CAPUT III. De distinctione modorum totius.

Totum autem quod fit ex aliquo, dicitur multis modis. Et uno quidem modo et primo et principali dicitur totum, quod idem est quod perfectum, cujus videlicet nulla pars abest ex quibus est sicut se constituentibus : aliqua enim non constituentia principaliter possunt abesse: propter quod etiam distinguitur per partes principales et partes secundarias. Hoc igitur modo principaliter dicitur totum, et iterum secundo modo dicitur totum natura sive per naturam formalem : eo quod forma primo modo dicta est natura et principaliter : hoc autem natura est continens contenta, quae in pluralitate aliqua consistunt terminata ad unum continens: propter quod etiam unum sunt omnia illa contenta. Hoc autem totum quod sic ab uno multa continente totum dicitur, duos habet modos. Aut enim est sic unum continens multa, sicut unumquodque singulare designatum est unum multitudinem in se claudens partium, et hoc est quod totum integrale vocatur : aut sic est unum, quod est ex his quae continent unum, et hoc vocatur totum universale, sive ut quibusdam placet universum : licet enim ipsa natura uniens multa non sit ex eis quae unit, tamen totalitas ejus sive universitas sive universalitas accidit ei prout aliquo modo est ex ipsis. Omne enim totum habet hoc, quod est aliquo modo ex partibus : hoc autem in sequentibus doctrinae istius ejusdem libri clare probabitur, ubi naturam universalitatis investigabimus. Omne enim quod universaliter dicitur, et similiter omne quod dicitur totaliter, dictum est tamquam unum aliquid ens, quod unit multa : et hoc quod sic unit, est totum quoddam universale, quasi multa continens vel actu vel potentia : praedicatur enim de unoquoque ipsorum : et ea de quibus praedicatur, sunt omnia unum, tanquam ipsum universale praedicatum sit unumquodque ipsorum, sicut homo, equus, et Deus secundum Stoicorum opinionem et Epicureorum, qui deos animata corpora esse dicebant : secundum hoc enim omnia haec sunt unum uniens ea, eo quod ista omnia sunt animalia : contentum vero et infinitum est intra formam totius, sicut quando unum aliquod totum est ex pluribus, quae insunt intra formam totius contenta : et illa quae insunt, plura quidem sunt aut perfectione partium, sicut est in heterogeniis totis in quibus sunt diversae formae perficientis, ut forma ossis, et nervi, et carnis, et hujusmodi. Si vero non fuerint perfectione differentes, tamen sunt differentes infer se potentia sive potestate : quia alia est potestas unius, et alia potestas alterius, sicut est in his quorum partes non multum differunt secundum formam, sicut in plantis est, in quibus et radix et stipes et ramus et virga, lignum est, vel olus : et tamen differentes habent potestates. Sin autem sic non differunt, tamen differunt potestate maxima, sicut in his quorum est una potestas in omnibus partibus : et oportet tunc ut origo

illius potestatis sit originaliter ex uno quod est loco cordis in omnibus talibus, sicut est in. quibusdam ostreis quae homogenia et in substantia et potestate esse videntur: non tamen omnia quae sunt in ipsis, sunt potestatis maxime. Sin autem adhuc, et in hoc non differunt, tamen differunt energia quae est idem quod operatio interior, hoc est, operatione quae ab interiori principio procedit. Alia enim .est operatio unius, et alia operatio alterius : quoniam una trahit, et alia dirigit et. tertia unit, et sic de aliis operationibus : hae enim operationes diversae sunt in quantumcumque similibus corporibus quae totius habent rationem. Horum autem omnium totorum magis sunt .distinctae pluralitatis ea quae sunt naturalia, quam illa quae sunt ab arte : sicut etiam dicimus in uno, quod naturaliter unum magis est unum, quam id quod est unum per artem : et hoc est dictum tanquam totalitas existat per rationem unionis alicujus : ea enim quae sunt unum vel totum per artem, licet forte figura differant membra , tamen formaliter per essentiam non differunt : neque etiam differunt essentiali operatione. Sic igitur tripliciter dicitur totum perfectione, integritate, et universitate.