aut igitur communis natura est essentia alia et alia, aut una et eadem. Non potest autem dici quod sit essentia alia et alia, quia circumscripta sunt distinguentia, et cessante distinguente, remanet identitas. Igitur materia et forma sunt una et eadem radicaliter essentia. haec et alia quaedam absurda quidam errantes, et in errorem suum alios inducentes, inducunt, concedentes quod materia proxima quam vocant necessitatem, et forma sunt idem in essentia, et quod generis non est alia essentia ab essentia Differentiae : quia cum dico quod ex aere fit ignis, sicut et nos in praecedentibus diximus, ignis secundum inchoationem est in materia aeris : et ideo aer est in potentia ignis : et ille habitus inchoatus per virtutes agentis ingressas in aerem, convalescit et continue proficit ad necessitatem, et tandem terminatur in ignem. Et ideo dicunt totam materiam esse idem formae, et genus

Differentiae, et non esse has naturas diversas : et cum dico, ignis fit ex aere, dicunt quod propositio notat circumstantiam materiae perficientis ad actum.

Sed si hoc est verum quod dicunt, sequitur omnia esse unum et idem per essentiam : quaecumque enim uni et eidem sunt eadem per essentiam, ipsa sunt sibi invicem eadem : sed rationale est idem animali per essentiam, et irrationale est idem eidem : ergo rationale et irrationale sunt idem per essentiam, et non differunt nisi per modum quemdam et accidens :

et haec jam inveniuntur concessisse quidam modernorum Philosophorum. Amplius autem si hoc est verum quod dicunt, sequitur omnia esse eadem per essentiam : quia materia prima erit una et eadem cum omnibus differentiis secundum, inductam rationem, et differentiae erunt ad invicem eaedem : et sic omnia erunt ea- dem. Si autem ad memoriam reducantur

quae nos in praehabitis diximus, nihil horum sequitur inconvenientium : quia idem licet sit formaliter quod est in potentia et actu, et non differunt nisi per esse et esse, tamen materia non est idem cum forma : quia materia dicit subjectum utriusque : et hoc nunquam idem est cum forma, sicut probatum est in secundo Physicorum. Adhuc autem quaecumque sic se habent ad invicem, quod unum est prius natura, et alterum posterius, illa non sunt una natura et una essentia : sic autem se habent ad invicem genus et differentia : videtur igitur quod haec non sit una natura. Hoc idem arguitur ex hoc quod genus est quid, et differentia est quale, et quod genus nihil diffinit eorum quae continet, differentia autem diffinit. Adhuc autem quia genus est compositum et differentia simplex, et alia talia sunt infinita, quae ad hoc possunt induci.

Propter quod a via quam dedimus in septimo, non est recedendum, et dicendum quod in veritate materia nullo modo est idem formae : quia aliter idem esset agens et patiens : et cum agens sit actu, et patiens non sit actu, sequeretur quod idem esset actu, et secundum idem non esset actu : et sic contradictoria essent simul vera : unde compositum ex materia et forma est unum, sicut dicit Aristoteles : quia partes ejus referuntur ad unum essentialiter, quod est tota rei essentia, et est totum secundum id quod est : non enim accipitur materia ut distincta in actu, et forma ut per se dictincta : quia sic ex eis nunquam fieret unum, et unum non refertur ad alterum, sed accipitur materia sub potentia quae est habitualis inchoatio formae, et forma sumitur ut actus diffusus et terminans et finiens potestatis illius indelinitatem : et sic patet quod totum esse compositi et diffiniti est unum et non congregatum : quia subjectum materiae quod sustinet esse, est fundamentum, et nihil est de esse rei, sicut etiam Boetius dicit quod species est totum esse individuorum.

Quod igitur objicitur, quod materia est substantia, et forma est substantia, et quod idem praedicatur de utroque, et quod hoc est essentiale praedicatum : dicendum quod omnia quae sic objiciuntur, vana sunt et frivola, signis non veridicis et logicis innixa : quia substantia non praedicatur de materia et forma univoce, sed per prius et posterius : et ideo forma vere est substantia, et materia est substantia per relationem ad formam, sicut saepe diximus : et ideo praedicatum hoc nec est essentiale, nec accidentale, sed est quidam modus ejus, quod ad substantiam quocumque modo refertur. Et ideo substantia non dicit unam naturam quae sit in utroque istorum, materia videlicet et forma. Eodem modo dicimus, cum dicitur quod forma et materia sunt in genere uno, quod sit una communis natura in utroque : hoc enim est falsum, sicut jam patuit. Cum autem dicitur quod materia et forma non distinguuntur nisi actu et potentia, si circumscribantur distinguentia, remanet unica natura : dicimus quod hoc falsum est: quia materia et forma per actum et potentiam proprie non distinguuntur, sed potius per potentiam materia refertur ad formam., et analogiam habet ad ipsam : et hoc non est distinguere, sed unire : sed seipsa materia non est forma, quia materia est subjectum, et fundamentum quod dividitur divisione quantitativa in plura subjecta : et forma nihil illorum est, sed potius est actus et terminus non nisi divisione qualitativa divisibilis. Ad ea autem quae de natura generis et Differentiae dicunt, satis patet solutio per ea quae dicta sunt in quinto hujus nostrae primae philosophiae libro. Sic igitur procedendum est, et declinabitur omnis error, et hoc est quod intendimus,