CAPUT II.

De inconvenientibus quae sequuntur ex illa positione Megaricorum.

Inconvenientia autem quae sequuntur positionem Megaricorum, non est difficile videre : palam enim, quod secundum dictum eorum non est aedificator nisi quando secundum actum aedificat : q uia secundum istos idem est dicere aedificatorem esse possibile esse quod aedificatorem aedificare, eo quod dicunt quod potentia non nisi in actu est. Et similiter est in aliis potentiis quae sunt artes. Nos autem jam in secundo Physicorum solventes hanc difficultatem, quae est quod causa et causatum sunt simul, ostendimus quod immediata causa aedificii non est aedificator, sed alia : sed aedificator est causa aedificationis : et licet aedificator secundum actum sit causa aedificationis, tamen aedificator secundum potentiam est ante aedificationem : habens enim artem est in potentia aedificans^ et artem habens, est etiam antequam utatur arte. Si enim daretur quod ante aedificationem non haberet artem et potentiam, cum nos videamus quod tales non habet artes qui non didicit eas, aut non aliquo modo accepit per inventionem: et ut generaliter dicatur, non habet artem, cui qualitercumque non convenit aliquando recipere eam : et si perdit eam, aut perdit oblivione, aut passione aliqua cerebrum coniniovente, sicut est apoplexia minor quae ignorantiam scitorum inducit, aut perdit eam tempore per maximam aetatem rationem ad delirationem et debilitatem moventem. Si autem res subjecti in toto et in partibus maneat incor-

rupta, et semper sit uno modo, tunc sequitur secundum ipsam positionem., quod quando quiescit ab actu sine omni mutatione subjecti, quod non habet artem in habitu, quod absurdum est valde: et iterum quod statim aedificabit: et tunc

quaeremus ab eis, quando accipit artem quam ante parum non habuerat quando non aedificabat ? Et hoc idem inconveniens sequitur in potentia inanimata. Secundum enim hanc positionem non erit aliquid dulce, neque frigidum, neque calidum, neque amarum, neque generaliter loquendo erit aliquid sensibile in potentia quando non sentitur. Contingit igitur his quod incidant in rationem erroris Pythagoraei, qui dicit veritates entium esse in apparendo in sensu vel imaginatione, cujus nos errorem destruximus in hujus sapientiae libro quarto. Sequitur autem ex inducta positione, quod etiam animal sensum non habet nisi quando sensu utitur secundum actum : cum sensus etiam sit potentia quaeciam sentiendi. Si ergo caecum est quod non habet visum et aptum natum est habere ipsum, et quod tamen est ens et in esse salvatum, sequitur quod ipsi iidem qui hoc dicunt, saepe caeci fiunt et surdi, et uno die et eodem quoties secundum actum non utuntur visu et auditu.

Amplius si hoc secundum rectam et veram rationem est impossibile, quod privatum est potestate : tunc sequitur ex ista positione, quod impossibile est fieri quidquid non fit vel factum est secundum actum : sed quicumque dicit quod hoc est vel futurum est, quod impossibile est fieri, mentitur : impossibile enim fieri sive privatum potestate fiendi significat hoc quod hoc non potest esse vel fieri : igitur qui dicit potestatem non praecedere actum, dicit quod nihil fit vel futurum est. Igitur istae rationes Megaricorum auferunt motum qui est existentis inpoten-

tia actus, et auferunt generationem quae est Unis motus : quia motus et generatio non est nisi eorum quae non sunt, et possibile est ea fieri. Secundum etiam istas rationes, ille qui stat non habet potentiam ad non standum, et sic semper stabit : et qui sedet, semper sedebit, cum non habeat potentiam ad non sedendum : nunquam enim stabit si modo secundum actum sedet : quia cum privatus sit potentia surgendi, impossibile est eum surgere : eo quod surgere non potest propter privationem potentiae surgendi. Si autem ista inconvenientia non contingit dicere et concedere, palam est quia potentia et actus sunt diversa, et quod potentia non semper conjuncta est actui. Istae vero Megaricorum rationes potentiam et actum idem, et indivisa faciunt : propter quod non parvum quid quaerit destruere ratio ista : destruit enim motum et generationem., et artem, et appetitum et materiam, et generaliter omnem potentiam quae quaerit juvamentum et expellit nocumentum.

Oportet igitur concedere, quod contingit aliquid esse possibile esse et possibile non esse, et e contrario, quod, aliquid sit possibile non esse, et possibile esse : et hoc non solum contingit in substantia, sed similiter contingit hoc etiam in aliis categoriis : quia possibile vadere contingit non vadere : et quod non est vadens, est possibile vadere : est autem hoc possibile, cui si ponitur inesse actus, cujus inesse dicitur potentia, nihil sequitur impossibile. Dico autem hoc explanando, ut si aliquid dicatur possibile sedere vel contingere sedere, si huic insit actus sedendi, nihil sequitur impossibile : et hoc est secundum similitudinem unam in eo quod possibile est moveri et movere, et in eo quod possibile est statui aut statuere, et in eo quod, possibile est esse et fieri, et in eo quod, possibile est non esse aut fieri, et in omnibus aliis est eodem modo. Secundum autem Megaricos vide- tur, quod actus secundum suum nomen et secundum sui nominis rationem sit compositus ad endelechiam sive perfectionem : quia actus dicitur terminus actionis et perfectus terminus ejus quod est fieri in actione : et ideo actus refertur ad alia maxime quae sunt ex motibus, et

quae fiunt per motum, materiae maxime sunt actus et perfectiones : actus enim, sicut jam diximus, maxime videtur esse motus ejus quod vere movetur : quia perfectus actus non est nisi finis actus imperfecti qui est motus. Et haec est sa quod isti Megarici non attribuunt moveri his quae sunt : nec tantum removent ab eis quae non sunt moveri in substantia, sed etiam secundum omnes alias categorias in quibus est motus per se vel per accidens. Sententialia autem et scientialia et concupiscibilia dicunt non esse nisi in anima j et ideo quia per motum ista non sunt, dicunt ista non esse actu vel endelechia, et omnino non esse : et ideo dicunt ea non esse mota. Hoc ideo autem dicunt, quia illa sola sunt entia

quae sunt actu entia, et illa sunt entia actu per motum. Sed quae sunt potentia, sunt quaedam, de numero entium secundum quod hujusmodi sunt : et hoc nunquam sunt ante actum : quia, sicut jam dictum est, illud non est quod non est endelechia et actu : endelechia autem et actus non sunt nisi per motum : et quorum non est motus, non est actus vel esse : et sic ea quae in anima sunt, ut rationales potentiae, et ea quae in materia sunt ante motam, sunt absolute non entia, ut dicunt.

Si autem concesserimus ea quae dicta sunt in prioribus Analyticis, quod unumquodque dicitur possibile in quantum sequitur ad ipsum esse vel non esse, tunc palam est quod non contingit dicere, quod aliquid sit possibile, et quod nunquam erit omnino : quia si nunquam erit omnino, tunc non privatur ab eo omnino fieri et esse, nisi propter priva-

tionem potentiae essendi : tamen possibile est aliquid quod non erit : sed cum dicitur quod aliquid omnino nouerit, hoc dicitur propter impossibilitatem essendi illud : unde haec duo non sunt simul vera, aliquid possibile est esse, et quod illud idem omnino non erit : et ideo fugiendum est ab his quae sunt esse impossibilia : illa enim omnino non erunt. Dico autem hoc explanando, ut si quis non geometricus dicat quod possibile est diametrum commensurari costae, qui tamen omnino non commensurabitur : ille enim sic dicens non excogitat hoc impossibile esse, sed potius supponit omne finitum cum finito commensurari, et admirabitur si non commensuratur : et si sciret causam quare non commensuratur, quia videlicet sequitur numerum parem esse imparem, si diametrum commensuretur, fugeret procul dubio ab hoc dicto, et diceret quod impossibile est diametrum commensurari. Nihil enim prohibet quod aliquid quod possibile est esse aut fieri, non sit aut non fiat. Sed tamen non potest dici quod illud omnino nec est, neque fiet : quia illud quod omnino nec est, neque fiet, est impossibile. Sed tamen ex his quae ponunt Megarici, sequitur quod illud quod possibile est esse, nullo modo est, vel fiet, sicut ante diximus : quia illud quod non est, non habet potentiam ut sit: et quod non habet potentiam ut sit, impossibile est fieri : et quod impossibile est fieri, omnino nec est, nec erit. Persuadentur enim per rationem possibilis quod illud est, aut factum est, quod non est quidem, secundum actum nunc, sed tamen possibile erat fieri : et ad hoc non erit consequens aliquod impossibile : non est enim hoc falsum et impossibile, sed potius falsum et possibile : et ideo nihil sequitur impossibile quando dicimus esse quod non est, quod tamen possibile est esse.

Simul autem cum his quae dicta sunt, palam est, quod si nos posuimus quod

B sequitur ad a, quod tunc sequitur quod si a est, tunc etiam b est : et si a possibile est esse, sequitur quod necessario b possibile est esse. Si enim detur consequentiam hanc non esse necessariam, sed quod possibile sit esse b, a posito in esse, cum nihil prohibeat hoc non esse, id quod tamen possibile est esse, sequitur quod existente a, potest non esse b : ergo B non sequitur ad. a, et hoc est contra hypothesim. Si igitur a possibile est esse, ergo a quando possibile est esse si ponatur in esse, nihil impossibile accidit: accidit autem si ponatur in esse secundum Megaricos impossibile : quia sequitur, si a est, B esse est necesse, quod secundum eos impossibile erat esse. Et hoc sic declaratur : si possibile est esse a, possibile est esse b ex hypothesi : ponatur igitur a esse, sequitur b esse, quod erat possibile esse : sed possibile esse secundum Megaricos est privatum potentia essendi : et quod est privatum potentia essendi, impossibile est esse : igitur si ponatur a esse, sequitur quod b impossibile est esse, quod est valde absurdum : sic enim erat impossibile esse b, quamvis a poneretur in esse. Secundum autem consequentiam qua posuimus b sequi ad a, sequitur quod si necesse sit quod impossibile sit esse a, sequitur quod etiam necessarium sit impossibile esse b : sed primum horum est impossibile secundum Megaricos : ergo et secundum : primum enim est quod si possibile sit esse a, et secundum istos si possibile est esse a, impossibile est esse a. Sequitur igitur quod, si propter potentiam ad esse a, impossibile est esse a, quod etiam propter potentiam ad esse b, impossibile sit esse a. Si igitur a est possibile propter potentiam ad esse a, sequitur necessario quod etiam b sit possibile : sic enim positum est quod.a et b se habeant ad invicem : ergo a existente, necesse est etiam esse b. Si autem sic se habentibus ad invicem a et B, sequitur secundum Megaricos quod B non sit ita, sed potius quod b impossibile sit esse : tunc etiam sequitur

quod a B non se habent ad invicem, ut dictum est : et hoc est contra hypothesim : sequitur enim ex hypothesi, quod si a possibile est esse, quod necessario etiam b possibile sit esse. Et si ponatur esse a, quod etiam b, sic est necessarium ex hypothesi : necessarium est enim quod. B sit possibile si a sit possibile. Si au- tem possibile secundum suam rationem hoc significat quod dictum est, tunc sequitur si a est, et quando a est, et ut a erat possibile esse : tunc necessarium est secundum eosdem omnes modos esse, et possibile esse et illud quod est b. Patet igitur quod positio Megari coram est falsa, quae talem destruit consequentiam.