CAPUT XI.

De contradictione positionis idearum secundum quod ponuntur primae cau

sae et prima elementa. D.e primis vero principiis et primis causis et elementis, quaecumque dicunt Antiqui etiam de sola sensibili substantia diffinientes, quaedam illorum in his quae sunt de natura, diximus, ubi de singulis induximus dicta eorum : alia vero sunt praesentis tractatus. Ea autem quae sunt dicentes, quod sicut praeter sensibiles substantias quaedam diversae substantiae, habitum sive consequens est speculari ex his quae dicta sunt. Quoniam ergo quidam Antiquorum tales substantias dicunt esse ideas et numeros,. et horum elementa dicunt entium esse elementa, sicut diximus, et principia horum: dicunt esse principia entium, perscrutandum est de his quid, dicunt : qui enim numeros faciunt solum principia, et hos dicunt esse mathematicos, posteriorem habebunt perscrutationem. Sed eorum qui dicunt ideas esse substantias entium, et quomodo dicunt, aliquis diligens speculabitur in his quae diximus in dubitationibus quas movimus de eis in Physicis : determinavimus enim ibi de eis simul et universaliter, quia dixerunt ideas esse substantias : et quia dixerunt eas esse separatas ab omnibus aliis. Quod enim ista quae dicunt, nullo modo contingant, dubitatum est prius : causa vero quare haec duo copulant ad idem, quod videlicet sint ideae universales, et quod sint substantiae, est quia Antiqui non dixerunt sensibilia esse veras substantias. Et hujus causa fuit, quia

quae in sensibilibus sunt singularia, transire continue putaverunt, et nihil eorum permanere : universale ergo dixerunt propterea esse : hoc enim, ut in praecedentibus diximus, movit Socratem, propterea quod vidit quod non diffinitur nisi universale : tamen Socrates non separavit aliquid quod diversum sit ab entibus quorum est universale ipsum : et in hoc recte intellexit Socrates non diffiniens aliquid separatum. : ostendit autem hoc Socrates ex actibus propriis ipsius universalis : nam sine universali non est dicere esse scientiam : separare vero et solvere causas difficultamm illarum quae accidunt circa ideas, est hujus qui considerat universale quasi necessario, utrum videlicet sint quaedam substantiae praeter sensibiles et transitorias, sicut dicunt hi qui ponunt esse ideas : quia cum quidam non habebant alias substantias quas dicerent separabiles, posuerunt quod ideae universaliter dictae essent hujus substans tiae separatae. Et ideo cum dicto eorum coincidit et hoc, quod ex quo ponebantur esse universales, et universale est quod praedicatur de multis et diversis, quod eaedem naturae ideales essent universales, et quae praedicantur de diversis dictorum : igitur de ideis erit aliqua secundum se difficultas : tamen hoc etiam cum dicentibus ideas dubitationem habet communem, et cum non dicentibus : et hoc quidem a principio in tertio hujus philosophiae libro de quaestionibus dictum est, et nunc iterum dicimus illud. Si quis enim juvando hanc opinionem . dicit substantias aliquas esse separatas, et dicat eas hoc modo esse ut dicitur ab illis, quod: sint de numero entium quae sunt singularia, ille aufert substantiam, sicut jam voluimus dicere intendendo substantiam

quae est principium. Si quis tales substantias ponit separabiles, quomodo ponet eas esse substantias, et principia earum substantiarum quae sunt sensibiles ? Si enim principium est singulare et non universale, et est unum unius principium secundum formam, sicut una idea unius est ideati, oportet quod tot et non plura sint entia, quot sunt elementa idealia : et cum ideae sint substantiae singulares, et singulare non est scibile., oportet quod elementa idealia non sint scibilia : et sic etiam non erunt scita alia quae dicuntur sciri per ipsa : et sic nihil scitur de aliqua substantia : ea enim quae sunt in voce, ut syllabae, habent substantias elementales, et elementa earum sunt elementa substantiae syllabae : necessarium est autem hoc elementum unum aliquod secundum formam conjunctionis esse : et ideo etiam syllaba quaelibet unum erit aliquid constitutum ex modo conjunctionis formae elementalis, nisi syllabae sint in universali eaedem specie sive similes. Hae enim unum modum secundum formam habebunt conjunctionis elementorum. Sed in ideis est unaquaeque numero aliquid et hoc aliquid, et non est univocum hoc, sed secundum unam naturam et formam acceptum. Amplius quidem est idem quod primum unum ideale ponunt unumquodque, quia dicunt quod unum ideale praedicatur de omnibus unis. Si vero eaedem syllabae sunt ex principiis ex. quibus sunt, ita quod una forma est unius syllabae, videtur quod non sunt plura principiata illo primo uno, ex quo illud secundum formam dicitur esse unum. Sic ergo eodem modo aliorum elementorum nullum erit plura secundum formam quam unum secundum eamdem rationem : quia neque aliarum syllabarum eadem elementa sunt alia et alia, sicut dictum est. Sed si hoc est verum, tunc non erunt diversa entia elementa, quinimo secundum numerum formarum elemen- torum erit numerus elementorum. Amplius secundum hoc nec scibilia sunt elementa, quia illa elementa non sunt universalia, sed singularia : scientia autem est universalium. Quod autem scientia sit universalium, probatur ex demonstrationibus et diffinitionibus quae sunt media demonstrationum. Non enim fit syllogismus demonstrativus, quia hoc trigonum duobus habet tres angulos aequales, sed quia omnis triangulus tres duobus rectis habet aequales : nec demonstratur quia hic homo animal, sed potius quia omnis homo est animal. Et si non omnis homo sit animal, non demonstratur quia homo sit animal. Si autem datur principia substantiae universalia esse, tunc oportet quod eliam substantiae quae sunt ex his universalibus principiis, sint universales : et secundum ea quae in hujus philosophiae septimo libro probata sunt , sequitur quod principia substantiae sint non substantia, quia universale non est substantia : et cum principium sit ante id cujus est principium, sequitur quod non substantia sit ante substantiam : universale enim, sicut diximus, est non substantia et elementum : et principium, sicut isti dicunt, est universale, et prius est elementum et principium his quorum est elementum et principium. Ista enim inconvenientia rationabiliter sequuntur ex dictis etiam quando ex elementis quibusdam faciunt species idearum, et dicunt quod habent quasdam substantias sensibiles quae sunt praeter eamdem idealem speciem, et ante eam : et dignantur cum hoc, quod ideae non sunt aliquid separatum ab istis sensibilibus. Sed tamen objiciunt ea quae dicunt probantes : dicunt enim quod si nihil obest multa esse elementa, ut in vocis elementis multa sunt

quae sunt a et b, et hujus alia : et hoc quidem elementa nihil sunt determinatum praeter multa, erit quidem unum a et idem unum b ut elementa accepta, sed

hujus elementi causa erunt munitae similes syllabae : ita videtur tune, quod sint substantiarum determinata quaedam elementa quae in se accepta sunt determinata : et tamen hujus elementa secundum diversitatem ordinationis causa sunt infinitarum substantiarum quae sunt ex elementis : et hoc quidem est concedendum si elementa dicantur substantiae determinatae,. Si enim elementa sint universalia separata, tunc est falsum, quia separata non miscentur ad constitutionem substantiae sensibilis. Dicunt autem isti causam dicti sui, quia scientia omnium est scientia universalis : et cum tunc omnia sciamus quando principia et causas scimus et elementa, necesse est etiam omnium principia esse universalia. Hoc quidem est verum, si non propter hoc sint substantiae separatae, ut saepe diximus : hoc tamen quod dicunt de scientia, maximam habet dubitationem inter ea quae dicta sunt.

Quaeret enim aliquis, si est verum quod dictum est, vel est non verum ? Et ratio quidem solutionis hujus quaestionis est : quia sicut dictum est in secundo posteriorum Analyticorum, quod scientia duplex est, quemadmodum et scire I quorum unus quidem motus est scire in potentia, alius autem est scire in actu. Scire ergo in potentia est scire quasi in materia, secundum quod materia designatur cum potentia ad formam, secundum quod designatur per genus : et hujus est scientia quae est universalis et indefinita, sicut et materia talis et genus non dicunt nisi substantiam cujus sunt confuse et indefinite et universaliter : idem autem scire secundum quod est ens alicujus finiti in propria natura et esse, est scientia hujus alicujus : et quando est scientia in actu sic existentis in actu hujus alicujus, tunc secundum accidens est etiam scientia universalis, in quo illud est in potentia. Sed secundum hoc accidens est id quod aliud : cum enim scimus hoc, tunc per consequens scimus universale : et sciendo hominem, scimus animal, quoniam homo est animal : sicut visum dicimus universalem colorem, aspicere, eo quod hic color particularis quem aspicit, est color : et sicut dicimus cum speculatur grammaticus hoc determinatum a, dicimus quod ipse speculatur ", quia hoc a est a universaliter. Sed nihil horum esset verum si universale haberet esse separatum a particulari. Sed potius hoc ideo est, quia non est aliud esse universalis et particularis : quia universalis natura est particularis, non quidem secundum quod est universale, quia sic non est substantia, sed secundum quod est natura simplex cui accidit esse universale, et esse in intellectu, sicut in quinto hujus sapientiae libro determinatum est. Verum igitur quia si necesse est principia substantiae universalia esse, necesse est etiam ea quae sunt ex his esse universalia : sed haec sunt principia non ut in natura, sed ut in demonstrationibus accepta : et licet eadem sint secundum esse principia essendi et sciendi, tamen non sunt eodem modo accepta, ut in multis locis saepe diximus. Si autem nihil principiorum substantiae est separabile, sicut dictum est, constat quod nec substantia separabilis est eo modo separationis ut illi dicunt : sed hoc palam est, quia scientia uno quidem modo est universalis, et ex universalibus principiis : sed hoc est universale non separatum secundum esse, sed quod abstrahit ab hoc et ab illo quolibet. Alio autem modo scientia non est universalis secundum quod universale dicunt illi separatum, secundum esse et distinctum : quia sic non est de esse alicujus.