CAPUT X.

Et est digressio declarans opiniones Peripateticorum de animabus caelorum.

Secundum autem quae dicta sunt, procul dubio constat quod omnes Peripatetici dixerunt orbes caelorum animas habere. Sed quidam dixerunt animas has intellectu et Imaginatione et desiderio sive appetitu distingui, hoc habentes pro ratione, quia oportet eas esse Intellectuales intellectu activo : quia formas per motum sui orbis efficiunt, sicut artifex explicat formam artis per artis instrumenta : et hae sunt formae quibus plenas sunt intelligentiae, sicut spiritus formativus seminis animalium, plenus est formis membrorum, quas facit in membris. Sed quia, ut dicunt, intellectus universalis est, et forma non explicatur, nisi per hunc particularem motum orbis : hic autem particularis motus non est actus moventis, nisi qui scit eum ut est particularis, et haec cognitio non perficitur per solum intellectum, sed per imaginationem mobilis et motus et omnium accidentium motus, ideo huic animae dederunt imaginationem. Cum autem intellectus et imaginatio non moveant nisi praecipiendo et determinando motum, desiderium autem vel appetitus moveant, sicut impetum facientes et moventes, ideo dederunt Isti animae etiam desiderium : sensum autem negaverunt Inesse, ideo quia caelestis circulus nullius est sensibilis receptivus. Et hujusmodi simile dicunt in artificialibus : quia Ibi est intellectus per suam practicam scientiam movens, sed motus non fit nisi per ima- ginationem instrumentorum et actum ipsorum, et per desiderium operandi quod extendit manum. Quod autem artifex sensus habet, ex Imperfectione dicunt esse, propter hoc quod, intellectus suus non. est sufficiens ad artem ex seipso, nisi accipiat a sensu, nec obedit ei materia, nisi violenter applicetur per motum instrumentorum et manus. Et ideo in libro de Animalibus diximus manum esse organum intellectus practici, sive operativi, sive activi, vel factivi, vel quocumque nomine alio vocetur. Caelestis autem circulus sensum non habet : quia non accipit a rebus sensibilibus, nec manum habet, nec exteriora instrumenta : quia materia quam ambit, obedit ei, sicut materia corporis obedit animae quae continet ipsum, et accidentia animae, et Imaginationes variant ipsum et imprimunt in ipsum : et sic universa materia quam ambit circulus aliquis, obedit animae circuli et circulo et motibus ejus, et Imprimitur a circulo secundum formas fluentes ab Intelligentia per imaginationem motus et circuli : et haec positio antiqua est multorum et magnorum : et hanc Avicenna sequi videtur : fuit, autem hoc etiam Platonis, ut videtur in dictis ejus. Alii autem de his qui posteriores fuerunt, dixerunt quod caelestes quidem circuli habent animas, sed praeter animas sunt intelligentiae separatae operativae praesidentes eis : et has intelligentias secundum vulgus Angelos vocant. Et in omnibus aliis dicunt cum opinione jam inducta : dicunt enim isti quod intelligentia non est nisi separata, sicut dixit Anaxagoras, et est principium distinctionis formarum et rerum primum : quia, sicut diximus supra in nono libro hujus sapientiae, omnes intellectuales virtutes et potentiae, eo quod distinctae sunt, sunt ad multa et non ad unum : hoc igitur quibus plenae sunt Intelligentiae per influentiam primae substantiae, Influunt, et agunt in animas caelorum, et caeli exsequuntur ea per motum, sicut diximus. Hanc autem opinionem elegit sequi A1-

gazei, et quidam alii de sapientibus Arabum : et hoc quod hic intendimus accipere, est quod etiam isti consentiunt in hoc quod cccli sunt animati. In idem autem videtur penitus consentire Judaeus Philosophus, qui vocatur Rabi Moyses, et Judaeus qui ante ipsum fuit in philosophia magnus, qui vocatur Isaac.

Quidam autem praecipui Peripateticorum mediam inter hos aliam secuti sunt viam, et caelos quidem animas habere dixerunt, et intelligentias ab ipsis animabus separatas non posuerunt, sed ipsas animas de virtutibus anima) nihil habere dixerunt, nisi agentem universaliter intellectum et desiderium sive appetitum. Philosophi enim non est aliquid fingere et dicere, nisi quod per rationem potest ostendi : et quia isti consentiunt in hoc cum aliis, quia cccli habent animas, ideo sufficiunt in hoc per tres rationes praecipuas, quarum una sumitur ex parte moventis, secunda autem ex parte motus, et tertia ex parte effectus qui est per motum. Ex parte moventis quidem, quia nos videmus quod omne quod per se movetur habens in se principium motus, est animatum, et motor suus est anima, sicut ostensum est in VII I Physicorum : caelum in seipso habet principium sui motus : ergo motor ejus est anima. Quod autem caelum non stat, hujus est alia causa quam inferius proprio loco explanabimus. Ex parte autem motus sic ostenditur caelum habere animam : constat enim quod motus caeli non est violentus et extra naturam : aut igitur est a principio quod est natura, aut a principio quod est anima. Et si quidem est a principio quod est natura, cum naturalis virtus et potentia non sit nisi ad. unum et finitum, quando erit in illo, stabit in ipso, sicut per inductionem probatur in omnibus per naturam motis : sed nos videmus quod ubicumque signatur aliquod ubi ad quod movetur astrum, statim movetur ex illo : ad ubi autem signatum movere et ex ipso et ad diversa ubi movere, et semper circa idem movere diver- simode respiciendo illud secundum accessum et recessum in circulo obliquo, non est virtutis ad unum et uno modo moventis, sed virtutis distinguentis quae se habet ad multa : et haec virtus est anima : et hoc est argumentum Alexandri et ahbreviatoris ejus Themistii. Et alii quidem acceperunt ab istis. Ratio autem que sumitur ab effectu est, quod Caelestis circulus movet ad vitam et ad sensum : cum autem nulla forma corporalis moveat ad vitam et ad sensum, nisi illa sola

quae informata est anima, oportet caelestem circulum animatum esse : natura enim non est forma nisi corporalis. His autem rationibus consentientes dicti Peripatetici, dicunt animas has non nisi intellectum et desiderium de viribus animae habere : nec omnem habent nostrae animae differentiam intellectus, sed eum solum qui. est agens formas, ut praedictum est : qualiter autem, unus intellectus accipit ab alio priore se, posterius dicemus : hoc igitur intellectus est activus, et causa entis per suam formam activam, vel, ut melius dicatur, per seipsum, qui est forma facti ab ipso : desiderium autem est id quod elicit motum in eo quod fertur. Nec oportet imaginationem ponere : ideo quiaista forma non est de formis a rebus extractis, sed potius de his quae procedunt in res fiendas et faciendas : et ideo quod in intellectu est immaterialiter, procedens in id quod fertur et in materiam, efficitur particulare : corpus autem caeleste non est adeo imperfectum sicut corpus hominis : sed sicut corpus hominis habet virtutes affixas membris, quae movent membra et fluunt a corde et anima, et non habet eas ex seipso corpus vel membra : ita propter corporis illius excellentiam et immortalitatem habet illud corpus ex seipso virtutes quibus exsequitur motum, et natura sua est natura ejus quod est ad motum talem : et ideo animae caelorum superflue haberent tales virtutes, cum virtutes corporis caeli ad noe sumciunt : et secundum tales virtutes ponitur habere dextrum et sinistrum et hujm:"

modi : et quia natura sua est natura organi motus talis, ideo nunquam fit inobedientia inter motorem et id quod movetur, et sic nunquam lassatur. Sicut si diceremus quod pes non habet naturam aliam nisi organi, et non gravis, quae est potentia ad alium motum quam sit organi motus, tunc pes non lassaretur in motu : sed semper esset obedientia inter virtutem gressibilem quae movet pedem, et ipsum pedem : et insuper esset in motu tali summa delectatio semper, cum delectatio vera non sit nisi in operatione naturali non impedita et non prohibita. Istae igitur sunt circa animas caelestium opiniones Peripateticorum : quod enim Astronomi dicunt de hoc, nihil est ad propositum : quia non considerant motum caelestium secundum principia motus, sed potius secundum numerum et mensuram quantitatis suae. His autem opinionibus nihil addo, sed sive verae sint sive non, tales judicentur a lectore, quales ex rationibus quae inductae sunt, esse possunt.