CAPUT VII.

De revictione eorum qui ista ratione non persuasi, sed ex contentione dicunt, quaerentes victoriam in conflictu orationis.

Sunt autem aliqui qui non interrogant de veritate rerum, nisi eos solum qui persuasi sunt in his positionibus, et non interrogant nisi has tantum quas isti judicant per se rationes. quaerunt enim illi quis sit iste qui judicat judicio apprehensionis omnino, et universaliter convalescentem opinionem quae in nullo aliter se habeat : et quaerunt universaliter et omnino recte judicantem circa singula : et quaerunt ad hoc quod consentiunt quod verum est omnino in opinando illum de rebus sic vel aliter, ac si res et esse rerum et veritates non sint nisi in anima secundum aestimationis sensualis apprehensionem. Tales vero dubitationes similes sunt, ac si nos dubitaremus, utrum nunc loquentes de rerum quidditatibus, dormimus, aut vigilamus : quia in dormitione movemur ad imagines apprehensas sicut ad res : et ideo isti faciunt, ac si tota philosophiae consideratio sit Boni-

nium et passio dormientis. Omnes autem hujusmodi dubitationes idem valent. Hi enim qui hoc dicunt, dignantur dicere principium quoddam esse rationem omnium per quod probantur : et illud etiam quod est omnium principium, quaerunt accipere per demonstrationem. Volunt enim supponere, quod hoc sit principium indemonstrabile quod non contingat simul affirmare et negare: et ideo quia quaerunt hoc aliud accipere principium, et non invenientes ipsum in rebus, recurrunt ad ea quae sunt in anima: et cum ibi inveniunt opposita in uno tempore de eodem apprehendi, dicunt simul contingere affirmare et negare. Quod igitur persuasi sint rationibus istorum, manifestum est in actibus eorum : quia opera eorum interrogando declarant, quod jam in rationes eorum quae inductae sunt, sunt introducti. Haec autem est passio sive aegritudo eorum quam diximus. Quaerunt enim rationem demonstrationis in his in quibus nulla est ratio demonstrationis : principii enim primi per quod alia demonstrantur non est demonstratio : et haec quidem quae nunc dicimus, quidam istorum qui persuasi sunt, facile credent. Non enim est difficile sumere per intellectum id quod dicimus, quando solvitur eis ratio in qua de errore sunt persuasi: illi enim qui non quaerunt nisi vim sive victoriam in verbo disputationis et gloriam, sicut sophistae, et persuasi sunt, quaerunt impossibile ad quod sicut ad metam deducant: hi enim dignantur pro magno reputantes contraria dicere in sermone disputationis, et recte sibi ipsis dicunt contraria : et per hoc convincuntur : verum etiam sic contra illos disputabimus dicentes, quia si detur quod non omnia sunt ad aliquid, sed quaedam dentur esse secundum se et absolute dicta, tunc non erit omne quod apparet verum. Nam quod apparet, alicui apparet : et ideo qui omnia quae apparent dicit esse vera, et ideo quia apparent, cum. idem sit verum esse quod esse omnia quae sunt dicit esse, ideo quia apparent :

eo igitur cui apparent aestimante, ea sunt, et non aestimante, ea non sunt. Sunt igitur relativa, et apparentia aestimantis dat eis esse., sicut lux dat esse coloribus : igitur qui omnia quae apparent esse, vera dicit, et ideo quia apparent omnia quae sunt, facit esse ad aliquid : propter quod sophistis quaerentibus vim et victoriam in oratione, custodiendum et praeservandum est nobis dignantibus eis simul sive similiter dare, sive reddere orationem contra proterviam orationis : quia non res, sed pugnas et conflictiones verborum ostendunt . Dicemus ergo quia non . apparens est. Non enim est proprium quod apparens sit simpliciter quod res secundum sui substantiam non est apparens, ita quod apparentia sit esse et substantia ejus. Sed quando apparet alicui cui apparet et quando apparet et in quantum apparet,sic in apparentia est, et non simpliciter : et sic solvitur dubitatio persuasi in rationibus inductis. Si autem non persuasi sunt, sed dant orationem ut in verbis quaerant victoriam, et non ita dicunt ex mentis persuasione : tunc sequitur contra eos, cpiod statim coguntur dicere contraria sibiipsis, et sic confusionem pro gloria reportant : contingit enim, quod eidem homini idem secundum rem diversum apparet secundum diversos sensus : citrina enim cholera eidem visui potest apparere mel, et gustui non mel: et duobus oculis existentibus contingit, quod non uterque unum et idem videt, si dissimiliter situs eorum mutetur. Si enim digitus uni oculorum supponetur, et exprimatur ad superius extra situm naturalem oculus, contingit unum et idem non unum, sed duo videri : et sic contraria idem homo et de eodem judicabit : quae contraria ambo sunt vera, si totum est verum quod apparet : quoniam quoad praeinductos sophisticos dicentes quod apparet verum esse propter jam dictas causas, sequuntur statim ista contraria sui dicti: et sequitur propter hoc quae dicunt omnia similiter simul esse falsa et vera : neque enim pos-

sunt omnibus semper eadem apparere : neque potest esse quod eidem homini semper appareant eadem, sed multoties contraria sunt, et quae secundum idem tempus apparent eidem secundum diversos sensus: tactus enim unus in duobus digitis variatis, ita quod medius supra indicem exterius recurvetur, et glohulus rotundus sub digitis moveatur, dicit unum esse duo, quod tamen visus dicit unum in eodem tempore. Aut igitur nullatenus est causa, quare hoc sit quod est idem et secundum idem sensu, et similiter et in eodem tempore : aut contraria, sicut dictum est, coguntur concedere secundum judicia diversorum sensuum simul esse vera : hoc autem est impossibile : oportet igitur aliam partem disiunctivae esse veram, scilicet quod hoc nullatenus sit causa, quia hoc sit verum vel illud, quia est idem et secundum idem sensu cui apparet et similiter et in eodeuii tempore.

Sed forsan diceret aliquis ad hoc , quod hoc quod dictum est, ideo necesse erat eis dicere, non propter hoc quod dubitent in re, sed orationis causa et victoriae quam quaerunt in disputando, necesse fuit hoc dicere, dicentibus eis quia hoc non est verum in re, sed est verum huic cui apparet, ita quod totius veritatis apparentia sit causa : tunc sicut prius dictum, sequitur quod necesse est, quod isti faciant suo dicto omnia ad aliquid esse et nihil esse absolutum, et quod omnia sint relata et ad opinionem et ad sensum : igitur nihil factum est in praeterito, nec est in praesenti, nec erit in futuro aliquid quod nullius sit opinantis, sicut nullus est filius nullius patris nec fuit nec erit. Si vero aliquid in praeterito factum est, aut aliquid factum erit in futuro absolutum, quod ipsum quod est, non opinantis est, tunc palam quod sequitur, quod non omnia ad opinionem esse dicuntur. Amplius autem si concedamus, quod et verum est, quod unum relativum dicitur et est ad unum solum sibi oppositum correlativum : aut concedamus, quod suum correlativum est determinatum et non abibit in infinitum : et si concedamus quod ita ad unum et ad finitum est idem et dimidium et aequale et omnia alia relativa, et quod secundum hoc duplum non. dicitur ad aequale, nec aliquid aliud nisi ad suum oppositum correlativum. Sed secundum haec quae diximus, dicemus quod duplum non dicitur ad suum correlativum quod est dimidium, sed dicetur ad opinantem : et iterum secundum dicta dicemus, quod homo est ad opinans ut opinans, si idem penitus est esse hominis et esse opinati : tunc enim opinans non est homo in esse hominis, sed est opinatum in esse opinati: et iterum ille homo opinans non habebit esse nisi opinati, ex quo datur quod nullum sit esse nisi opinati, et sic erit quartus opinans : et hoc modo in infinitum ibitur in speciebus opinantium, quod est impossibile : falsum est ergo quod non sit esse verum in rebus nisi opiuionis. haec igitur dicta sunt ad hoc probandum, quod cunctorum hominum firmissima omnium opinionum est haec, quod oppositae propositiones contradictoriae non. sunt simul verae neque simul falsae. Dictum est etiam quid inconvenientium sequitur contra eos qui hoc dicunt, et qua de causa hoc dicunt.