METAPHYSICORUM LIBRI XIII

 LIBER PRIMUS QUI TOTUS EST DE STABILITATE HUJUS SCIENTIAE ET STABILITATE PRINCIPIORUM QUAE SUNT CAUSAE.

 TRACTATUS I

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT XL

 TRACTATUS II

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT XI.

 TRACTATUS III.

 CAPUT I. De acceptione specierum ei causarum.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 . CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT XL

 CAPUT XII.

 CAPUT XIII.

 CAPUT XIV,

 CAPUT XV.

 TRACTATUS IV

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT XI.

 CAPUT XII.

 CAPUT XIII.

 CAPUT XIV.

 TRACTATUS V

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VIT.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT XL

 CAPUT XII.

 CAPUT XIII.

 CAPUT XIV.

 CAPUT XV.

 CAPUT XVI.

 LIBER II

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT LX.

 CAPUT X.

 CAPUT XL

 CAPUT XII.

 CAPUT XIII.

 LIBER III METAPHYSICORUM. DE QUAESTIONIBUS A PRINCIPIO QUAERENDIS

 TRACTATUS I

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 TRACTATUS II

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT XI.

 CAPUT XII.

 CAPUT XTIT.

 CAPUT XIV.

 CAPUT XV.

 TRACTATUS III

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT XI.

 CAPUT XII.

 CAPUT XIII.

 CAPUT XIV.

 CAPUT XV.

 CAPUT XVI.

 CAPUT XVII.

 CAPUT XVIII.

 CAPUT XIX.

 CAPUT XX.

 CAPUT XXI.

 CAPUT XXII.

 LIBER IV

 TRACTATUS I

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 TRACTATUS II

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 TRACTATUS III

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 TRACTATUS IV

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 LIBER V

 TRACTATUS I

 CAPUT I. De distinctione principii sive initii.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII. De modis unius.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT XI.

 TRACTATUS II

 CAPUT I.

 CAPUT II .

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII. De modis diversi et differentis, etc.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT XI. De modis priorum ei posteriorum.

 CAPUT XII.

 CAPUT XIII.

 CAPUT XIV. De potestate agere et de potestate pati.

 CAPUT XV.

 CAPUT XVI.

 TRACTATUS III. DE GENERIBUS ACCIDENTIUM.

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII. De modis relativorum.

 TRACTATUS IV

 CAPUT I. De modis perfecti.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 TRACTATUS V DE PARTIBUS ENTIS, QUARUM ESSE EST IN HABITUDINE ET RELATIONE SIVE COMPARATIONE QUADAM.

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V. De habere et modis ejus.

 TRACTATUS VI

 CAPUT I. De modis ejus quod dicitur ex aliquo.

 CAPUT II.

 CAPUT III. De distinctione modorum totius.

 CAPUT IV.

 CAPUT V. . .

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT XI.

 CAPUT XII.

 CAPUT XIII.

 CAPUT XIV.

 CAPUT XV.

 LIBER VI

 TRACTATUS I

 CAPUT I.

 CAPUT II. Quod tres sunt theoricae essentiales.

 CAPUT III.

 TRACTATUS II

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 TRACTATUS III

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 LIBER VII

 TRACTATUS I

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X,

 CAPUT XI.

 CAPUT XII.

 TRACTATUS II

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT XL

 CAPUT XII.

 TRACTATUS III

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT XI.

 TRACTATUS IV

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 TRACTATUS V

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V. De causis erroris ponentium ideas, etc.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 LIBER VIII

 TRACTATUS I

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 TRACTATUS II

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 LIBER IX

 TRACTATUS I

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 TRACTATUS II

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 TRACTATUS III

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 TRACTATUS IV

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 LIBER X.

 TRACTATUS I

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 TRACTATUS II

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VITI.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT XL

 LIBER XI

 TRACTATUS I

 CAPUT I.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX. . .-

 CAPUT X.

 CAPUT XII.

 CAPUT XII.

 CAPUT XIII.

 CAPUT XIV.

 CAPUT XV.

 TRACTATUS II

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT Xl.

 CAPUT XII.

 CAPUT XIII.

 CAPUT XIV.

 CAPUT XV.

 CAPUT XVI.

 CAPUT XVII.

 CAPUT XVIII.

 CAPUT XIX.

 CAPUT XX.

 CAPUT XXI.

 CAPUT XXII.

 CAPUT XXIII.

 CAPUT XXIV.

 CAPUT XXV.

 CAPUT XXVI.

 CAPUT XXVII.

 CAPUT XXVIII.

 CAPUT XXIX.

 CAPUT XXX.

 CAPUT XXXI.

 CAPUT XXXII.

 CAPUT XXXIII.

 CAPUT XXXIV.

 CAPUT XXXV.

 CAPUT XXXVI.

 .CAPUT XXXVII.

 CAPUT XXXVIII.

 CAPUT XXXIX.

 TRACTATUS III

 CAPUT I.

 CAPUT II

 CAPUT III.

 CAPUT IV. De improbatione erroris Avicennae,

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 LIBER XII

 TRACTATUS I.

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 TRACTATUS II

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 CAPUT XI.

 LIBER XIII

 TRACTATUS I

 CAPUT I.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

 TRACTATUS II

 CAPUT I,

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 CAPUT IV.

CAPUT IV.

Quod si contradictoria sint simul vera, sequitur nihil dici secundum substantialem praedicationem, sed omnia secundum accidens.

Omnino vero destruunt substantialem diffinitionem quae quid erat esse rerum dicebat, qui dicunt quod contradictoria sunt simul vera. Est enim secundum istos necessarium dicere, quod omnia qua) de re praedicantur, accidunt ei, et nihil sit substantiale praedicatum, et quod accidat homini hominem esse, et similiter accidit ei animal esse, et alia similiter praedicata non praedicantur nisi secundum accidens. Si enim dicamus contradictoria de eodem praedicari, tunc si detur quod id praedicatum quod est hominis esse sit quid ipsius, sequitur statim ex. tali hypothesi, quod illud idem erit non hominem esse, aut non esse hominem. Negatione enim infinita quae relinquit aliquid, sequitur quod idem sit esse non hominem, et negatione extra genus quae nihil relinquit, sequitur quod idem sit non esse hominem vel non sit esse hominem : et hoc non est verum, cum ista sint negatione quidditatis quae est esse hominis : secundum enim rei veritatem linum tantum erat quod significabat rei substantiam quae est quid ipsius, sicut et unum est esse. Ostendimus enim in ante habitis, quod diffinitio data per materiam, reducitur ad eam quae datur per formam : hoc autem unum quod significabat substantiam, erat secundum rem substantia alicujus : significare vero substantiam est terminum rei significare : et hoc est non alicui convenire nisi rei illi et ab omnibus aliis separare : et ideo significans substantiam rei est non esse aliud aliquid illud ipsum quod est rei diffinitio. Si ergo omnia ista dicantur esse falsa, et contradictoria dicantur esse simul vera, cum ei quod est hominem esse sit aliud illud quod est non hominem esse. Et similiter aliud sit ab ipso quod est non esse hominem : eo quod negatio sive sit infiniti, sive simpliciter negationis, semper est aliud ab affirmatione : et si tunc contradictoria contingunt eidem, ut dicunt, tunc diffinitio non contingit tantum uni, sed uni et alii : et quod contingit eidem inesse et non inesse, est accidens : necessarium ergo est istis, ut dicant quod non erit aliquid ratio diffinitiva alicujus : sed omnia dicuntur secundum accidens quae praedicantur de aliquo : ratione enim inducta diffinita est substantia et accidens, quod scilicet substantia quae est quidditas, non alii convenit, sed ab omnibus separat : accidens autem est quod contingit eidem inesse et non inesse : hoc enim modo album accidit homini : homo albus enim est et non albedo, et ideo contingit albedinem sibi inesse et non inesse : quod non contingeret si substantialiter esset albedo.

Si autem forte aliquis diceret, quod

hoc non esset inconveniens, et concederet, quod omnia secundum accidens dicuntur quaecumque praedicantur de aliquo, tunc cum hoc dicatur secundum accidens,

quod non. contingit secundum ipsum : quod autem non secundum ipsum contingit, contingit secundum aliud. : tunc omnia praedicantur secundum aliud, et nihil secundum seipsum . Sequitur ergo ex hoc, quod nullum est primum universale praedicatum, sed ibitur in praedicatis secundum aliud in infinitum, si semper accidens non secundum ipsum de subjecto aliquo significat praedicationem : hoc autem est impossibile : oportet enim quod omne per accidens ad aliquod per se praedicatum reducatur : accidens enim est quod cum sit in aliquo, non est in eo velut quaedam pars : et impossibile est esse sine eo in quo est : et sic patet quod in ratione accidentis cadit esse in alio et de alio praedicari, aut simpliciter, aut secundum quid : et sic accidens secundum se et secundum ipsum praedicatur de subjecto. Subjectum non est nisi duplex subjectum, videlicet per accidens, et quod per se est subjectum. Subjectum vero per accidens dico, quod non gratia sui et secundum se est subjectum, sicut quando accidens dicitur inesse accidenti, sicut musicus dicitur albus, vel. e converso. Subjectum vero per se., est in cujus ratione est quod sit subjectum, sicut substantia, quae ideo substantia est, quia substat accidenti, in se perfectum quid et per se ens existens : et hoc cum dicitur, Socrates est albus, non potest esse pluribus modis praedicatum accidens : et sic non abibit in infinitum. Non enim, sicut diximus,plura duobus complectitur : accidens enim non accidit accidenti, sicut diximus, nisi quia ambo eidem accidunt, quod per se est subjectum, quia quod sit subjectum, cadit in ratione sua : et si mille essent accidentia, idem esset ac si essent tantum duo. Dico autem hoc explanando, sicut quando dicimus album esse musicum, aut e converso, hoc scilicet musicum esse album, eo quod ambo ista accidunt homini qui per se subjectum est, eo quod est substantia quae de ratione sua habet quod est subjectum. Sed. non est eodem modo si dica- tur, Socrates est musicus, eo quod ambo dicantur eidem accidero tertio quod diversum sit secundum esse substantiale ab utroque : quia Socrates est prima substantia quae de ratione sua maxime substat. Quoniam igitur quaedam accidentium ita dicuntur, quod de ratione sua inhaerentia illi insunt quod de ratione sua et non secundum accidens subjicitur, alia vero dicuntur alio modo, quia ambo de ratione sua inhaerentia accidunt ei quod de ratione et natura propria substat, oportet quod quaecumque sic dicuntur esse in subjecto accidentia, sicut album inest Socrati, non contingit esse infinita in superius, ita quod semper unum praedicatum gratia alterius insit : quia tale accidens de ratione sua inest ei quod de natura et ratione propria subjicitur. Non igitur vadit hoc in infinitum, ita quod Socrati albo diversum aliquod ab albo accidat propter quod insit ei albedo : et hoc ideo est, quia non fit unum diffinitione et esse ex. omnibus subjectis et accidentibus in infinitum : et ideo Socrates per se et de natura sua habet subjici, et non gratia alterius alicujus quod faciat ipsum subjectum, sicut Socrates gratia alterius participat rationale, quia gratia hominis, cum unum fiat ex animali quod est esse Socratis : et ideo cum dicitur Socrates albus, non oportet quod Socrati aliquid aliud accidat, gratia cujus subjicitur illi, sicut gratia alterius subjicitur rationali animali, cum. dicitur Socrates rationale animale : nec etiam oportet quod albo aliquid aliud accidat, gratia cujus insit Socrati, sicut musicum : quia neutrum horum magis accidit alii quam reliquum reliquo : et hoc simul et aequaliter una accidentis diffinitione sunt diffinita, scilicet quod cum, sit in alio, impossibile est esse sine eo in quo est, cum non sit pars : et ideo utrumque per se, Id est, per suam rationem inest, et non unum per alterum vel per aliud. : et hoc ideo est, quia, hoc quidem sunt accidenti quae praedicantur et insunt : illa vero non sunt accidentia quae subjiciuntur et quibus in-

siuit Quaecumque vero sic insunt de ratione propria, illa non insunt accidenti per aliud in infinitum accideris : sed quaecumque alio modo dicuntur sicut musicum albo, illa quidem accidenti insunt per accidens, hoc est, gratia alterius quod est de se subjectum : et illa etiam non vadunt in infinitum : ergo neutro istorum modorum omnia semper dicuntur secundum accidens aliud, et haec est detructio hypothesis inductio : ergo falsa est et impossibilis : et sequebatur ex hoc quod dicebatur nihil dici secundum substantiam : oportet igitur necessario, quod aliquid sit substantiam et quod quid erat esse significans. Si autem hoc detur, tunc in principio hujus capituli ostensum est, quia impossibile est simul praedicari contradictiones. Quando autem dicimus substantiam et maxime substantiam primum per se esse subjectum, et accidens per se esse in alio, et esse predicafum, intelligimus de illo modo dicendi per se, in quo praedicatum est de ratione subjecti: quem modum inter modos dicendi per se in Analyticis posterioribus jam dudum diximus esse primum : sic enim substantia est quae substat, ens in se perfecta : et accidens est, quod est in alio in quo habet esse : propter quod et accidens potius est esse quam essentia, et ideo etiam perfectam non habet diffinitionem. Sic igitur patet quod impossibile est omnia dici per accidens et inesse per accidens, quia ipsum accidens per se inest subjecto. Nec possibile omnia subjici et substare per accidens, quia ipsa substantia et praecipue prima substat per se. Et sic patet quod contradictoria non verificantur de eodem, ut manifestum est per ea quae induximus : nec ibitur in infinitum in his quae predicantur de accidentibus. Nec est haec differentia in his quae per accidens praedicantur, utrum simpliciter vel secundum quid praedicentur : hoc enim nihil impedit propositam hic nostram intentionem.