CAPUT IV.

De modis ejus quod est per se, sive per ipsum , sive secundum quod vel non quod.

Id quod est per se, pluribus designatur nominibus : designatur enim per secundum ipsum esse, et per secundum quod, et per in eo quod esse : et hoc quocumque modo designetur, significat aliquid esse vel inesse gratia suiipsius, vel gratia ejus quod inest propter seipsum : et ideo dicitur quamdam essendi vel inhaerendi proprietatem : et ideo nos distinguemus ipsum hic secundum quod dicit modum essendi quemcumque, sive immediatum, sive eum qui contingit per aliquid immediatorum. Dicitur igitur uno et principali modo per se, sicut per se inest species, et id quod est substantia uniuscujusque rei, quae est ratio vel aliquid de ratione ipsius diffinitiva : sicut id quod est bonum subjecto, dicimus esse bonum per se : et hunc hominem dicimus esse hominem, vel animal, ve rationale per se. Et alio modo secundo dicimus esse per se sive inesse per se passionem in eo in quo primum nata est fieri sine medio, ut color in superficie terminati corporis : hanc enim necesse est compositam esse ex perspicuo terminato : et hoc per se est causa coloris et subjectum. Isti ergo duo modo essendi per se sic differunt, quod primum dictum per se est sicut species et forma. Secundum autem dictum per se sicut materia est et subjectum primum cujuslibet passionis. Universaliter autem id quod vocatur per se, sive secundum quod, dicitur tot modis sicut et causa : et hoc probatur per hoc quod eadem est quaestio de causa et de secundum quod, sive in. eo quod. Dicimus enim inquiren-

tcs causam adventus alicujus secundum quid venit iste, id est, intendentes : ac si dixerimus, qua de causa venit iste : et hoc etiam est in cognitivis, quia dicimus inquirentes medium quod est causa vel quod videtur, et non est secundum quid paralogizatum est aut secundum quid syllogizatum est, intendentes quaerere qua causa syllogismi sunt aut paralogismi. Quantum ergo multiplicatur causa et praecipue immediate, tantumdem etiam multiplicatur per se, sive secundum quod. Amplius omne quod secundum positionem distinctum dicitur, hoc per se vel secundum quod ipsum est existit, eo quod ipsum non in alio, sed omnia alia existunt in ipso, sicut quod per se existit nullo indigens in loco suo distinctum, aut quod secundum se vadit. Talia enim omnia positionem significant et locum, quia ab individua substantia locus abstrahi non potest : propter quod etiam locus de individuantibus esse dicitur : nec duo in uno loco possunt esse vel imaginari vel intelligi. Hoc autem alibi determinatum est : et ideo iste modus est modus essendi per se.

Ex omnibus autem inductis accipitur quod secundum se et per se multipliciter dici est necesse. Aliud enim secundum ipsum vel per se dicitur, quod hoc aliquid erat esse, sicut Gallias secundum se est Callias : et hoc designat quid hoc aliquid erat esse Callias, sicut in ultimo enumerate modo dictum est. Aliud vero dicitur per se sive secundum ipsum, quaecumque insunt in quid sive in quidditate eorum in quibus sunt, sicut Callias animal dicitur esse secundum se, eo quod in ratione diffinitiva Calliae est animal : Callias enim est animal quoddam : universale autem est esse particularis : non enim curamus hoc, utrum mediate vel immediate conveniat, eo quod hoc potius est de conditione propositionis quam dicat modum essendi, sed dicimus esse per se in isto modo, prout substantia inest cui inesse dicitur. Amplius autem dicimus esse per se, si aliquid ostensum est alicui primo inesse, aut ostensum est inesse primo in aliquo ipsorum quae sunt ejus per substantiam. Ambo enim haec dicuntur per se in secundo modo superius enumerato, sicut superficies in qua multum est perspicui, dicitur alba secundum se, et hoc est cui immediate inest albedo : et homo dicitur esse unum secundum se, eo quod anima est substantialis pars quaedam hominis, in qua sicut in primo subjecto est ipsum vivere. Et sic secundus modus in duos dividitur : eo quod aut passio immediate inest, aut inest gratia alicujus quod substantiale est ei cui passio dicitur inesse : et illi substantiali passio inest immediate. Amplius, sicut diximus, per se et causa aequaliter dicuntur : dicitur igitur per se id cujus non est alia aliqua causa : et haec duo habent membra : aut enim dicitur de causa immediata, qua posita necessario ponitur effectus, et destructa destruitur, sicut hominis quidem multae sunt causae : est enim aliqua causa hominis animal et aliqua bipes, quorum neutrum est convertibile : nec simul ambo dicunt causam convertibilem : attamen secundum se homo est homo : et ideo habet aliquam causam convertibilem, et secundum illam dicitur per se et secundum ipsum. Aliud autem membrorum est, quod omnino nullam habet causam ex qua pendeat secundum se. Hoc enim maxime est per se et secundum ipsum, sicut primum quod solum est necesse, esse non habens plus, ut dictum est in ante habitis. Amplius quinto modo dicimus inesse per se sive secundum se, quaecumque alicui insunt soli, sicut comedere dicimus eum per se, qui solus comedit et non habet socium in comedendo. Hoc ideo est, quia id quod dicimus per se, vel secundum se, dicit quoddam separatum et cum exclusione quadam ab aliis.