CAPUT III.

De solutione dubitationis exortae ex praedictis, ex qua solutione arguitur contra ponentes ideas.

Habet tamen quod dictum est quamdam dubitationem, quae etiam movit Platonem ad hujusmodi positionem. Si enim secundum jam inducta dicatur, quod non possibile est aliquam substantiam esse ex universalibus, sicut probatum est : eo quod universale est tale aliquid quod potius dicit esse substantiale quoddam, sicut et qualitas dicit esse substantiae : et ideo universale impossibile est signare hoc aliquid absolutum, ens sicut absolutum ens est forma secundum quod est essentia, et absolutum ens est materia secundum quod est essentia quaedam, et sicut absolutum ens est compositum. Secundum dicta etiam non contingit aliquam endelechiam quae substantia est, esse ex his quae nec substantiae sunt. His omnibus sic suppositis, videtur sequi ex dictis quod nulla particularis vel universalis substantia sit composita : quia omnis talis compositio fit ex natura universalis communicabili, et natura particularis incommunicabili : igitur omnis substantia est incomposita : quia etiam species componitur ex quid est quod est genus, et quo est quod est differentia : et unum est incommunicabile et determinatum, et alterum incommunicabile et determinans. Dico autem incommunicabile per divisionem formalem, licet sit communicabile per materiae divisionem : igitur nec ratio diffinitiva erit alicujus substantiae, quia omnis diffinitiva ratio est alicujus compositi. Hoc autem est contrarium ei quod videtur omnibus. Omnibus enim bene sapientibus videtur, quod et a nobis dudum in hoc libro dictum est, quod aut solius substantiae est diffinitivus terminus, si vere accipiatur et primo dicta diffinitio : aut quod maxime sit substantiae, si communi nomine diffinitio dicta accipiatur. Per

haec autem quae nunc dicta sunt, sequitur quod nec substantiae est diffinitio : igitur videtur quod nullius penitus sit diffinitio.

quaeramus igitur, utrum modo quodam erit per universalia diffinitio, et modo quodam non erit ? Sicut enim in praemissis innuimus, si accipiatur universale secundum id quod est substantia, et diffinit et diffinitur : si autem accipiatur secundum esse universalis, quale est, non est diffiniens nec diffinitum. Hoc autem quod, nunc in summa dictum est, in posterioribus in octavo libro dicendis erit magis manifestum.

Ex his autem eisdem quae dicta sunt, manifestum quid evenit inconvenientium his qui ponunt ideas quae separata dicunt entia, et substantias rerum singularium i et dicunt quod species constituitur simul ex genere separato ente, et differentiis separatum esse habentibus. Secundum haec enim dicta quaerimus de animali illo quod est genus separatum, et est in homine et in equo : aut enim homo et equus in illo animali idem et unum numero sunt, aut diversum nume-

ro In illo est homo ab equo. Non enim

quaerimus, utrum in ipso animali sint homo et equus unum ratione ? Palam namque est, quia in ipso sunt unum ratione, cum et nomen unum sit, et ratio substantiae est eadem : dicens enim animalis rationem in utroque, eamdem dicit rationem. Si igitur homo qui est universale, est aliquis homo secundum se separatum esse habens, tunc necesse est quod etiam ea ex quibus componitur ille homo, sint etiam separata secundum se : et sic hoc aliquid significatum : quia omne quod habet esse actu et separatum et distinctum, est hoc aliquid : haec igitur sunt separata, et sunt de numero substantiarum secundum se existentium. Igitur animal genus secundum se existit sicut et homo, et sic animal non est substantia hominis : quia id quod est substantia alterius, non separatum secundum se existit, sicut in ante habitis probatum est. Adhuc autem, secundum se hoc animal quod est in equo, aut idem equo et animali sensibili quod est equus, aut diversum. Et si est diversum, tunc propositio est falsa, cum dicitur hoc animal quod est equus, est animal. Si autem est idem, tunc animal separatum est in non separato sensibili, sicut situ idem in teipso sis. Ostendimus autem in quarto Physicorum , quod intellectus non admittit aliquid esse in seipso. Adhuc autem quaeramus, quomodo erit unum in his quae actu et separatim sunt existentia ? Hoc enim nuper ex ratione Democriti ostendimus impossibile esse. Adhuc quaeramus, quare illud animal quod est genus et separatum existit, non existit per seipsum, sed ponitur esse in animali sensibili et substantia ejus existere? Omne enim quod per seipsum separatum habet esse, illud existit per seipsum, non indigens alio ad existendum.

Demum iterum objicitur contra positionem. Istam : constat enim quod unum genus quod est pedale animal, constituat oppositas species participatione bipedis et multipedis : et ex hoc sequitur impossibile, si differentiae illae sint separatae, oportet quod sint actu : non autem sunt nisi in genere uno : ergo unum genus actu simul habebit oppositas differentias actu existentes : ergo contraria simul actu inerunt eidem uni et eidem enti, quod distinctum habet esse et separatum. Si autem contradicat aliquis objectis Istis, et dicat quod genus quidem est res per se existens, et substantia non esse substantiale, sicut diximus : sed non habet distinctum esse a rebus quarum est substantia, sed est in eisdem. Tunc quaeramus, quis modus est per quem est substantia, quando dicit aliquis animal bipes, aut animal habens pedes, secundum quem modum videlicet conjungitur animal bipedi ad constituendum speciem, sicut res conjungitur rei et ens enti, ex quo non est esse, sed ens per se, sicut ista positio dicit ? Forsan enim dicit aliquis, quod componitur sicut pars parti, aut copulatur sicut pars continui copulatur continuo, aut quod forte miscetur sicut miscibilia quae alterantur ad unum mixtionis medium. Sed omnia

haec inconvenientia sunt : quia in his omnibus est communitas rei et entis secundum se : in universalibus autem esse commune non consideratur, sed ratione: in compositis enim ex forma et materia vel ex membris diversis quodlibet componentium est res quaedam, et non esse rei quoddam : et similiter est In copulatis in continuo, et similiter est de mixtis in mixtione : omnia autem haec inconvenientia sunt de universali, dicta : quia omnibus dictis tribus modis diversum secundum esse compositum et copulatum vel commixtum est in unoquoque compositorum et copulatorum et mixtorum, et non est unum in quolibet : isti

autem qui separata dicunt universalia, dicunt unum esse in unoquoque sui ambitus particulari. Si autem sic componitur vel copulatur vel miscetur, sed infinita sunt copulata composita et mixta, auorum animal esse substantia :

non enim potest dici quod homo sit animal secundum accidens : igitur oportet quod animal multiplicetur id illa et in omnes partes compositorum copulatofullo, et mixtorum : igitur animal quod est substantia talium, est multiplicatum in infinitum in hoc et partes eorum : ergo non est res una communis animalibus : et si res est diversa, ratio rei diversa est : ergo animal non est univocum ad illa, et sic non est genus.

Haec autem ratio Aristotelis valde est advertenda : quoniam, in compositis et copulatis et mixtis nulla est forma, quae secundum esse non sequatur naturam mixti: et ideo dicimus quod non est animal et equus simul, neque infans et juvenis simul, neque juvenis et senex simul sive vir, et etiam secundum prudentiam dictus intellectus hoc modo non videtur aequaliter inesse omnibus hominibus, sed potius in sedendo et quiescendo fit animal sciens et prudens t : et cum in unoquoque fieri sint infinita facta, videtur quod quaelibet forma hujusmodi fit infinita quodammodo potentia ad actum procedente, nec sit eadem in una hora

quae est in alia, sicut non est eadem sanitas in mane et in vespere : et si aliqua forma est quae huius nullam recipit alterationem per accidens, videbitur illa separata esse et non una esse omnium : intellectus autem immixtus et separatus videtur taliter esse separatus : et ideo idem esse omni. haec autem et hujusmodi in libro tertio de Anima sufficienter satis determinata sunt : tamen a simili hujus dixit Plato ideas esse separatas, et formas quae sunt in individuis dixit imagines esse idearum : sicut enim unus dicitur intellectus per suum lumen agens ambiens omnes intellectus continuo et tempore conjunctos, ita dixit ideam unam ut radium quemdam agentis intellectus in ipso intellectu existentem ambientem omnes formas sensibiles eorum quorum est una communitas. Et forte non omnino dicit falsum : sed de hoc pertractare est alterius philosophiae : nunc enim non suscipimus explicare nisi dicta et opiniones Peripateticorum : et ideo adhuc revertentes ad propositum objiciemus contra eos qui dicebant universalia esse quaedam separata. Dicimus igitur quod secundum hoc idem animal separatum multa erit : eo quod unum et idem separatum animal erit substantia in unoquoque animali sensibili : et hoc quidem sequitur ex hoc quod sensibile animal non dicitur animal universale, secundum aliud aliquid accidentale, cum dicitur hoc animal nisi secundum ipsam separati animalis substantiam : sin autem sic non dicatur, sed quod secundum aliud dicitur animal, tunc sequitur quod homo sensibilis erit ex illo animali secundum quod dicitur animal : et tunc illud idem secundum quod, dicitur animal, erit genus ipsius, cum dicitur, homo est animal, et separatum non erit genus ipsius. Amplius autem secundum eos qui ponunt ideas esse omnia ex quibus est homo formaliter, et secundum diffinitionem sunt ideae : est autem substantia hominis id ex quo est secundum substantiam : igitur idea ex qua est homo, non est aliud, et aliud substantia hominis, sed idem : esset enim impossibile dicere quod homo substantialiter esset ex idea, et quod tamen cum illo aliud esset secundum substantiam homo quam idea : ex hoc autem sequitur, quod idem ideale animal sit unumquodque animal per substantiam : et sic omne animal in animalibus sensibilibus existens est idem animal per substantiam : et ea sunt unum numero quae sunt eadem per substantiam : igitur omnia ani-

malia sunt unum numero animal. Amplius quaeramus ab istis, ex quibus separatis illa sunt sensibilia, et quomodo sunt illa animalia ex per se animali separato, aut quommodo potest intelligi, quod, possibile sit esse animal quod idem est quod substantia istius sensibilis animalis, et tamen sit separatum praeter animal hoc sensibile? Amplius quaeramus quomodo ea sint separata, et tamen sint in sensibilibus : haec enim omnia sunt, act quorum positionem sequuntur multo absurdiora dictis : si autem impossibile est sic se habere propter inconvenientia quae sequuntur, palam est quia non est idea istorum sensibilium separata ab eis, sicut quidam dicunt. Oportet igitur quod universale esse universalis sit dispositio particularis, et sit substantialis particularium similitudo : et ideo non est substantia eorum : sicut enim jam saepius diximus, natura ipsa quae forma est ut natura considerata, multiplicabilis est in multa, et tunc multa est et divisa et singularis : quia tamen est essentialis similitudo Intellectus, agit eam ex multis ad unum : quia unum est quod abstrahitur ab omnibus : et haec communitatis unitas procedit a singularitate sua in materia, in quantum est causa similitudinis essentialis : et hoc modo universale in intellectu est, et posterius, et non causa rei particularis, sed causatur ab ipso per intellectum abstrahentem : et sic patet quod est esse quoddam, sicut dispositio est esse ejus quod disponitur per ipsam. Si. quis igitur ponat ipsum ens quoddam in se consistens et causam rei particularis, tunc obviabunt omnia inconvenientia Inducta : et hoc modo dixerunt existens per se esse illi qui posuerunt ideas, sicut manifestum est ex omnibus Inductis,