CAPUT II

Declarans qualiter motus caeli est actus caeli in quo perfecte salvatur esse ejus secundum quod ipsum est caelum : et quod ideo est continuus et semper permanens secundum naturam, etc.

Cum autem aliquod corpus motum duplicem habeat actum., actum videlicet perfectum qui est forma, et actum Imperfectum qui est motus ipsius ad formam. Sunt quaedam corpora quae a seipsis moventur, quae habent principium motus et status in seipsis, sicut corpora animata : et hunc motum habent duplicem : unum quidem ad formam qui est actus imperfectus, cujus finis in quo motus ille est in motum esse, est actus imperfectus : et habent motum processivum de loco ad locum, qui nec est actus perfectus, nec Imperfectus, sed est ad desiderati consecutionem : et motus ille non est fluxus desiderati aliquis, sed appropinquatio tantum : et quamvis Ita sit, quod species desiderati movet in hoc motu, tamen ille motus non est forma post formam, sive fluxus speciei desideratae in rem desideratam, sed est ubi post ubi, et non est actus aliquis, sive perfectus, sive Imperfectus, sed est ad id quod, est quies desiderii, Omnes autem isti motus qui sunt in corporibus, sunt propter aliquid quod est finis ipsorum : et In ipso quiescit et cessat motus. Est autem adhuc motus qui est motus instrumentorum et membrorum artificis in materiam quam habet et movet, hoc est, a movente forma quae est in intellectu agente, et In motu membrorum et Instrumentorum inducitur haec forma in materiam : et tamen habet aliquid illius formae motus, et est bene forma post formam : quia licet ictus et sectio dolabrae non sit forma domus, tamen in quantum ictus est ad perpendiculi rectitudinem, et ad figuram anguli debitam, aliquid successive dat de forma, et inducit formam per partes, et sic aliquo modo dat formam post formam : nec invenimus nos in his quae sunt plures motus : et iste ultimus motus eo quod est aliquo modo forma post formam, est actus imperfectus. Sed est attendendum, quod cum isti motus sint actus et moventis et ejus quod movetur, duo ex eis actus sunt moventis in actu perfecti et perficientis id quod est imperfectum, primus videlicet, et tertius, et sunt imperfecti actus ejus quod movetur. Medius autem est actus imperfecti moventis, et quaerentis perficere se per desiderati consecutionem. In his autem considerandum est, quod omnis talis motus propter imperfectionem est moventis vel mobilis : et sic semper est ab aliquo quod est naturae extraneum, ad. id quod est aliquo modo perfectio ejus quod movetur. Si enim id a quo est motus, esset naturalis, profecto in ipso natura quiesceret, et non abjiceret ipsum : hoc tamen in motu artis non est verum : eo quod ille non est a natura, sed a principio extrinseco, et est cum violentia aliqua, nisi quando est naturae minister artifex, sicut est medicus et alchimicus aliquando : et quia motus tales sunt ad illud quod est actus perfectus et sunt viae ad ipsum, Ideo attingentes Ipsum actum, cessant, et sic fit quies.

Est autem motus in substantia corporea non mobili aliquo motu corporis : et hoc est multiplex quando est Imperfecta, sicut quando ex ignorantia movetur ad scientiam, vel ex pravitate ad virtutis profectum : et de hoc non loquimur, quia nihil facit ad propositum : sed de

illo motu quem habet jam perfecta, et secundum naturam propriam secundum quod est intellectus per seipsum universaliter agens et explicans seipsum in ea

quae agit et perficit : hic autem motus non proprie motus est, sed est actio existentis in actu essentialiter per seipsum : et haec actio quia essentialis est, nunquam cessat manente ipsius intellectus substantia : et cum illa sit incorruptibilis, semper manebit in esse et agere : et haec actio quia essentialis est, non est aliquid, habens imperfectionis, sed est perfecti quod suas exerit ex seipso perfectiones : et talis est contemplatio intellectus qua contemplatur seipsum et id quod ante eum est indeficiens sibi, et id quod post ipsum est quod est ex ipso. Ipse enim intellectus contemplans se, contemplatur ex. indeficienti in esse et agere indeficiens in esse et agere : et ideo haec actio nihil habet imperfectionis, sed tota est substantialis et naturalis et delectabilis. Contemplans autem id quod est ante se, contemplatur causam priorem se, vel absolute primam, et sic contemplatur ex lumine essentiali fluente super se, et sic iterum contemplatur ex perfecto et optimo et Indeficienti : et id quod contemplatur, est bonum et optimum et indeficiens : et ideo etiam contemplatio illa nihil habet taedii, sed potius plenitudinem felicitatis. Contemplans autem id quod est post se, contemplatur id quod est ex ipso essentiali lumine suo, et contemplatur ipsum in eodem suo lumine, quod dat ei esse. Et quamvis forte id quod est post, aliquid habeat imperfectionis et impuritatis in suo esse, tamen hoc non habet ex lumine quod dat ei esse : et ideo Intellectus qui sic contemplatur verum, nihil habet imperfectionis : et huic simile est, quod artifex perfectus artificiatum contemplans in lumine artis quod dedit esse artificiato, contemplatur ipsum in pu- ritate, quae non habet defectum : cum tamen forte propter nodositatem et tortuositatem materiae secundum ipsam quam habuit ex lumine artis pulchritudinem, in materiam traduci non potuit.

His itaque praelibatis, videamus an caelum habeat motum naturae, vel motum animae, vel motum artis, aut motum contemplantis Intelligentiae agentis. Si enim dicatur quod movetur motu naturae, cum omnis motus naturae sit ex imperfectione ad aliquam perfectionem, quae Imperfectio primo et perfectio postea succedunt sibi in ipso mobili, oporteret quod caelum moveretur de contrario ad contrarium, quod omnino absurdum est. Adhuc autem cum natura sit movens ad unum finem, qui est actus ultimus secundum ubi vel formam, oporteret quod cae-

li motus staret in fine quodam, quod, est contra naturam. Adhuc autem si natura

quae est ad unum tantum, sicut probatum est in nono hujus sapientiae libro, movet ab a in b, non movebit cum hoc a b In a. In motu autem caeli non est astrum, egrediens ab aliquo puncto nisi referatur in Idem punctum. Igitur motus caeli non est a natura. Sed quia nunquam fuit aliquis Stoicorum vel Peripateticorum qui de hoc dubitaverit, ideo hic relinquamus : sufficit enim quod de hoc dictum est .

Videtur autem iste motus non esse animae motus : hoc enim, sicut diximus, formam non explicat : et hoc nullo modo convenit caeli motui, de quo probatum est quod est quasi vita quaedam existentibus omnibus : nec esset vita existentium, nisi formas esse et vivere continue inferret existentibus : non est Igitur motus animae. Adhuc autem quia movens nullo etiam motu est anima, et est imperfecta non habens desideratum secundum, rem, sed secundum speciem tantum,

et quaerens ipsum adipisci secundum rem : movens autem caelum derisibile est dicere imperfectum in aliquo. Adhuc autem anima secundum hoc esset movens, sicut virtus in corpore : talis enim est anima quae est principium movens per concupiscentiam et iram, sicut in libro de Principiis motuum animalium determinatur : nullum autem moventium quod est virtus in corpore, secundum naturam potest movere infinito tempore : est autem caeli motus secundum naturam tempore infinito : igitur non erit a movente anima. Nec potest esse motus artis : quia tunc non esset naturalis, sed violentus, nec unquam induceret ali quam formam substantialem : quae omnia absurda sunt. Et si dicat aliquis quod est artificialis, sicut minister naturae est artifex, illud nihil est : quia sic potissimum in natura corpus ministraret, et non esset potissimum agens in genere corporum, quod est valde absurdum. Oportet igitur dare necessario, quod motus caeli sit motus agentis intelligentiae et contemplantis seipsam, et id quod est ante eam, et id quod est post ipsam, sicut diximus.

Si autem sic dicimus motum caeli esse motum intelligentiae, sicut marius est mota ab intellectu artificis : tunc natura

caeli se habet ad intelligentiam, sicut natura manus in quantum manus se habet ad artem et intellectum artis : ergo natura caeli est moveri sic ab intelligentia : et hoc modo salvatur in esse caeli ut caelum est, quando intelligentia continue movet ipsum praedicto modo contemplationis : et sic motus ejus non est actus ejus imperfectus, sed potius est actus ejus ultimus ad quem est esse ejus, et in quo salvatur suum esse : et ideo nunquam quiescere potest secundum naturam: esse enim ejus est continue formam luminis intelligentiae moventem accipere et exerere per motum : et ideo sicut esse cordis salvatur in percipiendo vitae actum et exerendo in membra, et quando hoc non potest facere, non est cor amplius : ita in esse caeli

salvatur caelum accipiendo exortum ex intelligentia lumen, et ulterius inferendo illud materiae. Et hoc valde notabile est : quia per hoc scitur vera caeli natura, quae non nisi per istam philosophiam poterit determinari : unde sicut cor accipiendo exerit vitam, et accipit ab anima, et exerit in corpus, et hoc est esse cordis secundum quod est cor : ita caelum accipiendo continue ab intelligentia, exerit per motum lumen intelligentiae, quod est forma esse et vitae omnium eorum quae sunt et viva sunt : et ideo caeli esse salvatum est in motu : nec salvaretur in esse nisi sic continue moveretur : et motus ejus est actus perfectus, sicut et motus cordis in animali.