CAPUT VIII.

Quod accidens veram non potest habere diffinitionem.

Quoniam vero sunt composita haec entia diversarum naturarum omnia quae dicuntur secundum alias categorias, et non sunt vere unum, eo quod id quod subjicitur in omnium entium diffinitione est quid substantiae : substantia enim est id quod constituit accidens in esse : et ideo primum diffinitione accidentis est substantia : ideo ostendemus quod nullum accidentium secundum aliquam categoriaiii veram habet diffinitionem : in omnibus enim diffinitionibus verum subjicitur quid substantiae, et quid qualitati, et quid quantitati, et quando, et ubi, et aliis generibus : et his etiam quae sunt in pluribus generibus, ut motus. Cum enim diffiniens quid albedo, dico quod est color disgregativus visus, si haec vera diffinitio est, oportet quod resolvatur in primum sui esse principium : eo quod omnes diffinitiones resolvuntur usque ad primum esse principium : resolvamus igitur colorem in primum sui esse principium, dicentes quod color est extremitas corporis terminati perspicui natura perfecti, constat quod perspicui natura est substantia : et ideo principium primum esse coloris est substantia. Et sic est in motus ratione, quando dicimus, motus est actus existentis in potentia : existens enim in potentia est materia : et sic est in omni icote : propter quod in ante habitis diximus

quod accidens non habet differentiam entis qua ordinetur in praedicamento, nisi accipiatur sic, quod substantiam dicat sub esse tali vel tali : et sic in Topicis dicitur, quod si posita albedine, dicat quis quod positum est colorem esse, quid substantiae dicit, significat autem quale. Cum igitur omnis diffinitio accidentis dicat substantiam ut quid, et significet accidens ut quantum, vel quale, vel aliud alterius praedicamenti : sic hoc modo omne accidens est ex diversis naturis dicens quoddam compositum ex congregatione, non secundum unionem naturae unius et ejusdem perscrutandum est, si sit aliqua ratio vere diffinitiva quae dicat quid erat esse cujuscumque eorum, et utrum inest eis quae vocamus accidentia vere quid erat esse : sicut verbi gratia, utrum albo homini quod dicit ex subjecto et accidente, quae diversae naturae sunt, non ad. unum esse per sua principia referibiles , sit attribuenda vera diffinitio, ita quod dicat verissime quid erat esse unum secundum quidditatem albo homini : et quia omni diffinito ponitur nomen unum quo significatur natura illa cui per se attribuitur diffinitio, ponamus quod hoc nomen, vestis, sit nomen illius naturae : in albo enim homine diffinitio assignanda est, si vere habet diffinitionem, ita quod illa diffinitio dicat quid est vestem esse secundum quod vestis significat naturam unam albi hominis. Nomen enim hoc congruit : eo quod accidens secundum quod dicit extrinsecum quid substantiae, habitus quidam est substantiae, quod antiqui poetae per peplum Palladis significabant, Palladem substantiam, peplum autem formas substantiam circumstantes appellantes.

Sic igitur procedentes, dicimus ad hoc quod vera sit diffinitio secundum ipsorum diffinientium considerationem, quatuor esse necessaria, quod videlicet diffinientia diffinito sint essentialia secundum primum, per se dicendi modum. Et quod totaliter ad unum esse et unicum diffinientia referantur, et illud dicanttotum. Et quod diffinitio alicujus unius et unitae naturae sit primo. Et ex hoc resultat quartum, quod sit talis naturae et speciei quae unum unius naturae genus essentialiter participat: quia illius essentialis qualitas est differentia, et illa conjuncta illi generi constituit diffinitionem. His autem ad faciliorem intellectum sic praesuppositis, dicimus quod hoc quod vere est quid, non est eorum quae neque secundum se sunt dicta : quia quacumque dictione et nomine significantur, illa dicit cum alio ens compositum : aut forte distinguere oportet in eo quod est ens secundum se : aliquid enim est secundum se primo, cujus ratio et intellectus totus est absolutus, non ad aliquid extraneum dependens : et hoc modo substantiae nomen et intellectus est absolutus, qui per nihil sibi diffinitur extraneum. Alio modo dicitur secundum se, quod incomplexe significatur quocumque modo, et hoc per posterius dicitur secundum se, sicut dicitur, quod singulum incomplexorum secundum se acceptum aut significat substantiam, aut qualitatem, aut naturam alicujus generum aliorum. : et tunc patet quod hujusmodi secundi secundum se dicti quid erat esse quo ipsum est, hoc quod est ex additione unius generis naturae ad alterius generis naturam : illud vero quod erat esse, quod est ejus quod primo modo secundum se dicitur, non est ex additione, sed ex essentialibus unius naturae principiis esse constituentibus : hoc autem patet ex hoc quod illud quod erat esse secundo modo secundum se dicti dicitur addi alii naturae per idem esse quidditatis illud quod diffinitur. Ut verbi gratia, si aliquis diffiniat dicens albi hominis esse sub uno nomine designati : hoc enim dicit accidens ex quo substantiam ut suae constitutionis principium claudit in suo intellectu. Ratio enim diffinitiva per aliud nomen simplex attribuitur eidem composito quod dicit, albus homo, ut supra diximus, quod vestis significat totum illud quod significat albus homo : hoc enim qui sic diffinit, diffinit nomen, vestem videlicet quasi album hominem :

quia est nomen esse illius quod est albi hominis : et hoc patet non esse veram diffinitionem, cum principia hominis et principia albedinis non possunt esse essentialia eidem. Nec hoc dico quod albus homo non dicat quid album et similiter vestis, cum substantia ubique dicat quid : sed hoc quid non dicit quid erat esse : eo quod essentialiter ambo ista suis principiis ad idem esse non referuntur : et similiter omne accidens dicit quid, et significat quantum, vel quale, vel aliquid hujusmodi. Sed hoc quid cum extraneum sit ab accidentis natura, non est quid erat esse diffinitionis. Deficit ergo et accidentis diffinitio in hoc quod esse accidentis constituentia non sunt coessentialia supra, quod fuit prima conditio verae diffinitionis.

Amplius id quod est vere quidem aut totaliter quid aut non est vere quid : et hoc patet per ipsius quidditatis rationem : quid enim vere est id quod est et dicit quid erat esse totum et unicum. Quando vero aliud esse de alio dicitur, sicut in diffinitione fit accidentis, tunc non est totum id quod est quod quid esse, sed potius modus quidam esse qui est alicujus, sicut diximus in hujus libri septimi principio. Sicut si dicam quid album : non enim dico esse aliquid quod sit hoc absolutum secundum se : sed dicam qualitatem alicujus hoc est esse quid secundum se solum substantiis inest. Igitur qui erat esse, verissime est eorum quorum diffinitio sui quidditativa est ratio rationum earum quae quid erat esse dicentium. Diffinitiva autem ratio non est nisi secundum se intellectorum : quia diffinitio est vera, quando diffinitio habet nomen cum ipsa. ratione idem et unum signans : et hoc signatum est natura unica generis unius cui per se attribuitur diffinitio.

Si enim aliter diceretur, quod videlicet non unicae naturae unius, sed congregati ex diversis esset diffinitio, tunc omnes rationes quorumcumque ex. diversis compositorum essent veri termini sive diffiniti esse diffinitiones : possibile enim est nomen unum ponere diversis adunatis quocumque modo : et hoc nomen inest alicui rationi quae de tali assignari potest uno congregato. Igitur Ilion sive Ilionis erit diffinitio unum esse dicens : cum tamen metrum Ilion infinita millia contineat actionum et passionum et qualitatum et aliorum accidentium ad unicum esse non reducibilium. Ex his igitur patet, quod principia verae diffinitionis debent referri ad totalitatem unicam. Amplius considerandum si diffinitio sit alicujus primi cui per se diffinitio attribuitur. Talia autem sunt, et sola illa quaecumque sic praedicantur per se, quod non aliud unius naturae praedicatum, vel dicunt de alio alterius generis et naturae, sicut faciunt omnia accidentia. Sic igitur per tertiam conditionem diffinientium patet accidentis non esse veram diffinitionem. Ex hoc autem concluditur quarta, quod videlicet quid erat esse non erit in aliqua specierum quae est non generis suae naturae. Cum enim omne accidens genus habeat substantiam sub tali esse vel tali, non habet accidens speciem sub assignato genere positam, in cujus intellectu actu et essentialiter et in recto sit totum suum genus quoad omnia ea quae ipsum in esse constituunt. Diffinitio igitur vera non erit nisi his solum speciebus, quae dicto modo ponuntur in suis generibus. Ea namque quae sic non habent genus, non videntur dici in primo modo dicendi per se secundum participationem. Illa enim sola participantur, quae sunt in ipsorum participantium ratione, sicut dictum est in Topicis. Haec igitur quae dicuntur secundum participationem generum, talium sunt passiones : nec est diffinitio ejus, quae dicitur de aliquo quasi accidens : et si dicuntur non ut quid, sed ut alterius alicujus. Haec autem omnia plana sunt per ante dictas rationes.